Charles de Gaulle (1890 – 1970)

Francuski mąż stanu, generał, dekolonizator Algierii i twórca V Republiki Francuskiej był autorem nowatorskiej idei przyjaźni między narodami, opartej na wspólnym dziedzictwie. Stał się jednym z wielkich prekursorów jedności europejskiej – takiej, która nie kończyłaby się na Odrze

„Widzę Europę rozciągającą się od Gibraltaru do Uralu” – podkreślał wielokrotnie. W 1960 roku ogłosił swoją koncepcję „Europy ojczyzn” jako „wspólnie zorganizowanego, stałego przedsięwzięcia odpowiedzialnych rządów”. – Ta wspólnota, która liczy 150 milionów mieszkańców i posiada znaczne zasoby intelektualne, duchowe, moralne i społeczne, uzupełniona przyłączonymi lub stowarzyszonymi terytoriami zamorskimi, przywróciłaby na nowo pozycję Starego Świata jako przeciwwagę dla hegemonii supermocarstw – tłumaczył w swoich wystąpieniach.

W swojej idei „Europy ojczyzn od Atlantyku po Ural” myślał o zachowaniu istniejących granic państwowych, budowaniu wspólnego przemysłu i administracji oraz silnej armii do ich obrony. Pragnął Europy, która by utrzymywała stosunki polityczne i militarne zarówno z USA, jak i z Rosją.

Charles André Joseph Marie de Gaulle urodził się 22 listopada 1890 roku w Lille w rodzinie prawniczej. Jako absolwent szkoły wojskowej w Saint-Cyr, w randze kapitana uczestniczył w 1916 roku w walkach pod Verdun. Ciężko ranny trafił do niewoli niemieckiej w Ingolstadt, skąd pięciokrotnie podejmował próby ucieczek. Po wojnie był współpracownikiem marszałka Philippe’a Petaine’a, a w latach 1932-36 sekretarzem generalnym Narodowej Rady Obrony.

Po rozpoczęciu drugiej wojny światowej, na wiadomość o propozycji zawieszenia broni z Niemcami, którzy najechali Francję, udał się do Londynu, skąd 18 czerwca 1940 roku skierował radiowy apel do narodu francuskiego i z Anglii organizował kontynuację walk. Rada Wojenna w Tuluzie skazała go „in contumaciam” na śmierć i odebrała mu obywatelstwo francuskie 17 lipca 1940 roku. Założył wówczas w Londynie Komitet Wolna Francja i został szefem Wolnych Sił Wojskowych Francji oraz Narodowego Komitetu Obrony (1940-43).

Po powrocie do wyzwolonego w 1944 roku kraju De Gaulle został szefem rządu tymczasowego. 13 listopada 1945 roku wybrano go premierem Francji, jednak już w styczniu następnego roku zrezygnował z tej funkcji.

7 kwietnia 1947 roku założył partię Rassemblement du Peuple Français (Zgromadzenie Narodu Francuskiego), którego głównym celem miało być możliwie szybkie przeprowadzenie reformy konstytucyjnej. Mając przewagę w parlamencie przeforsował odrzucenie Plany Schumana i Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej uzasadniając swoje posunięcie tym, że w tak pojętej Wspólnocie Niemcy zachowają swoją przewagę militarną i ekonomiczną. Jednak po 1953 roku gaulliści nie odgrywali już znaczącej roli w życiu Francji.

De Gaulle powrócił na scenę polityczną w 1958 roku, gdy wybuchła wojna w Algierii. 1 czerwca tegoż roku został wybrany szefem rządu, a w grudniu – prezydentem Francji. Pod jego rządami 8 kwietnia 1962 roku naród francuski w referendum opowiedział się za niepodległością Algierii.

Prezydent Charles de Gaulle utrzymywał ścisłe kontakty z Republiką Federalną Niemiec będąc przekonanym, że dobre stosunki sąsiedzkie z niedawnym wrogiem mogą tylko złagodzić napięcia, a jednocześnie przyczynić się do budowania trwałego pokoju w Europie. Z kanclerzem Adenauerem spotkał się po raz pierwszy 14 września 1958 roku. Wizyta Adenauera we Francji w lipcu 1962 roku została przygotowana przez De Gaulle’a jako uroczysty akt pojednania między narodami francuskim i niemieckim. Rewizyta de Gaulle’a w Niemczech przyjęta była również z wielką sympatią.

W polityce zagranicznej De Gaulle krytykował dominację amerykańską w Europie i starał się do tego nie dopuszczać. W 1964 roku uznał Chińska Republikę Ludową, starał się zacieśniać kontakty Francji z ZSRR i rządzonymi przez komunistów krajami Europy Środkowej i Wschodniej. Najmocniej odczuwało się to zwłaszcza w latach 1966-67, gdy złożył wizytę w Rosji, a następnie w Polsce, gdzie oficjalnie opowiedział się za ważnością i nienaruszalnością granicy na Odrze i Nysie. Jednocześnie, co często podkreślał, był przeciwny podziałowi Niemiec.

Charles de Gaulle wycofał się ostatecznie z polityki 28 kwietnia 1969 roku. Zmarł na krótko przed 80 urodzinami, 9 listopada 1970 roku, w swojej wiejskiej posiadłości Colombey-les-Deux-Eglises i tam został pochowany. Ponieważ nie życzył sobie żadnych oficjalnych ceremonii państwowych, w dniu jego pogrzebu odprawiona została w paryskiej katedrze Notre-Dame Msza święta żałobna, nas którą przybyło ponad 80 głów państw i szefów rządów, wśród nich prezydent USA Richard Nixon i premier ZSRR Aleksiej Kosygin. Żałobą okrył się nie tylko naród francuski, ale także i ci, którzy nie zawsze godzili się z jego polityką. Świat uznał historyczną rolę, jaką odegrał De Gaulle.