Chrystianizacja Radomia w świetle badań archeologicznych

Rytuał pogrzebowy szczątków odnalezionych podczas prac archeologicznych na grodzisku Piotrówka w Radomiu jest jedynym dowodem na schrystianizowanie mieszkańców grodu w X wieku. Mówiła o tym Joanna Kalaga z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, podczas konferencji naukowej "Ziemia Niczyja-Ziemia Nieznana. Schyłek starożytności i średniowiecze na ziemiach między Wisłą a Pilicą", która odbyła się 24 stycznia w Radomiu.

Tego samego dnia odbyło się otwarcie wystawy "Piotrówka. Pamięć rodowodu", na której można oglądać unikatowy krzyż relikwiarzowy z XI-XIII wieku.

– Chrystianizacja to fascynujący temat nie tylko odnośnie do Radomia, ale wszystkich ziem polskich. Wiadomo, że tym punktem wyjścia był rok 966. Nie oznacza to, że w tym samym roku wszystkie ziemie zostały schrystianizowane. W Radomiu mamy problem z szukaniem najstarszego kościoła św. Piotra. Nie jesteśmy w stanie znaleźć jego pozostałości. Jedynym – jak na razie – dowodem na schrystianizowanie mieszkańców grodu w X wieku jest rytuał pogrzebowy. Stwierdziliśmy na podstawie wykopalisk, że nie palono już wtedy zwłok. Nie należy jednak tracić nadziei, że kościół św. Piotra istniał. Liczmy też, że znajdziemy jego pozostałości. Trzeba postawić na hipotezę, że kościół był, ale nie na terenie grodziska, ale w jego okolicach – mówiła Joanna Kalaga.

Z kolei unikatowy krzyż relikwiarzowy oraz inne przedmioty codziennego użytku z wieków średnich można zobaczyć na wystawie archeologicznej "Piotrówka. Pamięć rodowodu" przygotowywanej w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu. Jej otwarcie odbyło się 24 stycznia. Wystawa przybliża wyniki najnowszych badań archeologicznych prowadzonych przez naukowców z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w latach 2009-2012 na terenie dawnego grodu Piotrówka, uważanego za kolebkę Radomia. Wcześniejsze prace wykopaliskowe prowadzone były w latach 1959-1974.

Jednym z najciekawszych eksponatów jest chrześcijański krzyż reliwiarzowy, czyli enkolpion. Enkolpiony noszone były na piersiach przez chrześcijan i zawierały relikwie lub cytaty z Pisma Świętego. Zdaniem archeologów okaz znaleziony podczas wykopalisk w Radomiu pochodzi z Bizancjum z XI-XIII w.

Na wystawie pokazanych zostanie ponad 280 eksponatów z okresu od X w. do XVI w. Połowa z nich stanowi własność muzeum w Radomiu, drugie tyle pozyskano z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN. Na wystawie znajdą się też militaria, monety i wyroby garncarskie.

Ekspozycja została zorganizowana przy współpracy radomskiego muzeum z Instytutem Archeologii i Etnologii PAN oraz Gminą Miasta Radom. Wystawie towarzyszy katalog, zawierający opisy i fotografie ponad 280 eksponatów prezentowanych w Radomiu oraz artykuły poświęcone badaniom archeologicznym prowadzonym w tym mieście.

Miasto Radom i Polska Akademia Nauk od kilku lat współpracują w zakresie badań naukowych nad początkami i wczesną historią Radomia. Prace te stanowią wstępny etap do utworzenia w Radomiu parku kulturowego – skansenu archeologicznego, planowanego na tym obszarze.

Park Kulturowy "Stary Radom" ma powstać w granicach ulic Dębowej, Garbarskiej, Okulickiego i Maratońskiej. Będzie to nie tylko kolejny, zwyczajny park miejski, ale także skansen archeologiczny ukazujący początki Radomia, w którym mają być zrekonstruowane obiekty archeologiczne i częściowo odtworzony pierwotny wygląd grodziska Piotrówka.

Jak podkreślają archeolodzy, radomska Piotrówka to wspaniale zachowany zespół wczesnomiejski w okresie narodzin. Grodzisko istniało i prosperowało jako ważny ośrodek administracyjny i handlowy jeszcze zanim powstało Państwo Polskie. Takich miejsc jest w kraju zaledwie kilka, Radom jest pod tym względem tak samo wyjątkowy i fascynujący, jak np. Poznań, Biskupin czy Gniezno.