Dialog katolicko-prawosławny jest dziś szczególnie ważny

Spojrzenie w chrześcijańskiej perspektywie na złożone dzieje katolicko-prawosławne jest dziś koniecznością – przekonywał prof. Jerzy Kłoczowski. Podczas polsko-rosyjskiej konferencji o roli Kościołów dla przyszłości Europy wybitny historyk ocenił, że wobec wyraźnej niechęci świata do chrześcijaństwa i innych religii monoteistycznych, taka forma poważnego dialogu i wzajemnego zrozumienia stanowi szczególną wartość.

Konferencja „Przyszłość chrześcijaństwa w Europie. Rola Kościołów i narodów Polski i Europy” odbywa się na Uniwersytecie Kard. Stefana Wyszyńskiego (UKSW). W trzydniowym spotkaniu biorą udział historycy, ludzie kultury, biskupi, politycy oraz przedstawiciele różnych środowisk z Polski i Rosji.

Prof. Kłoczowski wskazał, że chrześcijaństwo jest jednym z kluczowych zagadnień w całokształcie relacji katolicko-prawosławnych. Współczesna historiografia, tłumaczył mediewista, odchodząc od ciasnych perspektyw jednego państwa, narodu czy wyznania, postuluje szerokie badania porównawcze, niezbędne do pełniejszego zrozumienia kolejnych pokoleń ludzkich, ich dziejów i kultur.

Prelegent podkreślił jednocześnie, że aktualnie mamy wiele szkół historycznych i kierunków bardzo różnie ujmujących dzieje Europy, zaś radykalne ujęcia odrzucają odwoływanie się do tradycji i historii w imię nowej przyszłości w szerszym, globalnym świecie. „Są zdania, że historia narodów czy chrześcijaństwo to tylko historia walk i antagonizmów, trzeba więc o nich zapomnieć” – mówił prelegent. Dodał, że inni podnoszą wagę kulturowych korzeni historycznych, traktowanych w kolejnych pokoleniach mądrze, obiektywnie i poważnie.

Prof. Kłoczowski wskazywał, że szczególnie uczciwych i pogłębionych analiz domaga się dramatyczny wiek XX z trzema wojnami i totalitaryzmami. Przypomniał, że Europa była także miejscem bardzo świadomych prób niszczenia chrześcijaństwa. Pierwszą tak wielką próbę stanowił sowiecki komunizm.

Uczony podkreślił, że rozpoczęta w 1917 r. katastrofa komunistyczna była jednocześnie początkiem olbrzymiego męczeństwa chrześcijan, z dziesiątkami tysięcy męczenników i tysiącami zburzonych świątyń. Chrześcijaństwo odzyskało wolność dopiero w połowie lat 80. ub. wieku, w erze Gorbaczowa – przypomniał historyk. Postulował też opracowanie gruntownej analizy sytuacji chrześcijaństwa po 1945 r. w poszczególnych krajach bloku radzieckiego, w tym także w Polsce i Rosji.

Pełny tekst wystąpienia

Inną, wielką próbą odrzucenia chrześcijaństwa czy przynajmniej jego daleko posuniętej marginalizacji, mówił prelegent, była rewolucja obyczajowa, rozpoczęta we wczesnych latach 60. XX wieku w krajach północno-zachodniej Europy, a która szybko rozprzestrzeniła się w świecie zachodnim, prowadząc stopniowo do daleko idących, do dziś aktualnych przemian.

„Rewolucja odrzucała całkowicie moralność chrześcijańską, stanowiącą fundament kultury europejskiej i dotąd obowiązującą np. w ustawodawstwie krajów zachodnich” – wskazał uczony. Dodał, że w ujęciu tej rewolucji każdy człowiek ma swoją moralność, sam o wszystkim decyduje. W duchu całkowitej wolności człowiek odrzuca wszelkie nakazy, od kogokolwiek one pochodzą.

Takie ujęcie nie uwzględnia Boga, stąd szczególnie wrogo traktuje trzy religie monoteistyczne, posługujące się pojęciem grzechu. „Każdy może mieć swoich własnych bożków, jak w idealizowanej często w ruchu pogańskim starożytności” – charakteryzował współczesną kulturę prof. Kłoczowski. Oczywiście, dodawał, takie postrzeganie religii absolutnie wyklucza odwoływanie się do chrześcijańskich korzeni Europy, bowiem teraz ma powstać całkiem nowy świat.

Zdaniem uczonego, w niezwykle złożonym dziś świecie globalizacji, każda forma poważnego dialogu i wzajemnego zrozumienia stanowi szczególną wartość. Dotyczy to także rozmów rosyjsko-polskich i prawosławno-katolickich. „Spojrzenie w szerokiej, humanistycznej, a zarazem chrześcijańskiej perspektywie także na te złożone dzieje i losy jest dzisiaj wręcz koniecznością” – wskazywał prelegent.

Prof. Jerzy Kłoczowski jest wybitnym mediewistą i historykiem religii, profesorem KUL, dyrektorem Instytutu Europy Środkowo–Wschodniej w Lublinie. W latach 1991-2011 był przewodniczącym Polskiego Komitetu ds. UNESCO.

Rozpoczęta dziś w Warszawie katolicko-prawosławna konferencja „Przyszłość chrześcijaństwa w Europie. Rola Kościołów i narodów Polski i Europy” potrwa do soboty. W spotkaniu biorą udział historycy, ludzie kultury, biskupi, politycy oraz przedstawiciele różnych środowisk z Polski i Rosji, zaangażowani w swoich Kościołach w działalność charytatywną, społeczną i ewangelizacyjną.

W spotkaniu weźmie udział kilkunastoosobowa delegacja Patriarchatu Moskiewskiego z metropolitą Hilarionem, odpowiadającym za zewnętrzne relacje Cerkwi. Uczestniczyć będą hierarchowie Kościoła katolickiego w Polsce z przewodniczącym Episkopatu abp Józefem Michalikiem oraz metropolita warszawski i całej Polski Sawa – zwierzchnik prawosławia w Polsce.

Obradom towarzyszyć będą ekumeniczne modlitwy i liturgie, na które zaproszeni są także mieszkańcy stolicy. Organizatorem kongresu jest związana z KAI Fundacja na rzecz Wymiany Informacji Katolickiej. Konferencja odbywa się pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego. Projekt współfinansowany jest przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Partnerem jest także Ceramika Paradyż Sp. z o.o.