Bydgoszcz: sympozjum nt. niepodległości w latach 1920-1939

„Z całą pewnością można stwierdzić, iż w okresie międzywojennym budowa państwowości polskiej w Bydgoszczy szła w parze z intensyfikacją katolickiego życia religijnego w mieście” – powiedział prof. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego dr hab. Zbigniew Zyglewski.

Życie religijne, Kościół katolicki, szkolnictwo, kultura, sztuka, warunki rozwoju przemysłu – to zagadnienia podjęte podczas sympozjum „Bydgoszcz niepodległa – lata 1920-1939”, które zorganizowano w ramach XXXIX Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy.

Profesor UKW dr hab. Zbigniew Zyglewski zauważył, że powrót Bydgoszczy do Macierzy (w 1920 roku) spowodował ośmiokrotne powiększenie miasta poprzez przyłączenie okolicznych miejscowości z ludnością polską, odpływ ludności niemieckiej i napływ w to miejsce Polaków z różnych stron kraju. Zmiany te – jak dodał – spowodowały przesunięcia w strukturze wyznaniowej, nastąpił wzrost liczby katolików w mieście i spadek liczby protestantów. – Spowodowało to potrzebę przebudowy struktur parafialnych w mieście. Ze starej i zarazem ogromnej parafii farnej wydzielono w lutym 1920 roku cztery okręgi duszpasterskie, przekształcone w 1924 roku w pięć parafii. Natomiast w 1933 roku powołano kolejną, zarazem ostatnią w okresie międzywojennym.

Prelegent podkreślił, że zaraz po wojnie przystąpiono do remontu istniejących obiektów sakralnych, gruntownie odrestaurowano kościoły – farny, pojezuicki przeznaczony dla katolików niemieckich i po klaryskach. W kolejnych latach wzniesiono świątynie parafialne na Szwederowie, Bielawach, Czyżkówku i nawet jedną filialną na Siernieczku. – W okresie międzywojennym w Bydgoszczy działało kilka klasztorów. W 1921 roku pojawiło się Zgromadzenie Ducha Świętego (duchacze), a w 1925 – Zgromadzenie Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo. W 1938 roku pojawiła się możliwość sprowadzenia Zgromadzenia Świętego Michała Archanioła, ale do wybuchu wojny nie udało się tego zrealizować. Spośród zakonów żeńskich wymienić należy Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo, działające w mieście od 1880, a od 1920 zajmujące się posługą w bydgoskich szpitalach. Nie można pominąć Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety, które pojawiło się w 1921 roku na Szwederowie, zajmując się opieką nad dziećmi. To również Mniszki Klaryski od Wieczystej Adoracji, które założyły swój klasztor w 1925 roku, prowadząc nieustanną adorację Najświętszego Sakramentu – dodał.

Profesor UKW dr hab. Zbigniew Zyglewski zwrócił uwagę na bydgoskich duszpasterzy i ich wielki wysiłek, jaki wkładali w organizowanie nabożeństw. W 1922 roku w obrębie miasta odprawiano w niedzielę i święta 17 Mszy polskich i 4 niemieckie. Ich ilość rosła w miarę zwiększania się liczby wiernych. I tak w 1935 roku w niedziele i święta odprawiano już 43 Msze św. w kościołach parafialnych (w tym 3 w pojezuickim dla Niemców).

Na zakończenie prof. UKW dr hab. Zbigniew Zyglewski skupił się na działalności charytatywnej Kościoła. W okresie międzywojennym miała ona szczególne znaczenie, gdyż wojna spowodowała znaczne obniżenie stopy życiowej ludności, a trudności gospodarcze młodego państwa przyczyniły się do bezrobocia.

Profesor WSG, a zarazem rektor tej uczelni, dr Marek Chamot przybliżył temat polskiego szkolnictwa, kultury i sztuki w Bydgoszczy. Na wstępie przywołał także 1920 rok, kiedy po okresie zaborów miasto powróciło do Macierzy. Dodał, że odzyskanie niepodległości wiązało się z koniecznością odrodzenia polskiego szkolnictwa, rozwoju polskiego życia kulturalnego oraz tworzenia w różnych dziedzinach sztuki. – Tworzyło się nowe polskie środowisko artystyczne, które skupiało się początkowo wokół Muzeum Miejskiego. Szkolnictwo było tworzone od podstaw. Głównym kreatorem polskich szkól podstawowych w Bydgoszczy w tym okresie był ks. Jan Filipiak. Sytuację poprawiał stopniowy napływ polskich nauczycieli z terenów Galicji, dawnego zaboru austriackiego – dodał.

Ostatnim prelegentem sympozjum był pracownik Instytut Prawa i Ekonomii Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, profesor tej uczelni, dr hab. Sławomir Kamosiński, który skupił się na rozwoju przemysłu w grodzie nad Brdą w pierwszych latach II Rzeczypospolitej.

Wydarzenie, które ze względu na pandemię było transmitowane w sieci, odbywało się w Bibliotece Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, pod patronatem rektora tej uczelni prof. dr. hab. Jacka Woźnego.