Rok: 2022
Autor: s. dr Jolanta Hernik RMI

PROBLEM WYKORZYSTANIA W ZGROMADZENIACH ŻEŃSKICH I ODPOWIEDŹ

Wstęp

Nim przejdę do tematu, posłużę się przykładem z doświadczenia osobistego, który bardzo mi utkwił.

Na rozmowę przyszła pewna Siostra. Trzymała w ręku antyramę przykrytą piaskiem. Nie wiedziałam co jest pod tym pod piaskiem. Bardzo płakała. Nim zaczęła opowiadać historię swojego zranienia powiedziała: „Pomóż mi odnaleźć… On jest tak mocno przykryty.” Opowiadając historię swojego zranienia co jakiś czas przesuwała piasek na antyramie. Dzięki temu zobaczyłam że w tej antyramie była twarz Jezusa.

Dzisiaj jestem na tej sesji, by powiedzieć siostrom, które nie opowiedziały nikomu swoich trudnych historii, że nie jesteście same. Chcemy wam pomóc.

PROBLEM PRZYPADKÓW WYKORZYSTANIA

Warto zaznaczyć, że dziś możemy mówić o przypadkach wykorzystania, bo na ten temat posiadamy wiedzę. Nie możemy natomiast – przynajmniej na tym etapie – mówić o problemie wykorzystania, jako stwierdzonym fakcie na mniejszą bądź szerszą skalę, ponieważ nie posiadamy danych statystycznych.
Z ramienia konsulty Przełożonych Wyższych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych nie była robiona ankieta, z której wynikałyby konkretne dane i na podstawie których można by określić skalę problemu.
Ale nawet bez naukowych ankiet wiemy, że przypadki wykorzystania
w zgromadzeniach żeńskich, nie dotyczą jedynie sfery seksualnej.

Krzywdy w zakonach można podzielić na trzy podstawowe kategorie:
1. Przypadki wykorzystania seksualnego – nie tylko przez duchownych, ale także członków najbliższej rodzinny – ojców, wujków czy braci.
2. Przypadki nadużycia władzy przez przełożonych w danym zgromadzeniu. Ale także przypadki nadużyć i przemocy niektórych podwładnych wobec swoich przełożonych i innych członków wspólnoty.
I wreszcie:
3. Siostry stosujące mobbing wobec pracowników w dziełach przez nie prowadzonych , zdarzają się też przypadki przemocy w stosunku do podopiecznych.

Po co o tym mówimy? Dlaczego, chcemy skategoryzować te krzywdy, choć może się to wydawać jakąś bezduszną statystyką?
Mówimy po to, by przyjąć do świadomości, że kiedy spotyka kogokolwiek nadużycie, to należy nazwać sprawę po imieniu i działać.

Dzisiaj chcemy Wam powiedzieć – krzywdy seksualne, nadużycia władzy
i mobbing podlegają Kościelnym kanonom. Zgłoszenie krzywdy to nie tylko prawo ale i obowiązek.
Prosimy też siostry – wyraźne , przejrzyste mówienie o tym problemie w zakonach przyczyni się do tego, że żeńskie zgromadzenia z większą odwagą będą chciały „czyścić własny dom”. A o takie oczyszczenie prosi nas Papież Franciszek.

DROGI WYJŚCIA Z ISTNIEJĄCYCH PRZYPADKÓW NADUŻYĆ

Przełożone żeńskich zgromadzeń mają swoje struktury i zasady, są przełożone, które dbają, by problemy rozwiązywać na lokalnym szczeblu (wewnątrz zgromadzenia), zgłaszają przypadki nadużyć zgodnie z prawem cywilnym
i kanonicznym.

Ale chcemy też myśleć o zgromadzeniach, które potrzebują zewnętrznego wsparcia:
Wiedza na temat systemowych obowiązków i rozwiązań przekazywana jest na cyklicznych zebraniach przełożonych wyższych. Kilka zgromadzeń ma swoje delegatki.
Jak wspomniałam, nie znamy skali potrzeb ale już widzimy jak ważne dla wielu jest wsparcie Fundacji Św. Józefa. To ona zapewnia:

– pomoc psychoterapuetów
– wsparcie prawników przy dochodzeniach wstępnych. Dzięki nim tworzone są też wytyczne, podobne do tych, które mają już diecezje

Ale Fundacja Św. Józefa zapewnia też coś bezcennego w życiu zakonnym:
– pomoc i wsparcie duchowe, w ramach dwóch wspólnych projektów: telefonu zaufania „Siostry dla Sióstr” oraz projektu „Siostry towarzyszące osobom zranionym”.

Przełożone zakonne sukcesywnie dowiadują się o tym, że mogą korzystać
z pomocy Fundacji. Ważne by ta informacja docierała do wszystkich sióstr.
Dlatego mam nadzieję, że dzięki Państwu, mediom, informacja o naszych inicjatywach dotrze do Sióstr, które teraz najbardziej potrzebują naszej troski, wsparcia i pomocy:

TELEFON

Pierwsza inicjatywa to

I. TELEFON zaufania „Siostry dla Sióstr” w ramach działania fundacji św. Józefa

Ten telefon to przede wszystkim pierwsze dwa bardzo konkretne kroki – opowiedzenia o swojej krzywdzie w sposób absolutnie dyskretny i bezpieczny,
i poczucia wysłuchania, co jest bezcenne dla skrzywdzonych. Przez telefon „SdS” można też otrzymać pomoc systemową, o której już wspomniałam.

I druga inicjatywa

II. Siostry towarzyszące osobom zranionym.
W misji towarzyszenia osobom zranionym było i wciąż jest za mało kobiet.
11 sióstr z 10 zgromadzeń postanowiło to zmienić i posługuje tym, którzy potrzebują duchowego wsparcia i towarzyszenia na drodze zdrowienia, niezależnie od etapu przeżywania krzywdy i jej skutków.
Dane kontaktowe sióstr, które – analogicznie do duszpasterzy osób pokrzywdzonych – są gotowe do duchowego towarzyszenia osobom zranionym, ich bliskim oraz tym, których krzywda porusza, będą dostępne na stronach:
www.ochrona.episkopat.pl
www.zgloskrzywde.pl
www.wspolnotazezranionymi.pl

ZAKOŃCZENIE

Ufamy, że te inicjatywy i działania przyczynią się do wsparcia osób czujących się ofiarami różnych form nadużyć a jednocześnie pozwolą wspólnotom zakonnym być bardziej wrażliwymi i przeciwdziałać każdej ewentualnej krzywdzie innej osoby.

Na koniec chciałabym wszystkim tym, którzy nas słuchają powiedzieć – wspólnoty zakonne to nasz dom. Przestrzeń tego domu odzyska blask dopiero wtedy, kiedy zadbamy o to wspólnymi siłami.
Wiem, że tych sił osobie, która czuje krzywdę, często brakuje. Może z poczucia niewysłuchania w przeszłości, może z poczucia, że muru głową przebić się nie da.
Dzisiaj chcemy wam powiedzieć: Jesteśmy dla Was, bo do słuchania i pomocy tym, którzy cierpią, zobowiązał nas nasz Pan Jezus Chrystus.

***
S. Jolanta Hernik RMI jest odpowiedzialna za Prefekturę Formacji w Europejskiej Prowincji Misjonarek Klaretynek.

Konferencja „Budowanie systemu ochrony małoletnich i bezbronnych w Kościele w Polsce – bilans i perspektywy” została zorganizowana przez Katolicką Agencję Informacyjną i Fundację Świętego Józefa KEP oraz Biuro Delegata Konferencji Episkopatu Polski ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży.