Chantal Delsol doktorem honoris causa KUL

Słynna francuska filozof prof. Chantal Delsol, została dziś uhonorowana tytułem doktora honoris causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Zaszczyt ten został przyznany przez senat KUL w uznaniu zasług „tej wybitnej humanistki upominającej się w swoich pismach filozoficznych i literackich o godność osoby ludzkiej i prawdę w post-ponowoczesnym świecie”.

Dyplom doktora honoris causa KUL wręczył francuskiej uczonej rektor KUL  prof. Mirosław Kalinowski, a zgromadzeni zareagowali spontanicznym śpiewem „Plurimos annos”

Na wstępie ks. prof. Kalinowski podkreślił, że najważniejszym powodem, dla którego prof. Delsol otrzymuje to najwyższe w świecie akademickim wyróżnienie, jest „jej wierna służba Prawdzie”. Dodał, że „ludzie służący Prawdzie mają być światłem w naszej społeczności, pomagającym nam wybierać słuszną drogę i iść nią zwłaszcza wtedy, gdy staje się wąską i wymagającą podjęcia niekiedy ostatecznego ryzyka”.

W laudacji prof. Agnieszka Kijewska z KUL zaznaczyła, że „odważne myślenie prof. Chantal Delsol uczy nas pielęgnowania tego, co jest w naszej ludzkiej kondycji najbardziej kruche i zmazywalne, a zarazem najbardziej wartościowe i istotne: Bożego obrazu – fundamentu naszego osobowego bytu”.

Chantal Delsol urodziła się 16 kwietnia 1947 r. w Lyonie i jest córką znanego francuskiego biologa. Choć należy do pokolenia 1968 roku jest  daleka od poglądów lewicowych, charakterystycznych dla tamtych czasów jak i skrajnie prawicowej myśli katolickiej. Jej stanowisko można określić jako liberalny konserwatyzm. Po studiach ukończonych w 1982 r. wyszła za mąż za prawicowego polityka Charlesa Millona i stała się matką piątki dzieci. Oprócz tego zaadoptowała kambodżańskiego nastolatka, uciekiniera z pól śmierci, które to doświadczenie opisała w pasjonującej książce „L’enfant norturne”.

Od 1993 r. Chantal Delsol jest profesorem na Uniwersytecie Paris XII następnie na Uniwersytecie Marne-la-Valle. Stworzyła tam Centrum Studiów Europejskich, zajmujące się badaniem relacji między Wschodem a Zachodem Europy, które z czasem zostało przekształcone w Institut Hannah Arendt. Prof. Delsol przez wiele lat współpracowała z dysydentami i przedstawicielami antykomunistycznej opozycji w krajach Europy środkowo-wschodniej.  Była przekonana, że oni, jako jedyni, przejrzeli istotę marksistowskiej mistyfikacji, a rewolucja 1989 r. przełamała krąg panującego tam „terroru i zemsty”. W 1998 r. wraz z Michelem Maslowskim wydała monografię „Historia idei politycznych Europy centralnej”, uhonorowaną wieloma nagrodami. Bliskie relacje naukowe łączyły ją z Instytutem Europy Środkowo-Wschodniej i jego twórcą prof. Jerzym Kłoczowskim, jednym z najwybitniejszych polskich historyków. Uczestniczyła też aktywnie w Kongresach Kultury Chrześcijańskiej organizowanych przez abp. Józefa Życińskiego. A na kartach swych książek wykazywała się świetną znajomością polskiej literatury.

Filozofia polityki bazującej na pojęciu godności osoby ludzkiej, zwłaszcza w Europie postkomunistycznej, stała się tematem jej niezwykłej trylogii zapoczątkowanej tomem „Souci contemporain”. Z kolei kwestię tożsamości europejskiej Delsol podjęła w książce „Les deux Europes” oraz „L’identite de l’Europe”. Jej najnowsza monografia nt. Europy centralnej, to wydana w 2021 r. książka „La vie de l’Esprit dans l’Europe centrale et orientale depuis 1945”.

W 2007 r. Chantal Delsol, w uznaniu znaczenia swego dorobku naukowego, została przyjęta do francuskiej „Academie de Sciences morales et politiques”. Jest także członkiem francuskiej Akademii Katolickiej oraz Instytutu Tomasza More’a w Kanadzie.

Najbardziej prowokacyjną i szeroko dyskutowaną książką Chantal Delsol jest najnowsza jej publikacja: „Koniec  świata chrześcijańskiego. Inwersja normatywna i nowa era” (znana także w tłumaczeniu polskim),  w której autorka wieści koniec tzw. cywilizacji chrześcijańskiej (christianitas). Jej początek autorka sytuuje w wieku IV, a w naszych czasach dostrzega jej kres. Wyjaśnia, że chodzi tu o „cywilizację inspirowaną, podporządkowana i kierowaną w dużej mierze przez Kościół”. Najbardziej podstawową cechą tej formacji kulturowej jest – jak podkreśla – „pojmowanie prawdy w sposób uniwersalny, jako prawdy mającej swe zakorzenienie w transcendencji i Bożym objawieniu”.

A patrząc na obecne gwałtowne przemiany kulturowe – zaprzeczające antropologii chrześcijańskiej i kontestujące moralność jak i chrześcijańskie zasady życia społecznego – zauważa historyczny zmierzch tej formacji ideowo-kulturowej, trwającej od 16 wieków. Podkreśla, że „współczesna ponowoczesność zanegowała fundamentalne i wydawałoby się, że na trwałe zakorzenione w naszej cywilizacji zakorzenienie w transcendencji”. Nie oznacza to jednak – jej zdaniem – kresu istnienia Kościoła, gdyż dla wiernych będzie on zawsze instytucją niosącą sens i mającą swe wieczne przeznaczenie.

Zmierzch cywilizacji chrześcijańskiej nie oznacza również dla prof. Delsol końca zainteresowania religią. Ludzkość – jak podkreśla – zawsze potrzebowała doświadczenia religijnego i nadal będzie poszukiwać tego wymiaru. Jednakże coraz częściej w innych formach: bardziej w nowoczesnych formach pogaństwa (czci różnych bożków), niż w tradycyjnych wspólnotach kościelnych,  dbających o wierność prawdzie zakorzenionej w transcendencji. Natomiast – w odróżnieniu od epoki christianitas dzisiejsza epoka jest czasem ucieczki od prawdy pojmowanej w sposób uniwersalny, a chrześcijański humanizm zastępowany jest pospolitym humanitaryzmem.

Kres christianitas nie musi być jednak – jak podkreśla Chantal Delsol – czasem rozpaczy i upadku ludzkości. Podkreśla, że „natura ludzka nie lubi próżni i człowiek zawsze znajdzie jakiegoś boga lub jakąś życiową mądrość, która poprowadzi go po ścieżkach życia”. Uczona przeczuwa, że po upadku chrześcijaństwa niekoniecznie musi nastąpić czas „nihilizmu i skrajnego materializmu” lecz raczej „moralności stoickiej, pogaństwa i duchowości typu azjatyckiego”. I ku temu – jej zdaniem – zmierza świat Zachodu.

***
Partnerem wydarzenia jest Województwo Lubelskie oraz Miasto Lublin.