Czy zamknięcie kościołów na Słowacji było zgodne z prawem?

Na Słowacji utrzymuje się krytyka obowiązującego od początku roku całkowitego zakazu otwartych nabożeństw z udziałem wiernych. Były minister spraw zagranicznych i unijny komisarz Ján Figeľ, w porozumieniu z władzami Kościołów rozpoczął działania, których celem jest sprawdzenie, czy zastosowane przez rząd środki przeciwko pandemii koronawirusa są zgodnie z prawem.

Powodem jest decyzja rządu z 17 marca przedłużająca stan wyjątkowy o 40 dni, a więc ze świętami Wielkanocy włącznie. Na początku marca chrześcijański demokrata Figeľ zaapelował do rządu Słowacji oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka o generalne zniesienie zakazu sprawowania nabożeństw, który jest sprzeczny z konstytucją, a także z Europejską Konwencją Praw Człowieka.

Także prokurator generalny Maroš Žilinka zwrócił się 24 marca do słowackiego Trybunału Konstytucyjnego z prośbą o sprawdzenie, czy ograniczenia swobody poruszana się są zgodne z konstytucją Słowacji. Zdaniem prokuratora, także w ogłoszonym przez rząd stanie wyjątkowym ingerencja w prawa podstawowe musi być adekwatna do danej sprawy. Aktualnie obowiązujące w Słowacji środki na czas pandemii utrudniają korzystanie z prawa własności, prawa do swobodnego wyznawania religii, prawa do wolności zgromadzeń oraz prawa do wykonywania zawodu, uważa prokurator Žilinka.

Inicjatywę Figeľa popierają również biskupi katoliccy. Wielokrotne apele Kościoła o dostosowanie przepisów „nie zostały wzięte pod uwagę przez przedstawicieli państwa”, ostrzegł przewodniczący Konferencji Biskupów Słowacji abp Stanislav Zvolenský z Bratysławy. Nawiązując do trwającego od kilku tygodni kryzysu rządowego, hierarcha dodał, że wielu przekonało się, iż państwo z powodu wewnętrznych sporów straciło gotowość do zaspokajania duchowych potrzeb mieszkańców. W tej sytuacji biskupi uznali „inicjatywę pana Figeľa za słuszną i potrzebną”.

Tymczasem do inicjatywy przyłączyli się zwierzchnicy Kościoła prawosławnego i ewangelickiego Konfesji Augsburskiej. Byłoby „dobrze, gdyby władza państwowa przynajmniej okazywała Kościołom tyle szacunku i poważania, ile Kościoły okazywały jej w zrozumieniu jej działań”, stwierdzili prawosławni hierarchowie. Ewangelicki biskup generalny Ivan Eľko powiedział, że jest przekonany, iż jeśli zasady państwa prawa będą przestrzegane, obywatele będą „bardziej skłonni do zaufania państwu i bardziej zmotywowani do opracowania wspólnej strategii”.

Ostatnio słowacki arcybiskup Cyril Vasiľ zaproponował, aby ci wierni, którzy zostali zaszczepieni przeciwko COVID-19 lub już wyzdrowieli po przebytej chorobie, mogli znowu uczestniczyć w nabożeństwach. Administrator apostolski greckokatolickiej eparchii koszyckiej widzi w tym sposób na złagodzenie obowiązującego obecnie całkowitego zakazu sprawowania nabożeństw z udziałem wiernych.