Brno przygotowuje się do 200. rocznicy urodzin zakonnika – prekursora genetyki

Brno na czeskich Morawach przygotowuje się do jubileuszowych obchodów 200. rocznicy urodzin przyrodnika i zakonnika ojca Gregora Mendla OSA (1822-1884). Prekursor genetyki był opatem zakonu augustianów w Brnie. Radio Praga poinformowało 1 maja, że „ojcu genetyki”, który tam rozwinął swoją teorię dziedziczenia (zasady Mendla), miasto poświęci 2022 rok.

Według informacji Radia Praga, w ubiegłym tygodniu rozpoczęto zbiórkę pieniędzy na pomnik o. Mendla. Ma się w nim znaleźć skrzyneczka (relikwiarzyk) z próbkami DNA. Zostanie też odnowiony plac nazwany jego imieniem. Na tym placu znajduje się opactwo augustianów, w którym o. Mendel pracował przez dziesięciolecia i które w 1868 r. wybrało go na opata.

O. Mendel zajmował się badaniami nad dziedziczeniem cech grochu zwyczajnego. Udowodnił, że dziedziczenie cech grochu oparte jest na zestawie praw. które później zostały nazwane od jego nazwiska „prawami Mendla”. Znaczenie obserwacji o. Mendla nie zostało docenione aż do przełomu XX wieku, kiedy ponowne „odkrycie” procesów przez niego obserwowanych zapoczątkowało powstanie nowej dziedziny nauki – genetyki.

W przygotowaniach do jubileuszu o. Mendla organizatorzy współpracują z zakonem augustianów oraz z instytucjami zagranicznymi, m.in. z uniwersytetami w Oslo i Wiedniu. Planowany jest wielki festiwal, interdyscyplinarny tydzień obchodów z warsztatami i wydarzeniami dla rodzin z dziećmi. Augustianie mają zapewnić „program duchowy” festiwalu i udostępnić teren klasztoru.

W 2020 roku dla uczczenia o. Mendla, który zasady dziedziczności odkrył podczas krzyżowania grochu, w centrum miasta stanie siedmiometrowy, gigantyczny groch. Dla swoich eksperymentów o. Mendel używał wówczas ok. 20 000 sadzonek grochu. W 2021 roku gigantyczny groch będzie objeżdżać całą Republikę Czeską, aby w ten sposób wzbudzić zainteresowanie festiwalem mendlowskim.

W ramach jubileuszowych przygotowań planuje się też odnowienie szklarni w przyklasztornym ogrodzie, w której o. Mendel przeprowadzał swoje eksperymenty. Szklarnia została poważnie uszkodzona podczas burzy w latach 70-tych XIX wieku, zachował się tylko jej szkielet. Nowa szklarnia zostanie odbudowana na podstawie archiwalnych dokumentów, ma być gotowa w 2022 roku.

Johann Gregor Mendel urodził się 20 lipca 1822 w rodzinie drobnych austriacko-śląskich rolników we wsi Hynčice (niem. Heinzendorf) w ówczesnych Austro-Węgrzech. W latach 1834–1840 uczęszczał do liceum w Opawie, a następnie w 1843 ukończył Instytut Filozofii Uniwersytetu w Ołomuńcu. Po odbyciu jednorocznego nowicjatu, w 1844 wstąpił do zakonu augustianów i podjął studia teologiczne w Brnie, które ukończył w 1848. Oprócz działalności duszpasterskiej wykładał rolnictwo w Instytucie Technicznym w Brnie oraz w liceum w Znojmie. W latach 1851–1853 za zgodą przeora studiował nauki przyrodnicze w Wiedniu. W 1854 założył w ogrodzie klasztornym hodowlę roślin w celu badań zmienności dziedziczenia, jednocześnie zorganizował obserwatorium meteorologiczne. W tych dwóch dziedzinach (marginalnie także w hydrogeologii i badaniach nad pszczołami), prowadził badania naukowe. Zmarł 6 stycznia 1884 w Brnie.

Opactwo św. Tomasza w Starym Brnie jest jedynym na świecie opactwem augustianów-pustelników. W 1868 został wybrany jego opatem. W herbie o. Mendla jako opata na czterech polach tarczy widnieją lilie jako symbol botaniki i badań nad dziedzicznością, pług z krzyżem jako błogosławieństwo dla rolnictwa, uścisk dłoni z płonącym sercem oraz alfa i omega – symbol wszechmogącego Boga jako Stwórcy i Tego, który wszystko dopełnia.