Brazylia – w ciągu ostatnich 7 lat 40 kapłanów popełniło samobójstwo

Od sierpnia 2016 do końca czerwca br. w Brazylii 40 kapłanów katolickich odebrało sobie życie. Dane te ujawnił ks. Lício de Araújo Vale z diecezji São Miguel Paulista, który prowadził wieloletnie badania w tej dziedzinie. Powołując się na wyniki różnych badań zwrócił uwagę, że głównymi przyczynami tego bolesnego i złożonego zjawiska, które ogromnie osłabia szeregi duchowieństwa i cały Kościół w tym kraju, są stres, poczucie samotności i nadmierne oczekiwania społeczne od księży.

Kapłan zaznaczył, że rozpoczął swe badania od tragicznej śmierci 57-letniego ks. Bonifácio Buzziego z Três Corações w stanie Mato Grosso 7 sierpnia 2016 a zakończył na odejściu z tego świata 55-letniego ks. Mário Castro z diecezji Roraima 19 czerwca 2023 r.

W artykule zamieszczonym na stronie Vatican News duchowny zauważył, że samobójstwo jest zjawiskiem złożonym i wielowymiarowym. Mówiąc o głównych czynnikach ryzyka w tym wypadku, jakimi są stres, samotność i nadmierne wymagania, przywołał słowa Franciszka, wygłoszone w Fatimie 14 maja 2017, iż “klerykalizm jest dżumą Kościoła”.

W naszych czasach zarówno Kościół, jak i sami księża stoją w obliczu wyzwania działania w społeczeństwie coraz bardziej zindywidualizowanym, zeświecczonym i ulegającym obrazom, która ma wielkie wymagania wywołane przez zmiany społeczne i przez pluralizm wartości – stwierdził kapłan-badacz. Wskazał, że ewolucja, jakiej doświadcza społeczeństwo postmodernistyczne, odciska swoje piętno także na życiu Kościoła, wywołując zmianę wizerunku ludzi i postrzegania przez nich duchowieństwa.

Autor opracowania wyjaśnił, że istnieje różnica między teologicznym i socjologicznym wizerunkiem kapłana. Ten pierwszy skupia się na sprawowaniu sakramentów i sakramentaliów oraz na stosunkach łączących prezbitera z jego najbliższymi współpracownikami, podczas gdy wymiar socjologiczny oznacza postrzeganie kapłana przez społeczeństwo. Są to “bardzo często różne sprawy, które mogą prowadzić do napięć, samotności i zniechęcenia” – zauważył badacz brazylijski. Dodał, że zderzenie tych dwóch wizerunków może spowodować u kapłana niedocenianie tego teologicznego lub, przeciwnie, zamykanie się w nim a w ostateczności może zakończyć się odebraniem sobie życia.

Zdaniem ks. L. de Araújo Vale wielkim wyzwaniem jest, aby “nie uciekać od rzeczywistości, chroniąc się w teologicznym obrazie kapłana, ale nie można też pomijać socjologicznego postrzegania go przez obecne społeczeństwo”. Niezbędne jest “życie spójne z teologicznym wymiarem księdza, tak bardzo podważanym dzisiaj z punktu widzenia rzeczywistości społecznej we wszystkich jego aspektach”.

Uciekanie od prawdziwej rzeczywistości może skutkować osobowością podzieloną, fragmentaryczną, a nawet zaburzeniami psychicznymi – stwierdził kapłan-naukowiec. Zauważył, iż wiek XXI odznacza się zróżnicowanym rytmem, w którym panują indywidualizm, urbanizacja, sztuczna inteligencja czy odwrócona rzeczywistość. Bycie kapłanem w obecnym stuleciu oznacza odkrycie na nowo Kościoła, gdyż dotychczasowe paradygmaty i doświadczenia wcześniejszych pokoleń księży nie odpowiadają już na wszystkie pytania, z jakimi stykają się dzisiejsi prezbiterzy. Zdaniem brazylijskiego duchownego do tych wyzwań kapłani muszą się przystosowywać przez wierne i skuteczne służenie wezwaniu ewangelicznemu, mając oczy i uszy otwarte na znaki czasów, a także nawyk uważnego wsłuchiwania się w dzisiejsze „spragnione serca”.

Na zakończenie swych spostrzeżeń podkreślił ważność i pilną konieczność lepszej formacji wstępnej w seminariach duchownych i nowicjatach zakonnych, które winny skuteczniej pracować w wymiarze ludzko-uczuciowym. Dzięki temu powstaną strategie duszpasterskie “bardziej dostosowane nie tylko do stałej formacji, ale także do zwracania uwagi na samych kapłanów, jak również do podejmowania takich wyzwań, jak strach i uprzedzenia wobec umysłowego zdrowia kapłanów”.