COMECE: dokument z okazji Dnia Europy

Czy chrześcijańskie dziedzictwo Starego Kontynentu nadal przenika konstrukcję europejską? Jakie wymogi moralne stoją przed katolikami zamieszkującymi Unię Europejską? Co przeszkadza politycznej unifikacji Europy? Na te i inne pytania stara się odpowiedzieć Komisja Episkopatów Wspólnoty Europejskiej w dokumencie wydanym z okazji obchodzonego dzisiaj Dnia Europy.

Tytuł ponad 60-stronicowej publikacji brzmi: „Powstawanie Unii Europejskiej a odpowiedzialność katolików”. Całość opracowała międzynarodowa grupa teologów i filozofów pod kierunkiem wiceprzewodniczącego COMECE, francuskiego arcybiskupa Hippolyte’a Simona.

Pierwsza część dokumentu poświęcona jest powtórnemu odczytaniu deklaracji Roberta Schumana sprzed 55 lat w świetle historycznego rozwoju integracji europejskiej i kryteriów chrześcijańskiego rozeznawania. Podkreślone są tu takie pierwotne zasady integracji, jak międzynarodowy pokój i pojednanie w Europie, wolność i niezawisłość, solidarność gospodarcza i społeczna czy wspólnota tożsamości.

Druga część nosi znamienny tytuł „Inna historia Europy”. COMECE przypomina tu tragiczne losy Europy Środkowo-Wschodniej począwszy od traktatu monachijskiego, paktu Ribbentropp-Mołotow i porozumień jałtańskich. Autorzy podkreślają rolę społecznego oporu przeciwko komunistycznemu totalitaryzmowi, w tym polski fenomen „Solidarności”. Wskazują przy tym na niezbywalny czynnik etyczny i religijny, zwłaszcza w jego wymiarze katolickim, który stał u podstaw nowej tożsamości społeczeństw, uzdalniając je do zrzucenia komunistycznego jarzma. Od samego początku była tu też obecna świadomość przynależności do europejskiej wspólnoty ducha.

W trzeciej części dokumentu eksperci COMECE starają się odpowiedzieć na pytanie o wkład katolików w dalszy rozwój konstrukcji europejskiej. Wskazują, że etycznym wyznacznikiem życia chrześcijańskiego jest Jezusowe Kazanie na Górze, a zwłaszcza Osiem Błogosławieństw. „Jest to program trudny i niejednokrotnie w realiach europejskich chrześcijanie nie potrafili zdać zeń egzaminu. Nie oznacza to jednak, że Ewangelia straciła na ważności czy obowiązywalności w tym, co odnosi się do publicznego zaangażowania wierzących. Pierwszym wyzwaniem dla nich jest komunia wewnątrzkościelna, czyli więź łącząca katolickie wspólnoty lokalne na Starym Kontynencie. Otwartość i solidarność katolików może stać się dobrą szkołą europejskich obywateli przyszłości” – stwierdzają autorzy dokumentu. Drugim wyzwaniem budującym pośrednio jedność Europy jest według nich ekumenizm. Trzecim – dialog międzyreligijny.

W dokumencie „Powstawanie Unii Europejskiej a odpowiedzialność katolików” przypomina się także elementy nauki społecznej Kościoła, które na trwałe wbudowały się w proces integracyjny kontynentu. W pierwszym rzędzie jest tu obecna zasada pokoju społecznego, która umożliwia współistnienie mimo istniejących różnic. Europejscy katolicy podzielają też zasadę rozdziału religii od polityki, co nie oznacza „prywatyzacji” przekonań, ale zaangażowanie w sprawy publiczne w duchu oczekiwania na nadejście Królestwa Bożego. „Stałym zadaniem katolików-obywateli Europy jest utrwalanie porządku społecznego, umacnianie pokoju, przestrzeganie godności człowieka, przede wszystkim osób najsłabszych” – wskazuje COMECE. Jednocześnie apeluje do Unii Europejskiej o solidarną otwartość na inne części świata.

Dokument kończy cytat z posynodalnej adhortacji apostolskiej „Ecclesia in Europa”, gdzie przypomina się, iż Stary Kontynent powinien zgodnie z tradycją być miejscem spotkania różnych ludów, kultur i cywilizacji.