Bydgoszcz: sympozjum „Polskie drogi do niepodległości”

„Kiepskie byłoby to uczucie, gdyby miłość do ojczyzny nie była wymagająca” – uważa prof. dr hab. Grzegorz Kucharczyk z Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu. Był on jednym z prelegentów sympozjum „Polskie drogi do niepodległości”, które odbywało się w ramach XXXVII Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy.

Prof. Kucharczyk skupił się na rozważeniu zagadnienia obecności struktur kościelnych w Polsce i ich wpływu na rozwój polskiego patriotyzmu. – Pytanie – czy byłaby Polska bez Kościoła? Pewnie by była, ale na pewno nie taka, jaką znamy z historii. Rola hierarchii kościelnej od początku była bardzo znacząca. Bez niej nie byłoby tego podstawowego zadania wypełnianego przez Kościół, czyli zadania nauczania – w tym przypadku nauczania miłości ojczyzny – mówił prelegent, odwołując się do postaci abp. Józefa Teodorowicza, zwanego „drugim Skargą” i „kaznodzieją narodu”, który powiedział, że miłować naród należy w prawdzie.

– Ta nić nauczania przewija się od X do XX wieku. Tak było od początku – od tego patrona ładu hierarchicznego w Polsce – jak nazywał św. Wojciecha Jan Paweł II, aż po takie osoby jak prymas Stefan Wyszyński czy ks. Jerzy Popiełuszko – podkreślił.

O „zapomnianych ojcach niepodległości” – kardynałach Aleksandrze Kakowskim, Adamie Sapieże i Edmundzie Dalborze mówił dr hab. Janusz Kutta. Profesor Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy podkreślił, że w okresie wielkiej wojny wszyscy hierarchowie ujawnili swoje „zainteresowania kwestią niepodległości”. – Prowadzili szeroką działalność charytatywną. Bo jednak wielka wojna przyniosła ogromne zniszczenia na ziemiach polskich i ta pomoc była potrzebna. Poza tym – aczkolwiek odżegnywali się od działalności politycznej – w sprawach dotyczących odzyskania niepodległości realizowali swój program, który wyrażał się m.in. w listach pasterskich czy zjazdach – mówił.

Według dr. Marka Chamota polskie duchowieństwo katolickie odegrało ważną rolę w podtrzymywaniu polskości i kształtowaniu polskiej tożsamości narodowej w okresie całego zaboru pruskiego. Zwłaszcza w drugiej połowie XIX wieku i u progu niepodległości w początkach XX wieku.

Ksiądz dr Mariusz Kuciński swoje wystąpienie poświęcił prymasowi kard. Stefanowi Wyszyńskiemu, nazywając go wielkim mężem stanu, patriotą i myślicielem, potrafiącym na wiele rzeczywistości patrzeć nie tylko z perspektywy socjologicznej, prawniczej, historycznej, filozoficznej, ale przede wszystkim teologicznej i duszpasterskiej.

Według profesora Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej wpływ na jego wizję narodu miała nauka biblijna, także koncepcje narodu prezentowane przez Pawła Włodkowica, wieszczów narodowych – Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Cypriana Kamila Norwida oraz założycieli zmartwychwstańców Bogdana Jańskiego, Hieronima Kajsiewicza i Piotra Semenenkę.

– W prymasowskiej teologii narodu widać jednak dużą oryginalność i twórcze wykorzystanie myśli biblijnej, historycznej i teologicznej. Jego teologia dojrzewała w potrzebie chwili, w zadaniach i funkcjach, które podejmował jako kapłan, biskup i prymas oraz konkretnych, trudnych sytuacjach, w jakich żył, działał i kierował Kościołem polskim – mówił ks. Kuciński.

Trzydniowe sympozjum odbywało się w gmachu Biblioteki Głównej UKW oraz w Kujawsko-Pomorskiej Szkole Wyższej pod honorowym patronatem rektora Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy prof. dr. hab. Jacka Woźnego.
XXXVII Tydzień Kultury Chrześcijańskiej zakończy się 18 listopada. Jego motto stanowią słowa Prymasa Tysiąclecia: „Mamy jedną Ojczyznę i jej winni jesteśmy służbę, ofiarę”.