Chmielnik: obchody Dnia Pamięci Ofiar Holocaustu

Wspomnienie „Sprawiedliwych wśród narodów świata” z gminy Chmielnik, wizyta w Domu Cienia, spotkanie z dr. Mateuszem Szpytmą – dyrektorem Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Ulmów w Markowej, otwarcie wystawy „Samarytanie z Markowej” – tak w dawnej synagodze w Chmielniku uczczono 19 kwietnia – Dzień Pamięci Ofiar Holocaustu.

Historię rodziny Żalów, którzy przechowywali m.in. czteroosobową rodzinę Ledermanów z Chmielnika przypomniał Piotr Krawczyk z Ośrodka Edukacyjno – Muzealnego „Świętokrzyski Sztetl” w Chmielniku. Przypomniał także – podczas spotkania w Domu Cienia obok synagogi – czas oraz okoliczności Holokaustu w Chmielniku, skąd deportowano co najmniej 13 tys. Żydów do obozu Zagłady w Treblince.

Otwarcia wystawy „Samarytanie z Markowej” dokonała dr Dorota Koczwańska – Kalita, naczelnik delegatury Instytutu Pamięci Narodowej, oddział w Kielcach. Chmielnik jest trzecim miastem w Polsce, po Rzeszowie i Kielcach, w którym została ona udostępniona. –„Na dwudziestu planszach pokazujemy losy rodziny niezwykłej – Polaków, z szóstką małych dzieci, którzy nie zawahali się ponieść najwyższej ceny za swój czyn, ceny życia” – mówiła w Chmielniku.

Wystawa została wyeksponowana na zewnętrz, wzdłuż synagogi. Będzie tutaj dostępna do 10 maja.
Gościem szczególnym wydarzenia był dr Mateusz Szpytma, badacz dziejów rodziny Ulmów, inicjator i dyrektor Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.

Dr Szpytma przypominał ciekawe fakty z życia Ulmów, ich społecznikowskie pasje, autentyczną wiarę, „samarytańską postawę”. Podczas II wojny światowej 24 marca 1944 r. Ulmowie ponieśli śmierć za ukrywanie ośmiorga Żydów z rodzin Didnerów, Grunfeldów i Goldmanów. W 1995 r. Wiktorię i Józefa Ulmów zaliczono w poczet Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W 2003 r. Kościół katolicki rozpoczął ich proces beatyfikacyjny.

„Dziękujemy za to spotkanie, chcielibyśmy zorganizować wycieczkę do muzeum w Markowej” – mówili licealiści z Chmielnika.

W wydarzeniu uczestniczyło ok. dwustu osób, w większości młodzież szkolna, nauczyciele, księża, goście z Kielc.

Chmielnik był zasiedlany przez Żydów od XVII w., odkąd Krzysztof Gołuchowski, dziedzic Chmielnika, wydał przywilej zezwalający im na zamieszkanie, budowę bożnicy, szkoły i na handel.

Synagogę zbudowano prawdopodobnie w II poł. XVIII wieku, była trzecią pod względem wielkości na Kielecczyźnie. Do 1939 r. ludność pochodzenia żydowskiego stanowiła 80 procent całej populacji Chmielnika. W 1941 r. rozpoczęła się zagłada chmielnickich Żydów, której pierwszym etapem było getto, a potem wywózka i śmierć w obozach koncentracyjnych.

Od kilkunastu lat Chmielnik buduje swą tożsamość w oparciu o dialog z dawnymi mieszkańcami. Rokrocznie w czerwcu odbywają się Spotkania z Kulturą Żydowską z udziałem gości z różnych stron świata i przy współpracy parafii rzymsko – katolickiej Niepokalanego Poczęcia NMP. W marcu 2009 r. Chmielnik otrzymał nagrodę im. ks. Stanisława Musiała przyznaną przez krakowskie stowarzyszenie Klub Chrześcijan i Żydów "Przymierze" za inicjatywy na rzecz pojednania polsko-żydowskiego i chrześcijańsko-żydowskiego.

Od 2013 r. w dawnej synagodze funkcjonuje multimedialne muzeum – Ośrodek Edukacyjno – Muzealny „Świętokrzyski Sztetl”.