Diecezja Opolska ma już 40 lat

Czterdzieści lat temu, 28 czerwca 1972 r., na mocy buli papieża Pawła VI „Episcoporum Poloniae coetus” do życia powołana została diecezja opolska. Jej pierwszym ordynariuszem został bp Franciszek Jop.

Jak wspomina były dziekan Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego i sekretarz Pierwszego Synodu Diecezji Opolskiej ks. infułat Helmut Sobeczko, który pełnił wówczas funkcję notariusza kurii, samo powołanie diecezji 40 lat temu było w zasadzie procesem czysto prawnym, gdyż istniała już cała infrastruktura umożliwiająca jej funkcjonowanie, a zwłoka w jej utworzeniu spowodowana była względami politycznymi.

– Po wojnie nie został zawarty traktat pokojowy [z Niemcami – KAI], a więc i kwestia granic nie została ustalona prawnie. Taki stan utrzymywał się właściwie do 1970 r. – mówi ks. Sobeczko i zaznacza, że do tego czasu Watykan zobowiązany był respektować wcześniejsze umowy międzynarodowe, jak np. konkordat z Niemcami. – Jeśli chodzi o zwykłych ludzi, to powołanie diecezji niczego nie zmieniło. To nie było jakieś wielkie wydarzenie i w ogóle nikt tego nie zauważył. Był tylko list pasterski i ingres bp. Jopa do katedry opolskiej. Mało tego. Wielu się dziwiło, że powstała diecezja, skoro w ich opinii ona istniała już od wielu lat – wspomina ks. infułat.

Diecezja Opolska powstała na bazie tzw. administracji apostolskiej Śląska Opolskiego, która niedługo po zakończeniu II wojny światowej, 15 sierpnia 1945 r., została wyodrębniona z diecezji wrocławskiej decyzją prymasa kard. Augusta Hlonda. Nowa administracja obejmowała blisko 10 tys. km kw. powierzchni i liczyła ok. 1,1 mln mieszkańców, z czego blisko 85 proc. stanowili katolicy.

Administrację tworzyło wówczas 428 parafii, w tym 396 z dawnej diecezji wrocławskiej i 32 z diecezji ołomunieckiej. Pierwszym administratorem w Opolu został mianowany kapłan diecezji katowickiej, późniejszy arcybiskup i kardynał ks. Bolesław Kominek. W pierwszych latach funkcjonowania administracji powołane zostały podstawowe instytucje niezbędne dla funkcjonowania diecezji, jak: kuria, seminarium, sąd biskupi i wydawnictwo wraz z drukarnią.

Z początkiem 1951 r. władze komunistyczne uprowadziły ks. Kominka i wskazały nowego administratora diecezji, którym przy akceptacji prymasa kard. Stefana Wyszyńskiego został ks. Emil Kobierzycki, ówczesny proboszcz parafii „na górce” w Opolu. Na tym nie skończyły się represje władz. W 1954 r. usunięto z terenu Śląska Opolskiego 20 kapłanów miejscowego pochodzenia i zamknięto 169 żeńskich domów zakonnych wysiedlając tym samym blisko 700 sióstr zakonnych w ramach operacji X-2.

W grudniu 1956 r. rządy w administracji apostolskiej Śląska Opolskiego objął bp Franciszek Jop, który później został też pierwszym ordynariuszem nowej diecezji opolskiej. Mocą bulli „Episcoporum Poloniae coetus” z 28 czerwca 1972 r. oficjalnie powołał ją do istnienia papież Paweł VI.

Po śmierci bp. Jopa w 1977 r. rządy w diecezji objął bp Alfons Nossol, który funkcję biskupa opolskiego pełnił przez 32 lata, aż do 2009 r. Okres ten owocował budową wielu nowych kościołów, utworzeniem Diecezjalnego Instytutu Teologiczno-Pastoralnego jako filii Wydziału Teologicznego KUL, który przekształcony został później w Wydział Teologiczny nowo powstałego Uniwersytetu Opolskiego. Powołano też m.in. Muzeum i Archiwum Diecezjalne, po 1989 r. reaktywowano diecezjalną Caritas, a w szkołach ponownie zaczęto nauczać religii. W ramach swojej drugiej pielgrzymki do ojczyzny, 21 czerwca 1983 r., ziemię opolską odwiedził papież Jan Paweł II, który na Górze św. Anny koronował obraz Matki Bożej Opolskiej z katedry w Opolu.

Dnia 25 marca 1992 r. weszła w życie bulla Ojca Świętego Jana Pawła II „Totus Tuus Poloniae Populus” która wprowadziła nowy podział administracyjny Kościoła katolickiego w Polsce. Na mocy dokumentu diecezja opolska stała się częścią nowej metropolii katowickiej. Powstała wówczas również diecezja gliwicka, na rzecz której przeszło 90 parafii diecezji opolskiej. Ponadto kolejne 15 opolskich parafii znalazło się odtąd w granicach diecezji kaliskiej.

W 1994 r. utworzone zostało diecezjalne Radio Góra Św. Anny (później przekształcone w Radio Plus Opole), które rozpoczęło nadawanie 15 kwietnia 1995 r. Także w 1994 r. decyzją Sejmu RP rozpoczął pracę Uniwersytet Opolski. Była to pierwsza uczelnia państwowa w Polsce z wydziałem teologicznym. W 1997 r. do Opola przeniesione zostało z Nysy Wyższe Seminarium Duchowne, które kształci także alumnów diecezji gliwickiej.

Z początkiem nowego milenium biskup opolski Alfons Nossol zwołał I Synod Diecezji Opolskiej, którego celem było przyjrzenie się i uporządkowanie wszystkich płaszczyzn życia Kościoła opolskiego. Rozpoczął on pracę w Poniedziałek Wielkanocny 2 kwietnia 2002 r. i pracował przez 3 lata, aż do 29 marca 2005 r. Jego owocem jest dokument skupiający ponad 400 statutów dotyczących wszystkich dziedzin funkcjonowania diecezji.

Ważnym wydarzeniem w najnowszych dziejach diecezji opolskiej była także beatyfikacja współzałożycielki Zgromadzenia Szarych Sióstr św. Elżbiety, matki Marii Luizy Merkert, która odbyła się w Nysie 30 września 2007 r. Uroczystości w bazylice św. Jakuba i św. Agnieszki w Nysie przewodniczył prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, kard. Jose Saraiva Martins.

W sierpniu 2009 r. na emeryturę odszedł dotychczasowy biskup opolski, abp Alfons Nossol. Nowym ordynariuszem diecezji papież Benedykt XVI mianował ks. Andrzeja Czaję, którego ingres do katedry w Opolu i święcenia biskupie odbyły się 29 sierpnia 2009 r.

Zajmująca dziś ponad 8 tys. km kw. diecezja opolska liczy ok 900 tys. mieszkańców, z czego 860 tys. to katolicy. W 398 parafiach, podzielonych między 36 dekanatów, i w ponad 600 świątyniach posługuje ok. 700 kapłanów. Na terenie diecezji znajduje się także 15 męskich i 20 żeńskich zgromadzeń zakonnych.

(tekst na podstawie opracowania bp. Jana Kopca „Zarys dziejów Kościoła na Śląsku Opolskim”, http://diecezja.opole.pl/index.php/o-diecezji/historia)