Digitalizacja zbiorów fotograficznych o. gen. Adama Studzińskiego OP

W krakowskim klasztorze oo. dominikanów podsumowano kolejny etap digitalizacji zbiorów fotograficznych o. gen. bryg. Adama Studzińskiego OP, kapelana II Korpusu Polskiego, uczestnika bitwy o Monte Cassino. W przyszłym roku zakończy się konserwacja i skanowanie ponad 900 negatywów, na których znajduje się ponad 20 tys. zdjęć.

Prezentacja pracy nad digitalizacją fotografii o. Adama Studzińskiego składała się z dwóch części. W pierwszej, która odbyła się w poniedziałek zaprezentowane zostały techniczne aspekty związane z konserwacją negatywów, ich skanowaniem, opracowaniem, natomiast dziś odbędzie się dyskusja panelowa o o. Adamie Studzińskim, jako pasjonacie fotografii. Podczas spotkania zaprezentowane zostaną wybrane fotografie ze zbioru zeskanowanych zdjęć.

Zdigitalizowane fotografie stanowią pokłosie 70 lat życia i posługi o. Adama Studzińskiego, który od lat czterdziestych zajmował się fotografią i dokumentował m. in. życie żołnierzy II Korpusu Polskiego, prowadzone przez niego prace badawcze i konserwatorskie, papieskie pielgrzymki oraz uroczystości z udziałem kombatantów i harcerzy.

Panelistów przedstawił i moderowaniem konferencji zajął się mgr Marcin Sanak, pracownik Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie.

O. dr Ireneusz Wysokiński, dyrektor Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie i koordynator prac podkreślił, że jednym z podstawowych problemów było właściwe posegregowanie materiałów, rozproszonych w wielu miejscach (m.in. w 80 kartonach). Oprócz fotografii w ramach pozostawionych przez dominikanina zabytków znalazły się m. in. medale, odznaki, elementy umundurowania i inne militaria, które zostały przekazane w depozyt krakowskiemu Muzeum Armii Krajowej (1000 obiektów). – Docelowo dążymy do tego, aby kolekcja zdjęć o. Adama była dostępna w Internecie. Nie chcemy jednak zamieszczać zdjęć, które nie są właściwie opisane i opracowane – podkreślił dyrektor dominikańskiego archiwum.

O. Wysokiński zwrócił uwagę na różnorodność tematyczną zdjęć. O Studziński odwiedził z aparatem m.in. Palestynę, Włochy, Francję i Egipt. Towarzyszył żołnierzom II Korpusu Polskiego w czasie ich urlopów, dokumentował ich życie codzienne, pojedyncze wojskowe groby i cmentarze – część tych fotografii wykorzystał później w wydanym przez siebie przewodniku po polskich cmentarzach wojennych we Włoszech. Oprócz tego zachował się obszerny zbiór fotografii powstały w trakcie prac konserwatorskich, prowadzonych przez o. Studzińskiego, m.in. Klasztorze Trójcy Świętej oraz kościele pw. św. Idziego w Krakowie.

Oprócz tego kapelan okazał się dobrym obserwatorem i reportażystą z dużą wrażliwością i znakomitym wyczuciem mocnych punktów kadru. Na walory plastyczne zdjęć zwrócił uwagę dr Daniel Podosek, historyk i teoretyk fotografii, zawodowy fotograf dzieł sztuki, który podczas realizacji projektu był odpowiedzialny za skanowanie i obróbkę cyfrową negatywów. Dr Podosek wskazał na konkretne modele skanerów użytych do digitalizowania negatywów oraz wiele innych technicznych aspektów projektu. Przyznał, że kontakt z negatywami o. Studzińskiego sprawił, że po latach sam wrócił do fotografowania na kliszach. – Zdjęcia o. Studzińskiego posiadają nie tylko walor dokumentacyjny – przekonywał. Opisując wykonane przez dominikanina portrety powiedział, że charakteryzuje je niezwykłe ciepło a wykonane przez niego pejzaże doskonały zmysł i dobre wyczucie przestrzeni.

Zdaniem dr. Podoska, rzadko nadarza się okazja, żeby móc dokładnie prześledzić życie fotografa na podstawie zdjęć z 70 lat twórczości, a możliwość dotykania tych samych negatywów, które o. Studziński zakładał do swego aparatu pod Monte Cassino, czy w Egipcie 80 lat stanowił dla niego dodatkowy, emocjonalny walor.

Anna Seweryn, konserwator dzieł sztuki i materiałów archiwalnych, pracownik Oddziału VIII ds. Konserwacji i Zabezpieczania Zasobu Archiwum Narodowego w Krakowie opowiedziała o procesie konserwacji negatywów, natomiast mgr inż. Daniel Florek, koordynator ds. digitalizacji zasobu Archiwum Narodowego w Krakowie o kontroli jakości digitalizowanych materiałów.

W 2018 r. dzięki dotacji Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych do konserwacji trafiła ponad połowa ze wspomnianej kolekcji 900 negatywów. Od czerwca do grudnia 2019 r. w ramach programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Kultura cyfrowa” konserwacji zabezpieczającej poddano pozostałe negatywy, natomiast ponad 500 negatywów zostało zeskanowanych i poddanych obróbce cyfrowej. W najbliższej przyszłości planowana jest kontynuacja digitalizacji oraz profesjonalny opis fotografii z myślą o udostępnieniu ich w Internecie, które według o. dr. Ireneusza Wysokińskiego powinno nastąpić w ciągu dwóch, trzech lat.

O. Adam Studziński (1911-2008) święcenia kapłańskie otrzymał w dniu 7 marca 1937 z rąk bp. Eugeniusza Baziaka we Lwowie. Wybuch wojny zastał go w Krakowie, skąd przez Lwów i Czortków przedostał się na Węgry, gdzie został kapelanem i zaangażował się w duszpasterstwo internowanych polskich żołnierzy. W czerwcu 1940 przybył do Jugosławii, gdzie rozpoczął prace duszpasterską. Z powodu zagrożenia atakiem wojsk niemieckich przez Grecję i Turcję udał się do Palestyny. Przebywał w Hajfie, gdzie 1 sierpnia 1942 wstąpił do służby wojskowej w broni pancernej.

5 sierpnia 1942 został kapelanem 4. Batalionu Czołgów, a 29 sierpnia tegoż roku został już mianowany szefem duszpasterstwa 2. Brygady Czołgów. Z Brygadą przebywał w Iraku, Iranie, Palestynie i Egipcie. 14 listopada 1942 powrócił do 4. Batalionu Czołgów, który w lipcu 1943 przemianowano na 4. Pułk Pancerny „Skorpion”, z którym o. Studziński odbył w 1944 kampanię wojenną we Włoszech. W czasie bitwy usuwał rannych żołnierzy spod gąsienic czołgów, udzielał im namaszczenia, pomagał opatrywać rannych i wspierał duchowo potrzebujących. Za udział w bitwie został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy, nadanym przez Kapitułę w Londynie.

Później brał jeszcze udział w walkach o Piedimonte, Ankonę i Bolonię. W kwietniu 1945, gdy zginął o. Waculik został mianowany kapelanem 2. Batalionu Komandosów zmotoryzowanych w 2. Brygadzie Pancernej. Brygada została potem przemianowana na 2. Warszawską Dywizję Pancerną. Wraz z nią w maju 1945 wyjechał do Wielkiej Brytanii. Po demobilizacji wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia.

Po powrocie do kraju 28 października 1947 został dyrektorem Małego Seminarium Diecezji Opolskiej w Gliwicach, a następnie znalazł się w konwencie w Krakowie. Na Prądniku Czerwonym jako szef gospodarczy prowadził folwark aż do zarekwirowania go przez komunistów. Był też prefektem w krakowskiej Szkole Handlowej. W 1950 za radą byłego kapelana 1. Dywizji Pancernej postanowił uciec za granicę. Kurier okazał się agentem UB, dominikanin został w Gdańsku aresztowany i skazany na 10 lat więzienia. Wyrok został zmniejszony do 1,5 roku w wyniku rozprawy rewizyjnej. Po wyjściu z więzienia przebywał w Krakowie i Poznaniu.

W 1952 został proboszczem parafii św. Dominika na Służewie w Warszawie. W latach 1958-1961 był przeorem w Lublinie, a od 1962 przebywał w klasztorze w Gdańsku. W październiku tegoż roku został proboszczem w Korbielowie i po roku wrócił do Krakowa. W roku 1970 ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie i uzyskał tytuł magistra Sztuki Konserwacji Dzieł Sztuki. Tą dziedziną sztuki zajmował się do samego końca, przede wszystkim w klasztorze dominikanów w Krakowie. Odkrył tam i odrestaurował najstarszą część klasztoru. Posiadał w swoich zbiorach kolekcję ornatów oraz inne dzieła sztuki sakralnej. Był współautorem planu ratowana krzywej wieży w Pizie.

Jest autorem kilkunastu obrazów, które namalował i wystawiał m.in. w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Niedawno wśród zgromadzonej przez niego kolekcji odnaleziono jedyną na świecie zachowaną chorągiew kanonizacyjną z XVI w.

Prowadził działalność duszpasterską wśród kombatantów, legionistów, żołnierzy AK i harcerzy, dla których był przez pewien czas naczelnym kapelanem. Corocznie organizował w odrestaurowanej krypcie klasztornej spotkania opłatkowe dla kombatantów i harcerzy. Opiekował się kościołem św. Idziego w Krakowie, w którym prowadził badania i który odrestaurował. Odprawiał w nim coniedzielne Msze św. dla harcerzy, na których wygłaszał do nich kazania i patriotyczne pogadanki.

Aktywnie działał w środowiskach kombatanckich, współorganizował pielgrzymki żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie na Jasną Górę w rocznicę bitwy o Monte Cassino oraz marsze legionistów z ul. Oleandry w Krakowie. Jest autorem „Przewodnika po polskich cmentarzach wojennych we Włoszech” oraz „Wspomnień kapelana 4 pułku pancernego „Skorpion” spod Monte Cassino. Został o nim nakręcony film dokumentalny .

Oprócz Orderu Virtuti Militari został odznaczony m. in. Krzyżem Walecznych, Krzżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino, Gwiazdą za Wojnę, Gwiazdą Afryki, czy Gwiazdą Italii. Za swoje liczne zasługi otrzymał m. in. honorowe obywatelstwo Krakowa. W uznaniu zasług Prezydent RP mianował go 3 maja 2006 do stopnia generała brygady. Zmarł 2 kwietnia 2008 r., pochowany został w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.