Debata o wolności słowa podczas Dni Tischnerowskich

„Świat współczesny – mapa wolności” to tytuł debaty, która odbyła się 19 kwietnia podczas 18. Dni Tischnerowskich. Uczestnicy „Jaskini filozofów” podkreślali, że wolność słowa stanowi dla człowieka wolność fundamentalną, która często jest zagrożona.

Główny wątek rozmowy w Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego dotyczył najnowszej książki prof. Timothy’ego Gartona Asha pt. „Wolne słowo. Dziesięć zasad dla połączonego świata”. Oprócz autora – głównego gościa tegorocznych Dni, w spotkaniu uczestniczył pisarz i reporter Wojciech Jagielski oraz Henryk Woźniakowski, prezes Wydawnictwa Znak.

W trakcie spotkania uczestnicy zastanawiali się w jakiej relacji pozostaje wolność słowa w stosunku do innych wolności, czy jest „matką innych wolności”, czy są inne, które są bardziej podstawowe.

Zdaniem Henryka Woźniakowskiego, wolność słowa jest wolnością niezwykle fundamentalną, ale uznanie jej za taką, zależy od koncepcji człowieka i tego jakie wyobrażenie o człowieku reprezentuje dana osoba. Według niego tradycyjna wizja człowieka przyznaje każdemu człowiekowi jego niezmywalną godność. – To wolność fundamentalna, ponieważ pierwotną jest wolność myśli. Jeżeli wolność myśli jest tą wolnością fundamentalną i jeśli mamy myśl splątaną to jesteśmy zniewoleni – wyjaśniał Woźniakowski, dodając że myśl, która mgliście się rysuje w głowie, nabiera właściwego wyrazu w momencie gdy jest wyartykułowana. Odwołując się do ks. prof. Józefa Tischnera podkreślił, że wolność odbywa się zawsze na jakiejś scenie, czyli pomiędzy ludźmi. – W gruncie rzeczy na tej scenie pierwszym sygnałem jest słowo. Wymiana słów na scenie ludzkiego dramatu jest spotkaniem wolności – wyjaśniał mówca.

Z kolei Wojciech Jagielski zapytany o to, czy w innych kulturach i tradycjach wolność słowa nie zawsze jest postrzegana jako ta źródłowa, przyznał, że niekiedy wolność jednostki ma mniejsze znaczenie niż wolność wspólnoty, ale jest czymś fundamentalnym. Mówiąc o swoich doświadczeniach z pobytu w Afryce i Afganistanie powiedział, że kiedyś wydawało mu się, że gdy zagrożone jest życie, wolność słowa musi ustąpić. -Teraz sądzę, że może stawała się mniej pilną, ale nie mniejszą – zaznaczył.

Natomiast prof. Timothy Garton Ash odniósł się do zagadnienia granic wolności. Według niego, jeszcze nigdy nie cieszyliśmy się taką swobodą wypowiedzi jak dziś. – Czy potrafimy z niej korzystać? – zastanawiał się profesor. Jego zdaniem są pewne dziedziny, gdzie państwo czy Unia Europejska muszą interweniować. – Mamy prawo do prywatności i wolności słowa. Prywatność jest przesłaniem dla wolności słowa – mówił uczestnik debaty.

Tegoroczne 18. Dni Tischnerowskie odbywają się pod hasłem’”Wolność i słowo”. Celem wydarzenia jest upamiętnienie osoby i dzieła ks. Józefa Tischnera oraz podejmowanie refleksji nad zagadnieniami, którymi się interesował. Spotkanie gromadzi co roku filozofów, naukowców, aktorów i reżyserów, którzy debatują na temat jego bogatej twórczości. Wydarzenie zakończy się 21 kwietnia.