Cyryl I – patriarcha Moskwy i całej Rusi

Patriarcha Cyryl I (świeckie imię Włodzimierz Gundiajew) urodził się 20 listopada 1946 r. Pochodzi z rodziny kapłana prawosławnego z Leningradu. Ukończył studia teologiczne na Leningradzkiej Akademii Duchownej. Będąc studentem, wstąpił do miejscowego monasteru i 3 kwietnia 1964 r. przyjął postrzyżyny mnisze (tzw. małą schimę) z imieniem Cyryl.

W tym samym roku przyjął kolejno święcenia diakońskie i kapłańskie. W 1970 r. obronił rozprawę doktorską na temat „Ustanowienie i rozwój hierarchii cerkiewnej oraz nauczanie Kościoła prawosławnego na temat jego zbawiennego charakteru”. Rok później został podniesiony do godności archimandryty i wszedł w skład komitetu wykonawczego światowego bractwa młodzieży prawosławnej „Syndesmos”. W latach 1974–1976 był rektorem Leningradzkiej Akademii Duchownej. 14 marca 1976 r. miała miejsce chirotonia biskupia archimandryty Cyryla. Został on wikarnym biskupem diecezji leningradzkiej.

W tym czasie wielokrotnie był przedstawicielem na międzynarodowych teologicznych konferencjach naukowych, w imieniu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP) prowadził dialog z przedstawicielami Kościoła rzymskokatolickiego, wchodził w skład zagranicznych delegacji RKP – w październiku 1977 r. razem z ówczesnym patriarchą Pimenem złożył wizytę ówczesnemu patriarsze konstantynopolitańskiemu Dymitrowi I. Między 1979 a 1988 r. był członkiem dwóch komisji synodalnych RKP: ds. jedności chrześcijańskiej i ds. obchodów 1000-lecia chrztu Rusi. W 1984 r. został podniesiony do godności arcybiskupa i skierowany do archidiecezji smoleńskiej, a w 1989 r. mianowany arcybiskupem smoleńskim i kaliningradzkim. W tym samym roku zaczął kierować Wydziałem Zewnętrznych Stosunków Cerkiewnych Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. W 1991 r. abp. Cyryla podniesiono do godności metropolity. Metropolita Cyryl angażował się w prace mediów prawosławnych w Rosji. Od 1994 r. prowadził program „Słowo pasterza” (TV ORT; obecnie TV 1), był głównym redaktorem periodyków: „Cerkiew i czas” (od 1991 r.), „Smoleńskie wiadomości diecezjalne”, „Prawosławny pielgrzym”. Aktywnie uczestniczył w pracach w cerkiewno-naukowej komisji ds. wydania „Prawosławnej Encyklopedii”.

W marcu 2004 r. jako ówczesny metropolita smoleński Cyryl odwiedził Polskę. Odebrał wtedy z rąk metropolity warszawskiego i całej Polski Sawy tytuł doktora honoris causa Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.

Po śmierci patriarchy moskiewskiego i całej Rusi Aleksego II w grudniu 2008 r. pełnił funkcję strażnika patriarszego tronu, czyli tymczasowej głowy RKP.

Na urząd patriarchy moskiewskiego i całej Rusi został wybrany przez Sobór Lokalny Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego 27 stycznia 2009 r., zaś jego uroczysta intronizacja miała miejsce 1 lutego tego samego roku.

Działalność

Po objęciu urzędu patriarchy moskiewskiego i całej Rusi przez Cyryla w Rosyjskim Kościele Prawosławnym doszło do znacznych zmian organizacyjnych. W latach 2009 – 2010 powstały nowe agendy Kościoła: wydziały ds. relacji ze społeczeństwem, ds. kozactwa, ds. służby kapelanów w więzieniach, Patriarsza Rada Kultury oraz zarząd gospodarczo-finansowy. Doprecyzowane zostały kompetencje Wydziału Zewnętrznych Stosunków Kościelnych oraz wydziału zajmującego się działalnością charytatywną. W 2011 r. powstała również Wyższa Rada Kościelna, odgrywająca rolę organu zarządzającego Kościołem między posiedzeniami Świętego Synodu. W czasie posiedzeń Świętego Synodu pod przewodnictwem patriarchy Cyryla powołano również osiem nowych diecezji, z jego udziałem wyświęcono piętnastu nowych biskupów.

Patriarcha Cyryl prowadzi cotygodniowy program „Słowo pasterza”. Odbył wizyty duszpasterskie do większości eparchii Kościoła, w tym tych położonych poza Rosją europejską (Syberia, Sachalin). Za swoje pierwszoplanowe zadanie uważa kontynuowanie aktywności poprzednika, Aleksego II, w zakresie odbudowy zniszczonych w ZSRR świątyń i reaktywowania parafii. Uzyskał m.in. zgodę władz Moskwy na budowę 200 nowych cerkwi w Moskwie. W 2010 Rosyjski Instytut Biograficzny ogłosił patriarchę człowiekiem roku w Rosji w kategorii „religia”, uzasadniając tę decyzję jego „ogromnym wkładem w duchowe odrodzenie Rosji”. Autor publikacji książkowych, rozpraw i artykułów prasowych o tematyce teologicznej. Włada biegle trzema językami – angielskim, francuskim i niemieckim.

Stefan Dmitruk, cerkiew.pl