List z okazji 325. rocznicy pełnej jedności eparchii przemyskiej ze Stolicą Apostolską

Rok: 2018
Autor: abp Stanisław Gądecki

Eminencjo, Księże Arcybiskupie Światosławie, zwierzchniku Kościoła katolickiego obrządku bizantyjsko-ukraińskiego,
Ekscelencjo, Księże Arcybiskupie Eugeniuszu, ordynariuszu archidiecezji przemysko-warszawskiej obrządku bizantyjsko-ukraińskiego,
Ekscelencjo, Księże Arcybiskupie Adamie, ordynariuszu diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego,
Ekscelencjo, Księże Biskupie Włodzimierzu, ordynariuszu diecezji wrocławsko-gdańskiej obrządku bizantyjsko-ukraińskiego,
Ekscelencjo, Księże Arcybiskupie Janie, biskupie seniorze archidiecezji przemysko-warszawskiej obrządku bizantyjsko-ukraińskiego,

Eminencje, Ekscelencje,
Członkowie Synodu Biskupów Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego,
oraz Konferencji Episkopatu Polski,

Drodzy bracia i siostry w Chrystusie Panu,

W imieniu Konferencji Episkopatu Polski pragnę złożyć – na ręce metropolity przemysko-warszawskiego – Jego Ekscelencji Księdza Arcybiskupa Eugeniusza Popowicza serdeczne gratulacje z okazji 325. rocznicy przystąpienia eparchii przemyskiej do pełnej jedności ze Stolicą Apostolską.

Rocznica, którą dzisiaj wspominamy jest ważnym dniem nie tylko dla Kościoła greckokatolickiego, ale i dla Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce, gdyż ze zrządzenia Bożej Opatrzności, od 1692 roku historia eparchii przemyskiej, a od 1996 archieparchii przemysko-warszawskiej – związana jest z losami Rzeczypospolitej i losami Kościoła łacińskiego w Polsce.

Dzień ten skłania mnie do wyrażenia szczególnej wdzięczności; najpierw wdzięczności Panu Bogu. Czyż w pamiętnej decyzji biskupa Innocentego Winnickiego z 1692 roku – podobnie jak w decyzji ojców Unii Brzeskiej – nie zrealizowało się Chrystusowe błaganie „Jak Ty, Ojcze, we Mnie, a Ja w Tobie, aby i oni stanowili w Nas jedno, by świat uwierzył, że Ty Mnie posłałeś” (J 17,21). «Słowa Zbawiciela – jak podkreślał papież św. Jan Paweł II w swojej homilii w Kijowie dnia 25 czerwca 2011 roku – wyrażają żarliwe pragnienie uchronienia ludzkości przed duchem i mentalnością tego świata. Zarazem wyłania się z nich przeświadczenie, że droga do zbawienia prowadzi przez ‘bycie jednością’, które na wzór życia Trójcy Przenajświętszej winno kształtować codzienne doświadczenie i postępowanie wszystkich Jego uczniów». Dzisiejsza rocznica to kolejne potwierdzenie, że to, co w ludzkich oczach jest trudne, a czasem nawet niemożliwe, możliwe jest dla Boga i dla tych, którzy uważnie wsłuchują się w Jego wołanie.

Moja wdzięczna myśl wędruje w stronę wszystkich wiernych i pasterzy eparchii przemyskiej, a później archieparchii przemysko-warszawskiej. Dziękuję Bogu za świadectwo ich wiary, za ich wierność Chrystusowi i Ewangelii, wyrażoną w jedności z biskupem Rzymu i potwierdzoną niezłomną postawą męstwa pośród prześladowań, zwłaszcza w czasie rozbiorów, wojen i w okresie reżimu komunistycznego, którego działania doprowadziły do praktycznej likwidacji greckokatolickich struktur kościelnych w Polsce.

Wspominamy męczenników z Pratulina i Drelowa, z ówczesnej greckokatolickiej diecezji chełmskiej – którzy stanowią obecnie życiodajny plon świętości dla archieparchii przemysko-warszawskiej.

Dziękujemy Bogu za życie i posługę Jego Ekscelencji abp. Jana Martyniaka, konsekrowanego w 1989 roku, a od 1991 roku pierwszego biskupa reaktywowanej diecezji przemyskiej obrządku greckokatolickiego. Na jego barkach spoczęła odpowiedzialność za odnowienie struktur organizacyjnych Kościoła greckokatolickiego w Polsce. Cieszymy się, że to wspaniałe dzieło kontynuuje z wytrwałością i powodzeniem aktualny metropolita abp Eugeniusz Popowicz.

325. rocznica przystąpienia eparchii przemyskiej do pełnej jedności ze Stolicą Apostolską każe nam wyrazić naszą wdzięczność w jeszcze szerszym kontekście.

Historia Kościoła greckokatolickiego i rzymskokatolickiego, to historia nie tylko braci Polaków, dwóch różnych obrządków, ale to również historia Polaków i Ukraińców dwóch obrządków. To historia tak piękna i bliska, jak i bolesna i trudna. Składam dzięki Bogu za to, że niesprawiedliwość i cierpienie nie przemogły przebaczenia i pojednania.

Dziękuję Bogu za niestrudzonych orędowników dialogu i pojednania, zwłaszcza za św. Jana Pawła II Wielkiego, z którego inicjatywy przed 30 laty w Rzymie w październiku 1987 r. przedstawiciele Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego i Konferencji Episkopatu Polski podpisali historyczne deklaracje o przebaczeniu i pojednaniu między Polakami i Ukraińcami. Prawie dwie dekady później św. Jan Paweł II, w czerwcu 2001 r. podczas Mszy św. beatyfikacyjnej we Lwowie mówił: „Niech przebaczenie — udzielone i uzyskane — rozleje się niczym dobroczynny balsam w każdym sercu. Niech dzięki oczyszczeniu pamięci historycznej wszyscy będą gotowi stawiać wyżej to, co jednoczy, niż to, co dzieli, ażeby razem budować przyszłość opartą na wzajemnym szacunku, na braterskiej wspólnocie, braterskiej współpracy i autentycznej solidarności”.

Ten ważny proces, trwający po dziś dzień, wymaga czasu. Wymaga spotkań i rozmów. Wymaga pokory, odwagi i stawania w prawdzie. Wymaga uderzenia się w piersi i jeszcze gorliwszej modlitwy. Według słów św. Pawła, który pisał do Efezjan „zachęcam was (…) ja, więzień w Panu, abyście postępowali w sposób godny powołania, do jakiego zostaliście wezwani, z całą pokorą i cichością, z cierpliwością, znosząc siebie nawzajem w miłości. Usiłujcie zachować jedność Ducha dzięki więzi, jaką jest pokój” (Ef 4,1-3).

Zapoczątkowany proces pojednania i dialogu wymaga odpowiedzialności w pokonywaniu różnych trudności, aby stawał się on coraz bardziej dojrzały i owocny. Wymaga podejmowania tematów, o których trudno było mówić 30 lat temu. Wymaga oczyszczenie pamięci historycznej, nie z prawdy, ale ze złych emocji, które – niszczą nasze wzajemne relacje. To jest warunkiem tego, by owe „dziś” grekokatolików i rzymskich katolików w Polsce i na Ukrainie było wypełnione prawdziwym i głębokim szacunkiem i miłością.

Dialog i pojednanie to nieustanne wyzwanie, które chcemy nieustannie podejmować, o czym pragnę zapewnić w imieniu Konferencji Episkopatu Polski.

✠ Stanisław Gądecki
Arcybiskup Metropolita Poznański
Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski
Wiceprzewodniczący Rady Konferencji Episkopatów Europy (CCEE)