Dziś 77. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego

W stolicy trwają obchody 77. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. W intencji poległych odprawione zostaną Msze św., odbędą się koncerty i uroczystości upamiętniające. Podobnie jak w zeszłym roku, z uwagi na zagrożenia epidemiczne, część uroczystości będzie odbywała się z ograniczoną liczbą uczestników, a wydarzenia będą transmitowane za pośrednictwem internetu.

Uroczystości religijne

Kulminacyjnym punktem obchodów będzie modlitwa w intencji uczestników Powstania oraz złożenie wieńców pod pomnikiem Gloria victis na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, 1 sierpnia o godz. 17:00 w stolicy zatrzyma się ruch uliczny, zawyją syreny i odezwą się dzwony warszawskich kościołów.

O godz. 18.30 na Cmentarzu Powstańców Warszawy na Woli odmówiona zostanie modlitwa międzyreligijna, a pod pomnikiem Polegli Niepokonani złożone zostaną kwiaty. Po zakończeniu uroczystości kard. Kazimierz Nycz, metropolita warszawski będzie przewodniczył Mszy św. w intencji Powstańców Warszawskich.

W przeddzień rocznicy, 31 lipca o godz. 18.00 na Placu Krasińskich, pod pomnikiem Powstania Warszawskiego abp Józef Guzdek, metropolita białostocki–nominat i ordynariusz polowy odprawił Mszę św. w intencji Ojczyzny, Powstańców Warszawskich oraz mieszkańców Stolicy. Po zakończeniu Mszy św. odbył się apel pamięci i ceremonia złożenia kwiatów pod pomnikiem.

5 sierpnia o godz. 19 przy pomniku Pamięci 50 Tysięcy Mieszkańców Woli Zamordowanych przez Niemców podczas Powstania Warszawskiego 1944 (Skwer Pamięci w rozwidleniu ul. Leszno i al. „Solidarności”) odbędzie się ceremonia złożenia kwiatów a po niej Marsz Pamięci, który przejdzie w kierunku Cmentarza Powstańców Warszawy. W trakcie marszu będą wyczytywane ich nazwiska. Z uwagi na bezpieczeństwo uczestników weźmie w nim udział ograniczona liczba uczestników. Wydarzenie transmitowane będzie na profilu Muzeum Powstania Warszawskiego na Facebooku

8 sierpnia w katedrze polowej WP podczas Mszy św. o godz. 10 odsłonięta zostanie tablica poświęcona najmłodszym uczestnikom Powstania Warszawskiego.

Uroczystości upamiętniające i kulturalne

30 lipca o godz. 11 w Muzeum Powstania Warszawskiego z kombatantami spotkał się prezydent RP Andrzej Duda. Odbyła się uroczystość wręczenia odznaczeń państwowych. Uhonorowane zostały także osoby, zaangażowane w upowszechnianie wiedzy na temat Powstania.

1 sierpnia w godzinę „W” w miejscach pamięci na terenie całej Warszawy złożone zostaną zapalone znicze w ramach akcji „Wolność łączy”. O godz. 20.30 w Parku Wolności Muzeum Powstania Warszawskiego odbędzie się koncert „Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki”, w którym oprócz orkiestry i chóru pod kierownictwem Jana Stokłosy wezmą udział Warszawiacy. Udział wymaga posiadania darmowej wejściówki z Muzeum Powstania. Koncert będzie transmitowany w TVP1 oraz na profilu Muzeum Powstania Warszawskiego na kanale Muzeum Postania Warszawskiego na YouTubie. O północy w Muzeum Powstania odbędzie się premiera spektaklu teatralnego „Nazywam się Tamara Biakow i jestem legendą”, reż. Ewy Błaszczyk. Spektakl ten będzie powtarzany do 5 sierpnia.

W rocznicę zakończenia Powstania 2 października 2021 r. o godz. 12.00 odbędzie się odsłonięcie pomnika „Kobietom Powstania Warszawskiego” przy pl. Krasińskich.

Ze względów bezpieczeństwa część obchodów odbędzie się w skromniejszej formie. Organizatorzy zachęcają do śledzenia wydarzeń za pośrednictwem mediów społecznościowych i zastrzegają, że wstęp na część uroczystości będzie odbywać się wyłącznie za okazaniem zaproszenia.

Pełna lista wydarzeń związanych z 77. rocznicą wybuchu Powstania Warszawskiego dostępna jest na stronie internetowej Muzeum Powstania Warszawskiego oraz na stronie Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy.

Rys historyczny

Powstanie warszawskie było wymierzone militarnie przeciw Niemcom, a politycznie także przeciw ZSRR oraz podporządkowanym mu polskim komunistom. Dowództwo AK planowało samodzielnie wyzwolić stolicę jeszcze przed wkroczeniem Armii Czerwonej, licząc, że uda się w ten sposób wzmocnić międzynarodową pozycję rządu RP na uchodźstwie oraz powstrzymać realizowany przez Stalina proces wasalizacji i sowietyzacji Polski. Po wybuchu powstania Armia Czerwona wstrzymała ofensywę na kierunku warszawskim, a radziecki dyktator konsekwentnie odmawiał udzielenia powstaniu poważniejszej pomocy. Wsparcie udzielone powstańcom przez USA i Wielką Brytanię miało natomiast ograniczony charakter i nie wpłynęło w sposób istotny na sytuację w Warszawie. W rezultacie słabo uzbrojone oddziały powstańcze przez 63 dni prowadziły samotną walkę z przeważającymi siłami niemieckimi, zakończoną kapitulacją 3 października 1944.

Premier Stanisław Mikołajczyk liczył, że ewentualny wybuch powstania w stolicy wzmocni jego pozycję negocjacyjną wobec Sowietów. Opinii premiera nie podzielał Naczelny Wódz gen. Kazimierz Sosnkowski, który uważał, że w zaistniałej sytuacji zbrojne powstanie pozbawione jest politycznego sensu i w najlepszym przypadku zmieni jedną okupację na drugą. W depeszy do gen. Komorowskiego pisał: „W obliczu szybkich postępów okupacji sowieckiej na terytorium kraju trzeba dążyć do zaoszczędzenia substancji biologicznej narodu w obliczu podwójnej groźby eksterminacji”. Pomimo takiego stanowiska, gen. Sosnkowski nie wydał w sprawie powstania jednoznacznego rozkazu.

Rozkaz o wybuchu powstania wydał 31 lipca 1944 r. dowódca AK gen. Tadeusz Komorowski „Bór”, uzyskując akceptację Delegata Rządu Jana S. Jankowskiego.

1 sierpnia 1944 r. do walki w stolicy przystąpiło ok. 40-50 tys. powstańców. Jednak zaledwie co czwarty z nich liczyć mógł na to, że rozpocznie ją z bronią w ręku.

Na wieść o powstaniu w Warszawie Reichsfuehrer SS Heinrich Himmler wydał rozkaz, w którym stwierdzał: „Każdego mieszkańca należy zabić, nie wolno brać żadnych jeńców, Warszawa ma być zrównana z ziemią i w ten sposób ma być stworzony zastraszający przykład dla całej Europy”.

Przez 63 dni powstańcy prowadzili heroiczny i samotny bój z wojskami niemieckimi. Ostatecznie wobec braku perspektyw dalszej walki 2 października 1944 r. przedstawiciele KG AK płk Kazimierz Iranek-Osmecki „Jarecki” i ppłk Zygmunt Dobrowolski „Zyndram” podpisali w kwaterze SS-Obergruppenfuehrera Ericha von dem Bacha w Ożarowie układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie.

W czasie walk w Warszawie zginęło ok. 18 tys. powstańców, a 25 tys. zostało rannych. Poległo również ok. 3,5 tys. żołnierzy z Dywizji Kościuszkowskiej. Straty ludności cywilnej były ogromne i wynosiły ok. 180 tys. zabitych. Pozostałych przy życiu mieszkańców Warszawy, ok. 500 tys., wypędzono z miasta, które po powstaniu zostało niemal całkowicie zburzone. Specjalne oddziały niemieckie, używając dynamitu i ciężkiego sprzętu, jeszcze przez ponad trzy miesiące metodycznie niszczyły resztki ocalałej zabudowy.

Do niemieckiej niewoli poszło ponad 15 tys. powstańców, w tym 2 tys. kobiet. Wśród nich niemal całe dowództwo AK, z gen. Komorowskim, mianowanym przez prezydenta RP Władysława Raczkiewicza 30 września 1944 r. Naczelnym Wodzem.