Bydgoszcz: spotkanie „Błogosławiony Michale Kozalu – duszpasterzu dzieci i młodzieży”

„Zdawałam sobie sprawę, że to osobistość niezwykła” – te słowa zostały zawarte w ocenie pracy prefekta ks. Michała Kozala, jakie wyraziła dyrektor ówczesnego Miejskiego Żeńskiego Gimnazjum Humanistycznego w Bydgoszczy Wanda Rolbieska.

„Błogosławiony Michale Kozalu – duszpasterzu dzieci i młodzieży” – to temat wykładu, jaki w ramach cyklu spotkań o współpatronie diecezji bydgoskiej i męczenniku obozu koncentracyjnego w Dachau wygłosił ks. prof. UAM dr hab. Mirosław Gogolik. Inicjatywa zrodziła się w roku obchodów 80. rocznicy narodzin dla nieba polskiego błogosławionego.

Elementem pogłębionej refleksji stała się praca katechetyczna ks. Michała Kozala. Kapłan został skierowany przez kard. Edmunda Dalbora do wspomnianego gimnazjum w 1923 roku. „Mam nadzieję, że Imć Ks. Administrator wespół z obecnym katechetą ks. Pawłowskim z całą gorliwością i roztropnością kapłańską poświęci się pracy wychowawczej nad młodzieżą – pracy tak ważnej i doniosłej”.

Początki szkoły wiążą się z inicjatywą Wandy Rolbieskiej utworzenia Liceum Żeńskiego. Powstało ono 2 marca 1920 roku, czyli niespełna ponad miesiąc od uzyskania niepodległości i powrotu Bydgoszczy do Macierzy. Zgłosiło się wówczas 190 uczennic. W roku 1921 liceum otrzymało do użytkowania gmach szkolny przy ul. Staszica 8, poświęcony 4 marca 1922 roku. Na podstawie Rozporządzenia Ministra Oświaty 25 lutego 1923 roku szkoła, mając charakter gimnazjalny, uzyskała pełne prawa gimnazjum państwowego. Posiadała trzy klasy wstępne i osiem klas gimnazjalnych.

„10 kwietnia 1923 roku zgłosił się do kancelarii młody ksiądz, przedstawiając się jako ks. Michał Kozal, przeznaczony jako katecheta do gimnazjum. Na wstępie powiedział mnie, że przychodzi niechętnie i tylko w duchu posłuszeństwa, bo pragnął był duszpasterstwa, a nie nauczania” – wspomina Wanda Rolbieska.

Jak podkreśla Stefan Pastuszewski, stanowisko prefekta w Miejskim Katolickim Żeńskim Gimnazjum Humanistycznym Miasta Bydgoszczy było bardzo wymagające z kilku powodów. Poziom nauczania w maturalnych szkołach publicznych okresu międzywojennego był relatywnie wysoki, w tym także religii. Gimnazjum świadomie utrzymywało kierunek wychowania katolickiego, a więc prefekt musiał być nie tylko nauczycielem, ale kimś w rodzaju opiekuna duchowego. Nauczał także propedeutyki filozofii, czyli przedmiotu decydującego o światopoglądzie. Stąd jego pozycja w hierarchii pedagogów była bardzo wysoka, zaraz po dyrektorze.

Ksiądz prof. UAM dr hab. Mirosław Gogolik przypomniał, że ks. Kozal realizował pracę według obowiązujących przepisów. Nauczał religii w wymiarze dwóch godzin tygodniowo w każdej klasie, a obowiązek ten dzielił z drugim prefektem ks. Czesławem Pałkowskim. Kapłan przygotowywał także uczennice klas wstępnych do I Komunii św. Pełnił też funkcję wychowawcy klasy siódmej.

Ponadto do obowiązków prefekta należało m.in.: sprawowanie opieki duchowej nad uczniami, nauczycielami, rodzicami (rozmowy, rozwiązywanie problemów moralnych, odpowiadanie na pytania światopoglądowe, filozoficzne i etyczne), odprawianie Mszy św. w auli, głoszenie kazań, słuchanie spowiedzi, prowadzenie rekolekcji wielkopostnych.

Na uwagę zasługuje fragment świadectwa bp. Stanisława Łukomskiego, który wyraził, że „zwłaszcza w szkolnictwie” pragnie „mieć księży pojmujących wychowanie młodzieży poważnie i spełniających swoje obowiązki sumiennie”. „Nie sposób było nie dostrzec takich przymiotów ks. Michała jak: pokora, dobroć, łagodność, opanowanie” – dodała w ocenie pracy Wanda Rolbieska.

Mówiąc o modelu katechezy ks. Kozala, ks. prof. UAM dr hab. Mirosław Gogolik, wymienił aż osiem jej elementów. Każde spotkanie rozpoczynało i kończyło się modlitwą, było nacechowane skupieniem i medytacją. – Ksiądz Kozal był jednym z nielicznych katechetów, u których niedostateczna lub dostateczna ocena nie była zjawiskiem wyjątkowym – zaznaczył dyrektor Wydziału Katechizacji i Szkół Katolickich Kurii Diecezjalnej w Bydgoszczy, dodając, że zachowały się trzy nauki kapłana adresowane do dzieci oraz 44 kazania wygłoszone podczas nabożeństw i Mszy św. dla młodzieży w Bydgoszczy.

Wykład miał miejsce w Centrum Edukacyjno-Formacyjnym w Bydgoszczy.

Biskup Michał Kozal urodził się 25 września 1893 roku w Nowym Folwarku k. Krotoszyna. Na kapłana został wyświęcony w 1918 roku. Pracował m.in. jako prefekt w gimnazjum w Bydgoszczy, a później jako rektor seminarium w Gnieźnie. Ksiądz Kozal został wyświęcony na biskupa sufragana diecezji włocławskiej 13 sierpnia 1939 roku. Czas wojny i okupacji sprawił, że zginął jako męczennik w obozie koncentracyjnym w Dachau. Zabito go 26 stycznia 1943 roku, podając w obozowym baraku śmiercionośny zastrzyk. Dokładnie 14 czerwca 1987 roku w Warszawie św. Jan Paweł II dokonał beatyfikacji dzisiejszego współpatrona diecezji.