„Dilexit nos” – czwarta encyklika Franciszka do świata, który zagubił serce

W czwartek 24 października zostanie opublikowana czwarta encyklika papieża Franciszka. Nosić ona będzie tytuł „Dilexit nos” (On nas umiłował), a poświęcona będzie kultowi Najświętszego Serca Jezusowego. Zbierze ona dotychczasowe nauczanie Kościoła na ten temat. Ogłaszana jest z okazji 350. rocznicy pierwszych objawień Serca Jezusa z 1673 roku.

Będzie to czwarta encyklika obecnego papieża: po „Lumen fidei” (2013), „Laudato si’” (2015) oraz „Fratelli tutti” (2020). Prezentacji dokonają abp Bruno Forte, włoski teolog i metropolita Chieti-Vasto oraz przełożona generalna Uczennic Ewangelii, siostra Antonella Fraccaro.

Ogłoszenie nowego dokumentu zbiega się z dramatycznymi wydarzeniami dla ludzkości: dramatem wojen, brakiem równowagi społecznej i gospodarczej, niepohamowanym konsumpcjonizmem, nowymi technologiami, które mogą wypaczać istotę człowieczeństwa. Poprzez swą encyklikę papież prosi o zmianę spojrzenia, perspektywy, celów i odzyskanie tego, co najważniejsze i niezbędne: serca.

Franciszek zapowiedział wydanie encykliki podczas audiencji ogólnej na Placu św. Piotra w Watykanie 5 czerwca (miesiąc tradycyjnie poświęcony Najświętszemu Sercu Jezusa), dzieląc się swoim pragnieniem, aby tekst mógł skłonić ludzi do medytacji nad aspektami „miłości Pana, które mogą oświetlić drogę odnowy kościelnej; ale także, aby mógł powiedzieć coś znaczącego światu, który wydaje się tracić serce”. Papież wyjaśnił również, że dokument zgromadzi „cenne refleksje poprzednich tekstów magistralnych i długą historię, która sięga Pisma Świętego, aby dziś ponownie zaproponować całemu Kościołowi ten kult nacechowany duchowym pięknem”.

Encyklika ukaże się w czasie trwających od 27 grudnia 2023 do 27 czerwca 2025 roku obchodów 350. rocznicy pierwszego objawienia Najświętszego Serca Jezusowego świętej Małgorzacie Marii Alacoque (1647-1690). Trzy i pół stulecia temu, 27 grudnia 1673 roku Jezus ukazał się 26-letniej francuskiej siostrze z zakonu wizytek, aby powierzyć jej misję rozpowszechnienia w świecie Jego miłości do ludzi, szczególnie zaś do grzeszników. Objawienia w klasztorze w Paray-le-Monial, w Burgundii, trwały 17 lat. Serce Jezusa ukazywało się na tronie z płomieni, otoczonym cierniową koroną, symbolem ran zadanych przez grzechy ludzi. Chrystus poprosił s. Małgorzatę, aby w piątek po uroczystości Bożego Ciała stał się świętem Najświętszego Serca Jezusowego. Nie było to łatwe zadanie dla zakonnicy, która spotkała się z niezrozumieniem ze strony swoich współsióstr i przełożonych. Nie zniechęciła się jednak i całe życie poświęciła temu, aby świat poznał miłość Chrystusa.

Kult Najświętszego Serca zrodził się u progu epoki Oświecenia. Patrolog, o. Enrico Cattaneo napisał na łamach „La Civiltà Cattolica”, że duchowość ta „stała się zaporą przeciw powszechnej mentalności racjonalistycznej, która podsycała kulturę ateistyczną i antyklerykalną”. Wokół tego nabożeństwa wybuchła gorąca dyskusja, nawet w samym Kościele. Dopiero w 1856 roku papież Pius IX postanowił, że święto Najświętszego Serca Jezusowego będzie obchodzone w całym Kościele. W XIX wieku kult ten rozprzestrzeniał się wraz z aktami poświęca Sercu Jezusowemu, powstawaniem zgromadzeń męskich i żeńskich, instytucji uniwersyteckich, oratoriów, kaplic.

W 1956 roku Pius XII wydał encyklikę „Haurietis aquas”. Ukazała się ona w czasie, gdy ta pobożność przeżywała kryzys. Papież chciał ją ożywić i zaprosić Kościół do lepszego zrozumienia i wdrożenia różnych form pobożności, „maksymalnie użytecznych” dla potrzeb Kościoła, ale także jako „sztandaru zbawienia” dla współczesnego świata.

W 50. rocznicę tamtej encykliki Benedykt XVI napisał list, w którym podkreślił, że „tajemnica miłości Boga do nas nie stanowi jedynie treści kultu i nabożeństwa do Serca Jezusowego, ale jest także treścią wszelkiej prawdziwej duchowości i pobożności chrześcijańskiej. Należy zatem podkreślić, że podstawy tego nabożeństwa są tak stare, jak samo chrześcijaństwo”.

Papież Franciszek niejeden raz ukazywał swój związek z kultem Najświętszego Serca, łącząc je z misją kapłanów. W 2016 roku, zamykając Jubileusz Kapłanów w czasie Roku Miłosierdzia w uroczystość Najświętszego Serca Jezusowego, prosił w homilii księży przybyłych do Rzymu z całego świata, aby skierowali swoje serca, jak Dobry Pasterz, ku zagubionej owcy, ku tym, którzy są bardziej oddaleni, przenosząc epicentrum swego serca na zewnątrz siebie. A w wygłoszonej w czasie Jubileuszu, medytacji nt. miłosierdzia, papież zalecił biskupom i księżom ponowne przeczytanie encykliki „Haurietis acquas”, gdyż „serce Chrystusa jest ośrodkiem miłosierdzia”.