Chmielnik: powstanie muzeum harmonijnego współżycia Polaków i Żydów

Blisko cztery mln zł ze świętokrzyskiego urzędu marszałkowskiego i milion z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego otrzymała gmina Chmielnik na budowę Świętokrzyskiego Sztetla – unikatowego w skali kraju obiektu edukacyjno–muzealnego z siedzibą w XVII-wiecznej synagodze.

Główna idea projektu, którego wykonawcą jest Mirosław Nizio, twórca m.in. koncepcji Muzeum Powstania Warszawskiego, to pokazanie za pomocą nowoczesnych środków multimedialnych, harmonijnego współżycia mieszkańców z kręgu kultury polskiej i żydowskiej w obrębie przedwojennego sztetla – żydowskiego miasteczka.

Według projektu, w miejscu centralnym synagogi, w dawnej sali modlitw, znajdzie się wykonana ze szkła rekonstrukcja XVII-wiecznej bimy – namiotu do wykładania i czytania Tory, a także służącego jako mównica, z której kantor przewodniczy modłom. Nie będzie tradycyjnych gablot, tylko przestrzeń multimedialna zapraszająca do „wnętrza” miasteczka. Realizator – Nizio Design International – to studio projektowe założone w 2002 roku przez architekta wnętrz i rzeźbiarza Mirosława Nizio, który przez kilkanaście lat pracował jako projektant w Nowym Jorku.

– Unikatowość projektu w skali kraju polega na tym, że zdecydowanie nastawiamy się na podkreślenie pozytywów w pokazaniu realiów sztetla. Na podstawie historii Chmielnika chcemy przekonać, że wspólne życie Żydów i Polaków w pokoju, szacunku, przyjaźni było faktem – mówi KAI Jarosław Zatorski, burmistrz Chmielnika.

Edukacja w tym kierunku wśród społeczeństwa Chmielnika trwa, zdaniem burmistrza, już od ok. 10 lat. Chmielnik to miasteczko na Kielecczyźnie słynące z wielu tradycji żydowskich, organizujące rokrocznie w czerwcu Dni Kultury Żydowskiej z udziałem gości z różnych stron świata. W marcu 2009 r. Chmielnik otrzymał nagrodę im. ks. Stanisława Musiała przyznaną przez krakowskie stowarzyszenie Klub Chrześcijan i Żydów „Przymierze” za inicjatywy na rzecz pojednania polsko-żydowskiego i chrześcijańsko-żydowskiego. Szkolna młodzież z Chmielnika blisko współpracuje z kolegami z Izraela – najbliższa wymiana młodzieży jest zaplanowana na ostanie dni lutego.

– „Dzięki włączeniu się w budowę koncepcji Sztetla parafii chmielnickiej z ks. proboszczem Franciszkiem Siarkiem, projekt ma charakter międzyreligijny” – dodaje burmistrz Zatorski.
Świętokrzyski Sztetl ma być promowany m.in. w Stanach Zjednoczonych, poprzez współpracę z Fundacją „Dialog” z Nowego Jorku i w Izraelu. Na promocję gmina otrzymała osobną dotację unijną w kwocie 700 tys. zł. – „Budowa Sztetla to także szansa turystyczna dla Chmielnika, skoro 28% turystów odwiedzających nasz kraj ma korzenie żydowskie” – tłumaczy burmistrz Zatorski.

Zakończenie realizacji budowy Świętokrzyskiego Szettla jest przewidziane za dwa lata.
Żydzi w Chmielniku żyli i pracowali już w XVI wieku. Synagoga wzniesiona w 1630 roku była trzecią pod względem wielkości na Kielecczyźnie. Do 1939 roku ludność pochodzenia żydowskiego stanowiła 80 proc. całej populacji Chmielnika. W 1941 r. nastąpiła zagłada chmielnickich Żydów, której pierwszym etapem było getto, a potem wywózka i śmierć w obozach koncentracyjnych.