Czerwińsk n. Wisłą: odtworzono zabytkową antabę na drzwiach XII-wiecznej bazyliki

W dawnym kościele opactwa kanoników regularnych w Czerwińsku nad Wisłą (diecezja płocka) odtworzono zabytkową, romańską antabę, która została zrabowana przez Niemców w czasie II wojny światowej: – Powstała wierna replika romańskiej antaby, która była świadkiem dziejów historycznego opactwa – zaznacza ks. Łukasz Mastalerz SDB, proboszcz parafii i gospodarz czerwińskiej bazyliki.

Na drzwiach bazyliki Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Czerwińsku, która w przeszłości była kościołem opactwa kanoników regularnych, uroczyście odsłonięto replikę romańskiej antaby (pełniącej funkcję kołatki), zrabowanej przez Niemców w czasie II wojny światowej.

Antaba z brązu miała formę głowy lwa, trzymającej w paszczy niewielką ludzką główkę. Była jednym z najcenniejszych zabytków bazyliki w Czerwińsku, a także zabytków romańskich w Polsce. Wykonano ją w warsztacie nadmozańskim, magdeburskim lub polskim, z brązu, w trzeciej ćwierci XII wieku; miała średnicę 21 cm.

Przetrwała setki lat w pierwotnym miejscu. W 1939 roku niemiecki historyk sztuki prof. Dagobert Frey wyrwał ją i zabrał w nieznane miejsce. Nigdy nie umieścił jej w żadnym ze spisów. Wieloletnie powojenne starania licznych osób i instytucji, aby odzyskać antabę, nie powiodły się. Narodził się natomiast pomysł jej odtworzenia. Uznano, że rekonstrukcja antaby i jej ekspozycja w pustym miejscu po oryginale stanie się kolejnym impulsem do dalszych starań o odzyskanie zabytku.

Jak przekazał Urząd Gminy i Miasta Czerwińsk, nad realizacją projektu, którego efektem było odtworzenie antaby pracował zespół rekonstruktorów w składzie: prof. Robert Kunkel – konsultacje mediewistyczne, Katarzyna Sułkowska – opieka konserwatorska, Ryszard Zimek – wykonanie rzeźby 3D, dr Jacek Kowalski – wykonanie modelu woskowego i gipsowego, cyzelowanie, dr Mieczysław Kozłowski – odlew rzeźby w brązie.

– Udało się stworzyć wierną replikę romańskiej antaby, znajdującej się pierwotnie na drzwiach zabytkowego opactwa. Antaba odtworzona została na podstawie zachowanych archiwaliów. To w jakimś sensie odzyskanie zrabowanego dobra. Prace trwały ponad trzy lata, ostatecznie zostały zwieńczone sukcesem. Chcemy przywracać należną pamięć historyczną temu szczególnemu miejscu, jakim jest czerwińska bazylika – mówi ks. Łukasz Mastalerz SDB, proboszcz parafii pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny i gospodarz Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia w Czerwińsku nad Wisłą.

Urząd Miasta i Gminy Czerwińsk przekazał, że nad realizacją projektu pracował zespół rekonstruktorów w składzie: prof. Robert Kunkel – konsultacje mediewistyczne, Katarzyna Sułkowska – opieka konserwatorska, Ryszard Zimek – wykonanie rzeźby 3D, dr Jacek Kowalski – wykonanie modelu woskowego i gipsowego, cyzelowanie, dr Mieczysław Kozłowski – odlew rzeźby w brązie. Antabę odtworzono w roku, w którym XII-wieczna bazylika czerwińska została wpisana na prestiżową listę Pomników Historii.

W kwietniu 2021 r. klasztor w Czerwińsku nad Wisłą uzyskał prestiżowy tytuł Pomnika Historii. Obszar pomnika historii „Czerwińsk nad Wisłą – dawne opactwo Kanoników Regularnych” obejmuje historycznie ukształtowaną przestrzeń opactwa z kościołem (XII wiek), skrzydłami klasztornymi, plebanią, dzwonnicą, dawną stajnią i wozownią oraz ogrodem. Status Pomnika Historii przyznawany jest zabytkom nieruchomym o szczególnej wartości historycznej, naukowej i artystycznej, utrwalonym w powszechnej świadomości i mającym duże znaczenie dla dziedzictwa kulturalnego Polski.