Ciechanów: wystawa o roku 1920 w Muzeum Szlachty Mazowieckiej

„1920 rok – Mazowsze Północne w obronie niepodległości” – taki tytuł nosi wystawa, która otwarta została w Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie, w 90. rocznicę zwycięskiej wojny z bolszewikami. Obejrzeć można na niej m.in. odezwy i plakaty, wzywające naród do walki z bolszewickim agresorem. Wystawa rozpoczyna w Ciechanowie cykl imprez poświęconych 90. rocznicy Bitwy Warszawskiej.

Na wystawie można m.in. zobaczyć akty prawne z klauzulą natychmiastowej wykonalności, tekst ustawy o reformie rolnej z 15 lipca 1920 r., przyznającej ziemię chłopom małorolnym, bezrolnym, żołnierzom i inwalidom wojennym, odezwę premiera Wincentego Witosa z 6 sierpnia 1920 r., wzywającą mieszkańców Warszawy do jednoczenia się w obliczu zagrożenia czy ogłoszenie ROP z 20 lipca 1920 r., informujące o wprowadzeniu wojskowych sądów doraźnych za zdradę państwa.

W zbiorach znajduje się także wiele plakatów, podkreślających zagrożenia, płynące z ewentualnego zalewu bolszewizmu oraz zachęcające do wstępowania do wojska. Powszechną ofiarność polskiego społeczeństwa symbolizuje też metalowa obrączka, którą otrzymywał każdy w zamian za oddanie złotej, co było zjawiskiem masowym.

Zasadniczą część ekspozycji stanowią plansze dydaktyczne, opisujące walki związane z wojną bolszewicką, z udziałem różnych formacji wojskowych, wchodzących w skład 5. Armii gen. W. Sikorskiego. Podkreślają one okoliczności walk, ich charakter, informują o dowódcach i walczących bohaterach. Informacje podparte są archiwalną dokumentacją zdjęciową, przedstawiających zwłaszcza groby i pomniki – ślady heroicznych zmagań.

Na planszach znalazły się także wszystkie miasta północnego Mazowsza, biorące udział w walkach, a więc: Płońsk, Arcelin, Nasielsk, Borkowo, Pułtusk, Sarnowa Góra oraz Ciechanów, w którym 203. Ochotniczy Pułk Ułanów Kaliskich zdobył bolszewicką radiostację. Na wystawie zobaczyć można także broń, którą posługiwali się żołnierze polscy i bolszewiccy, jak również odznaki i oznaki pułków, biorących udział w bitwach, ordery i odznaczenia – wśród nich Krzyż Walecznych.

Istotę wydarzeń związanych z Bitwą Warszawską podkreślają także obrazy: W. Kossaka ”Potyczka ułanów z kozakami”, J. Kossaka „Cud nad Wisłą” (reprodukcja) i „Pościg ułanów”, W. Gutowskiego „Ks. Ignacy Skorupka” oraz cykl „Nad Berezyną”, dotyczący odwrotu polskich wojsk z frontu wschodniego, przed rozpoczęciem Bitwy Warszawskiej.

Na wystawę złożyły się eksponaty pochodzące z Muzeum Niepodległości w Warszawie, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Zamku Królewskiego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Kielcach, Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Muzeum Narodowego w Krakowie i prywatnych kolekcji.