Bydgoszcz: konferencja o wyzwaniach dla społeczeństwa i Kościoła w perspektywie nauczania Josepha Ratzingera

O wyzwaniach dla społeczeństwa i Kościoła w perspektywie nauczania Josepha Ratzingera debatowano podczas międzynarodowej konferencji w Kujawsko-Pomorskiej Szkole Wyższej w Bydgoszczy. Podczas wydarzenia świętowano 10. rocznicę działalności Fundacji Watykańskiej Joseph Ratzinger-Benedykt XVI w Polsce i Europie Środkowej, a zarazem dekadę Centrum Studiów Ratzingera.

Zaproszeni goście, a wśród nich: o. Federico Lombardi SJ, ks. prof. Bogdan Ferdek, prof. Grzegorz Kucharczyk, o. prof. Dariusz Kowalczyk SJ i Krzysztof Tomasik, wypowiadali się nt. współczesnych wyzwań dla społeczeństwa, Kościoła w Polsce, Europie Środkowej w perspektywie nauczania kardynała Josepha Ratzingera/Benedykta XVI.

„Jeśli kiedykolwiek mieliśmy wątpliwości, co do dalekowzroczności powołania w Polsce centrum, poszerzającego inicjatywy naszej Fundacji, to wydarzenia, których doświadczamy, usuwają wszelką niepewność” – napisał o. Federico Lombardi SJ, pozdrawiając uczestników w imieniu Benedykta XVI.

Podkreślając znaczenie Centrum Studiów Ratzingera, o. Lombardi SJ zauważył, że czasy służby każdego z papieży dla Kościoła i dla świata są ze sobą powiązane i pomimo różnic osobistych, ciągłość jest zawsze o wiele bardziej znacząca i ważna, niż jej brak.

Omawiając pontyfikat św. Jana Pawła II, jezuita zauważył, że papież ten skutecznie przyczynił się do obalenia murów, które w jego czasach dzieliły Europę i świat. „Od początku mówił nam o Europie, która rozciąga się od Atlantyku po Ural. Europie, która musi oddychać dwoma płucami. Podobnie jak wielu z was, bardzo dobrze pamiętam te lata, kiedy my – w Rzymie – uczyliśmy się poznawać nowego papieża Polaka. Było jasne, że znaleźliśmy się w punkcie zwrotnym w historii Kościoła, Europy i świata” – powiedział jezuita.

Przewodniczący Fundacji Watykańskiej Joseph Ratzinger-Benedykt XVI nawiązał m.in. do wizyty polskiego papieża w Kijowie, który został przez niego nazwany „kolebką kultury chrześcijańskiej całego europejskiego Wschodu”. „Przypomniał wtedy, że Ukraina ma «szczególne powołanie jako granica i brama między Wschodem a Zachodem», ponieważ «uprzywilejowane skrzyżowanie różnych kultur, miejsce spotkania duchowych bogactw Wschodu i Zachodu»” – cytował papieża, dodając, jak bardzo pragnął odbyć podróż do Moskwy.

Dwaj następcy Jana Pawła II – jak zauważył jezuita – nadal szli w tej samej linii, ale poza spotkaniem na kubańskim lotnisku papieża Franciszka z patriarchą Cyrylem, niestety i oni nie mogli pójść dalej na Wschód. „Dzisiaj przeżywamy, zdumieni i udręczeni, tragedię podziału między chrześcijanami, która trwa i pogłębia się, i zostaje potwierdzona, jako straszliwe antyświadectwo z ewangelicznego punktu widzenia i jako bardzo wielka przeszkoda na drodze do pokoju”.

Kiedy kard. Ratzinger został wybrany na papieża, wybierając imię Benedykt, to według o. Lombardiego SJ, miał na myśli dwa bardzo aktualne odniesienia. „Przede wszystkim chciał wyraźnie związać się ze św. Benedyktem, patronem Europy, który zainspirował cywilizację przynoszącą pokój na całym kontynencie; ale chciał także ponownie nawiązać kontakt z Benedyktem XV, który «potępił pierwszą wojnę światową jako «bezużyteczną masakrę» i pracował nad tym, by nadrzędne racje pokoju zostały uznane przez wszystkich»”.

Zdaniem o. Lombardiego celem Centrum Ratzingera w Polsce i w tej części Europy winna być współpraca w odbudowie i budowaniu pokoju – w horyzoncie międzynarodowym i z żywotnym związkiem z Rzymem, „ale patrząc przede wszystkim na środkowo-wschodnie i wschodnie płuca kontynentu”.

Jak zauważył ks. prof. Bogdan Ferdek, „w dobie krucjaty ateistów papież Benedykt XVI wzywa do podjęcia eksperymentu z Bogiem”. – Uważa, że Bóg jest pierwszą koniecznością człowieka i dlatego „Religia chrześcijańska oraz inne religie mogą wnieść swój wkład w rozwój pod warunkiem, że Bóg znajdzie miejsce również w sferze publicznej, ze szczególnym odniesieniem do wymiaru kulturowego, społecznego, ekonomicznego, a zwłaszcza politycznego” – mówił, cytując encyklikę Caritas in Veritate.

Eksperyment z Bogiem – według przedstawiciela Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu, ma znaczenie dla kwestii społecznej. – Antropologia bez Boga wywołuje dysfunkcję społeczną. Odrzucenie zależności człowieka – obrazu Boga, od jego Pierwowzoru, czyli Boga, powoduje zakłócenie relacji w życiu społecznym – wskazywał badacz. Z kolei antropologia przyjmująca zależność człowieka – obrazu Boga, od jego Pierwowzoru, czyli Boga, ma szansę leczyć okaleczenia człowieka, choć jego pełne uzdrowienie dokona się na drugim brzegu rzeczywistości.

„Nie brakuje takich, co powiedzą, że papież emeryt jest zamkniętym na zmieniający się świat pesymistą” – zauważył jezuita o. prof. dr Dariusz Kowalczyk SJ, dodając, że Ratzinger jest po prostu „realistą, kochającym Chrystusowy Kościół”. Mówiąc o „wadzeniu” się Ratzingera/Benedykta XVI ze współczesnym światem jezuita przypomniał, że Ratzinger zyskał przydomek „pancernego kardynała”, ale żadną miarą nie oznacza to nieprzystępnej, autorytarnej i w konsekwencji zamkniętej na autentyczną rozmowę osobowości.

Profesor Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego zauważył, że różne ideologie relatywizują, krytykują, odrzucają dotychczasowy świat, pretendując do zbudowania nowego, lepszego, w którym ma panować jedynie słuszne i prawdziwe, kolektywne myślenie. Dlatego Ratzinger przestrzega przed państwem, które z jednej strony relatywizuje to, co mu niewygodne, a z drugiej absolutyzuje „nowe prawdy”. Takie państwo zachowuje się – stwierdza Ratzinger – „jakby było Bogiem i staje się przez to – jak pokazuje Apokalipsa – bestią z otchłani, władaniem Antychrysta” – dodał.

Papież senior powtarza, że na pewno nie powinniśmy starać się naprawiać Kościoła w taki sposób, jakby był on nie dziełem Chrystusa, ale naszym – wskazał o. Kowalczyk. Dodał, że zdaniem Benedykta XVI trzeba z powrotem postawić w centrum kwestię Boga i wiary w Niego. Społeczeństwo, które chce żyć, jakby Boga Stwórcy nie było, gubi prędzej czy później miarę tego, co ludzkie – podsumował o. prof. Kowalczyk

„Wyzwania ostatnich pontyfikatów oczami mediów” omówił Krzysztof Tomasik z KAI. Zauważył on m.in., że zdecydowana większość mediów świeckich, poza odnotowywaniem najważniejszych wydarzeń z życia Kościoła, niewiele uwagi poświęca temu, co papieże mają istotnego do powiedzenia – na temat życia katolików, ich niezwykłego zaangażowania na różnych płaszczyznach, także całej sfery humanistycznego i etycznego nauczania Kościoła. – Tak ważnego dzisiaj, gdy znajdujemy się w sytuacji „zmiany epoki” – powiedział.

Kierownik działu zagranicznego KAI wyraził przekonanie, że świecki przekaz medialny nie jest do końca prezentacją autentycznego życia Kościoła. Czym zatem żyje Kościół tu i teraz, którego oblicze kształtowali i kształtują św. Jan Paweł II, Benedykt XVI i Franciszek? To zagadnienia Kościoła zawsze domagającego się reformy, ewangelizacji, relacji wiary i rozumu, dyktatury relatywizmu, czy ochrony Stworzenia.

Według Krzysztofa Tomasika, komunikacja Kościoła, zwłaszcza w mediach społecznościowych, powinna być profesjonalna. – Ponieważ komunikat, który głosi jest najważniejszy na świecie – to Dobra Nowina, to najcenniejszy news. Warto również rozważyć zmianę nastawienia do ewangelizacyjnej aktywności w mediach społecznościowych. Nie powinien być to przykry obowiązek, zostawianie tej aktywności tylko młodym – zauważył.

Dzisiejsza konferencja była okazją do podsumowania dotychczasowej działalności Fundacji Watykańskiej Joseph Ratzinger-Benedykt XVI w Polsce oraz Europie Środkowej. – Czuję ogromną wdzięczność wobec Benedykta XVI, że zechciał z nami współpracować. Także wobec papieża Franciszka, który zgodził się, by to dzieło kontynuować. To wielkie dziedzictwo, które wciąż wymaga propagowania. Docierania z przesłaniem, które głosił papież emeryt, że Bóg jest Miłością – powiedział dyrektor Centrum Studiów Ratzingera ks. prof. KPSW dr hab. Mariusz Kuciński.

Fundacja została powołana z woli Ojca Świętego Benedykta XVI 1 kwietniu 2010 roku. Jej celem jest publikowanie, rozpowszechnianie oraz studium dzieł Josepha Ratzingera. Organizacja realizuje swoje zadania poprzez: promowanie wiedzy i studiów z zakresu teologii, organizowanie i wspieranie konferencji o wysokiej randze naukowej i kulturowej oraz nagradzanie naukowców wyróżniających się w dziedzinie publikacji i badań naukowych. Współdziałanie fundacji z KPSW w Bydgoszczy umożliwia prowadzenie na tej płaszczyźnie zaawansowanej współpracy i wymianę poglądów.

Pierwsza konferencja naukowa fundacji, zorganizowana we współpracy z Kujawsko-Pomorską Szkołą Wyższą, odbyła się w Bydgoszczy 27 i 28 października 2011 roku pod hasłem „Pielgrzymi prawdy, pielgrzymi pokoju. Dialog kultur, cywilizacji, religii w dobie globalizacji”.

Jednym z owoców tej konferencji była decyzja Ojca Świętego Benedykta XVI o utworzeniu w Polsce Centrum Studiów Ratzingera. Jego uroczystego otwarcia dokonał kard. Tarcisio Bertone, Sekretarz Stanu Stolicy Apostolskiej 11 czerwca 2012 roku.

Pierwszym dyrektorem Centrum Studiów Ratzingera (powołanym obecnie na trzecią kadencję) został ks. dr hab. prof. KPSW Mariusz Kuciński, a jego siedziba znajduje się w Bydgoszczy.

Fundacja, kontynuując zadania wyznaczone jej przez Ojca Świętego, przy współpracy z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, podjęła inicjatywę przyznawania corocznie nagrody „Ratio et Spes”, by promować dialog między nauką, filozofią, jak i teologią, szczególnie w środowisku kulturowym Europy.

Obchodzony w grodzie nad Brdą jubileusz, pod patronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy, rozpoczęła Msza św. w katedrze, koncelebrowana przez abp. Stanisława Gądeckiego, Przewodniczącego KEP, abp. Wojciecha Polaka, Prymasa Polski, bp. Artura Mizińskiego, sekretarza generalnego KEP, biskupa toruńskiego Wiesława Śmigla i biskupa toruńskiego Krzysztofa Włodarczyka.

Następnie w gmachu KPSW rozpoczęła się międzynarodowa konferencja. Gości powitali: prof. Helena Czakowska – Rektor KPSW i ks. dr hab. prof. KPSW Mariusz Kuciński, Dyrektor Centrum Studiów Ratzingera. Odczytano również przesłania Prezydenta RP Andrzeja Dudy oraz Marszałek Sejmu Elżbiety Witek. Przed zebranymi wystąpili także: Minister Edukacji i Nauki Przemysław Czarnek, Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego Piotr Całbecki, abp Stanisław Gądecki i bp Krzysztof Włodarczyk.