Duszpasterstwo kobiet. O ich roli i misji w Kościele

Zaplanowana na niedzielę 22 maja Ogólnopolska Pielgrzymka Kobiet na Jasną Górę będzie szansą na ukazanie rosnącej aktywności i wciąż tworzących się struktur duszpasterstwa kobiet w Polsce. Jego celem jest umocnienie tożsamości kobiet oraz ukazywanie ich misji i roli w Kościele. Inicjatywy duszpasterskie skierowane są do pań różnego stanu i wieku: kobiet zamężnych i młodych mam, singielek, wdów czy kobiet biznesu.

Modlitwa kobiet polskich i ukraińskich

Po dwóch latach przerwy na Jasną Górę powrócą z ogólnopolską pielgrzymką przedstawicielki płci pięknej. Tegoroczne spotkanie u Matki Bożej Jasnogórskiej będzie jednak miało szczególny wymiar. Jego hasłem są słowa „Pielgrzymka kobiet miłujących pokój”. Do Częstochowy udadzą się nie tylko Polki, ale i z ich zaproszenia kobiety ukraińskie, żony i matki, które w wyniku rosyjskiej agresji na naszego wschodniego sąsiada musiały wraz z dziećmi i uciekać ze swoich domów, z niewielkim dobytkiem, niepewne przyszłości swojej i często zostawionych w środku wojny ojców, synów, braci, mężów.

Anna Kałuża z Krajowej Rady Duszpasterstwa Kobiet podkreśla, że wojna za wschodnią granicą Polski przyniosła nowy kontekst potrzeby modlitewnej. – Wspieram inicjatywę, aby polskie kobiety przyjechały na Jasną Górę także z kobietami, które są z Ukrainy, a które uciekły przed tą straszną wojną – dodała przedstawicielka Krajowej Rady Duszpasterstwa Kobiet.

Dzień pielgrzymki, 22 maja, to także liturgiczne wspomnienie św. Rity, dlatego na Jasną Górę z relikwiami świętej przyjadą m.in. siostry augustianki z Krakowa. – Rita to postać bardzo ciekawa. Reprezentowała w swoim życiu chyba wszystkie stany kobiety: była żoną, matką, potem została siostrą zakonną. Możemy się zatem odnaleźć w jej historii. Atrybutem św. Rity jest róża, powstał zatem pomysł, aby poprosić każdą kobietę o zabranie na pielgrzymkę róży, które zostaną poświęcone i zabrane do domów – poinformowała Anna Kałuża.

Na program pielgrzymki, która rozpocznie się w niedzielę 22 maja o godz. 12.00, złożą się najpierw dwie konferencje wprowadzające, które wygłoszą s. Anna Maria Pudełko AP, apostolinka, psychopedagog powołania oraz Magdalena Kleczyńska, mama trójki dzieci, pedagog i doradca rodzinny, promotorka Ruchu Czystych Serc i Ruchu Czystych Serc Małżeństw. Miejscem spotkania będzie Sala o. Augustyna Kordeckiego.

O godz. 14.00 Mszy św. dla uczestników pielgrzymki (Kaplica Cudownego Obrazu) przewodniczyć będzie bp Wiesław Szlachetka, delegat KEP ds. Duszpasterstwa Kobiet. Na zakończenie o godz. 16.00 na błoniach przed Jasną Górą odmówiony zostanie różaniec, który wspólnie w intencji pokoju poprowadzą polskie i ukraińskie kobiety.

Każda kobieta zaproszona

O. Paweł Drobot CSsR, duszpasterz kobiet archidiecezji warszawskiej, krajowy duszpasterz wspólnoty „Dzielne Niewiasty” podkreśla, że do udziału w zbliżającej się pielgrzymce zaproszona jest każda kobieta: wierząca, poszukująca a nawet niewierząca lub uważająca się za oddaloną od Kościoła. – Wierzymy bowiem, że pragnienie pokoju jest bliskie każdej kobiecie, każdy z nas go poszukuje – dodaje redemptorysta.

Uciekające przed okropieństwem wojny kobiety ukraińskie zamieszkały w domach wielu polskich kobiet. Choć dzieliło je na pozór dużo: język, wyznanie, nieco inna kultura, to jednak znalazły porozumienie. – Nasze zaproszenie jest w tym samym kluczu. Zwracamy się do Polek: zaproście na pielgrzymkę znajomą kobietę, która być może mieszka teraz w waszym domu, i jeśli się zgodzi, przywieźcie je do Częstochowy. Tam każda z nich znajdzie dla siebie miejsce, czy to są kobiety rzymskokatolickie, grekokatolickie czy prawosławne. Pokój łączy wszystkich – powtarza duszpasterz.

Nie mamy w pełni świadomości, jak bardzo dużo to znaczy dla tych kobiet. Mam z nimi kontakt i gdy wspominam im, że się za nie modlimy, a jest wiele – inicjatyw modlitewnych, to one reagują z wielką wdzięcznością i łzami w oczach. Nie chcemy tu nikogo nawracać na inną wiarę, ale pokazać, że we wspólnocie kobiecej jest siła. A modlitwa na Jasnej Górze, u Królowej Pokoju, ma ogromną moc i historycznie Polacy wyprosili tam wiele cudów zwłaszcza, jeśli chodzi o różne konflikty – mówi KAI Anna Kałuża.

„Strzec godności kobiety”

Powołanie duszpasterstwa kobiet w Polsce powojennej było jednym z owoców Jasnogórskich Ślubów Narodu złożonych 26 sierpnia 1956 r. Przyrzeczono wówczas Matce Bożej m.in. „strzec godności kobiety”. Stało się to zadaniem szczególnej wagi wobec nasilającej się propagandy komunistycznej i działań reżimu, próbujących odebrać kobietom ich chrześcijańską tożsamość. Prymas Stefan Wyszyński wezwał kobiety do krucjaty w obronie ducha narodu.

W 1995 r. w związku ze zmianą struktury Konferencji Episkopatu Polski i dostosowaniem tej struktury do dykasterii Stolicy Apostolskiej, przestała istnieć m.in. Podkomisja ds. Duszpasterstwa Kobiet.

Na zebraniu plenarnym KEP w Wieliczce-Krakowie 23 czerwca 2013 r. podjęto decyzję, aby na nowo została powołana Krajowa Rada ds. Duszpasterstwa Kobiet. Wśród jej celów wskazano m.in. monitorowanie sytuacji kobiet w Polsce, upominanie się o słuszne prawa kobiet przysługujące im z racji wypełniania ich misji, wysuwanie inicjatyw dotyczących edukacji i formacji kobiet na różnych etapach życia i pełniących różne role społeczne i zawodowe, a także wspieranie realizacji wynikających stąd działań.

Zbliżająca się pielgrzymka będzie szansą na ukazanie rosnącej aktywności i wciąż tworzących się struktur duszpasterstwa kobiet w Kościele w Polsce. Duszpasterstwa te funkcjonują w co najmniej kilkunastu diecezjach i wciąż powstają nowe.

Duszpasterstwo kobiet składa się z jednej strony ze struktury hierarchicznej, na czele której stoi delegat KEP ds. duszpasterstwa kobiet jest bp Wiesław Szlachetka, biskup pomocniczy archidiecezji gdańskiej. W diecezjach powoływani są duszpasterze kobiet, których zadaniem jest animowanie, motywowanie i jednoczenie środowisk duszpasterskich kobiet na swoim terenie. Z drugiej strony na duszpasterstwo składają się działania oddolne.

Inicjatyw skierowanych do kobiet o różnym powołaniu i aktywności, jest w całej Polsce bardzo dużo. Rekolekcje, spotkania modlitewne i formacyjne, pielgrzymki, dni skupienia, wykłady i konferencje inicjowane przez duszpasterstwa zaadresowane są do mam, babć, żon, narzeczonych, singielek, wdów, kobiet biznesu i wielu innych. Ich koordynacją zajmuje się Krajowa Rada Duszpasterstwa Kobiet.

O. Drobot tłumaczy, że choć często umiejscawia się duszpasterstwo kobiet w ramach duszpasterstwa rodzin i w niektórych diecezjach są one ze sobą powiązane, to mowa jest tu o odrębnej strukturze. – Duszpasterstwo kobiet to coś więcej niż duszpasterstwo żon i matek. To także m.in. wdowy czy kobiety niezamężne (singielki). To, co istotne, to samoorganizowanie się kobiet. Przykładem są spotkania formacyjne dla mam wychowujących małe dzieci do lat 3, są spotkania dla żon czy spotkania biblijne dla kobiet różnych stanów – mówi KAI redemptorysta.

„Pierwszymi osobami, które najlepiej wiedzą, w jaki sposób kształtować te środowiska, są same kobiety. Kluczową rolę w duszpasterstwie kobiet odgrywają kobiety świadome swojej misji. Nie mniej ważni są oczywiście duszpasterze, którzy potrafią wspierać kobiety tworzące wspólnotę i dodawać takim wspólnotom odwagi do wzrostu” – pisał o. Drobot w swoim tekście „O misji kobiet” opublikowanym w miesięczniku „List do Pani”.

Krajowa Rada Duszpasterstwa Kobiet prowadzi serwis online „Kierunek Niebo” (kierunekniebo.pl), w którym znaleźć można materiały formacyjne potrzebne do rozwoju duchowego, intelektualnego i emocjonalnego kobiet. Jest to także przestrzeń do spotkań i prowadzenia twórczego dialogu oraz platforma informacyjna o inicjatywach KRDK.

Moralna siła kobiet

Co jest jednak celem duszpasterstwa kobiet? O. Paweł Drobot wskazuje, że chodzi przede wszystkim o umocnienie tożsamości kobiet oraz ukazywanie misji i roli kobiet w Kościele. A jest ona niesamowicie ważna w Kościele, świecie i społeczeństwie.

Redemptorysta wskazuje na orędzie Soboru Watykańskiego II z 8 grudnia 1965 r., w którym podkreślono, że „nadeszła już godzina, w której powołanie niewiasty realizuje się w pełni. Godzina, w której niewiasta swoim wpływem promieniuje na społeczeństwo i uzyskuje władzę nigdy dotąd nie posiadaną. Dlatego też w chwili, kiedy ludzkość przeżywa tak głębokie przemiany, niewiasty przepojone duchem ewangelicznym mogą nieść wielką pomoc ludzkości, aby nie upadła”.

Prawdę o szczególnej roli kobiet podkreślił też papież Jan Paweł II w liście apostolskim „Mulieris dignitatem” o godności i powołaniu kobiety. „Moralna siła kobiety, jej duchowa moc wiąże się ze świadomością, że Bóg w jakiś szczególny sposób zawierza jej człowieka” – pisał Papież Polak.

Najbardziej oczywistym znakiem tego zawierzenia jest macierzyństwo, także duchowe, oraz troska o życie. Ale misją kobiety jest też jednoczenie, zbliżanie ludzi ku sobie, budowanie wspólnot opartych na wartościach. Jest to także misja leczenia ran zadanych przez egoizm i pychę, a więc przez grzech. „Świat potrzebuje dzisiaj kobiet, które żyją w zjednoczeniu z Bogiem i dzięki temu są w stanie budować jedność między ludźmi, a tym samym doświadczać pełni życia” – pisze redemptorysta w miesięczniku „List do Pani”.

Duszpasterz zauważa, że każda kobieta posiada siłę, którą jest miłość, wyrażana na wiele sposobów. Obliczem miłości, która charakteryzuje kobiety, jest czułość oraz szczególna wrażliwość na drugiego człowieka. Dostrzegł to papież Franciszek, który w święto Najświętszej Maryi Panny, 21 maja 2018 r., powiedział: „Kościół, który jest matką, potrzebuje kobiecej czułości. Jeżeli Kościołowi brak pierwiastka kobiecego, to staje się organizacją dobroczynną”.

„Dzielne Niewiasty”

Warszawską wspólnotą, którą opiekuje się o. Paweł Drobot CSsR, są „Dzielne Niewiasty”. Jej nazwa bierze się od Dzielnej Niewiasty, bohaterki biblijnego poematu z Księgi Przysłów („Niewiastę dzielną któż znajdzie? Jej wartość przewyższa perły”, Prz 31,10).

Wspólnota gromadzi kobiety w różnym wieku i różnego stanu, które w przyjaznej atmosferze poznają swoje bogactwo. Uczą się jak odkrywać swoje talenty, możliwości, by czerpać radość i dzielić się nią z innymi na co dzień. Ta inicjatywa zrodziła się w majj 2012 r. jako owoc majówki dla kobiet zorganizowanej przez o. Pawła Drobota przy Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Krakowie. Mottem tej majówki był cytat z Księgi Przysłów 31,10 „Niewiastę dzielną któż znajdzie, jej wartość przewyższa perły”, a gościem zaproszonym kanadyjska dziennikarka Dorothy Cummings, autorka książki „Anielskie single”.

W sercach wielu spośród obecnych wtedy kobiet zrodziło się pragnienie spotkań regularnych i stałej formacji. Pragnienie miejsca, do którego mogłyby przyjeżdżać, by odkrywać siłę płynącą z kobiecości i budzić w sobie piękno, którym zostały obdarowane. Powstały więc Dzielne Niewiasty – spotkania dla kobiet.

W czasie tych siedmiu lat spotkania zdążyły się rozprzestrzenić na trzy ośrodki redemptorystowskie – oprócz Krakowa przybył Wrocław i Warszawa. Opiekunem duchowym jest o. Paweł Drobot, a rolę osoby odpowiedzialnej pełniła przez pierwsze trzy lata Alicja Jewuła, następnie Małgorzata Nowak, obecnie Agnieszka Kałuża.

W tym czasie, oprócz regularnych comiesięcznych spotkań i corocznych majówek o różnorodnej tematyce, organizowane były siedmiokrotnie wakacyjne rekolekcje w Ośrodku Matki Bożej z Gór w miejscowości Brzegi-Rynias oraz dwie pielgrzymki do Rzymu – w roku 2016 i 2018.

Dzielne Niewiasty są „przestrzenią dla kobiet wierzących i poszukujących, pragnących spotkania z Bogiem żywym, kształtującym przez Ducha Świętego naszą kobiecość w każdym wymiarze”, jak piszą o sobie samych na stronie wspólnoty. „Chcemy, aby owocem tego spotkania stało się formowanie w nas postawy ufności i nadziei, że jesteśmy kochane przez Boga. Nadzieja ta nadaje sens naszemu życiu i prowadzi do dzielenia się – 'uobecniania’ jej w naszych środowiskach życia i pracy poprzez miłość i służbę oraz zaangażowanie w życie Kościoła. Wzorem i przewodniczką jest nam Maryja – Matka Nieustającej Pomocy – najdoskonalszy wzór kobiecości” – podkreślają członkinie wspólnoty.

Obecnie panie spotykają się w soboty raz w miesiącu od września do czerwca i na rekolekcjach. Jest to czas dla ducha i ciała, czas dla siebie nawzajem w kobiecym gronie. Spotkania składają się z warsztatów, konferencji i modlitwy z duszpasterzem. „Możemy na nich rozwijać naszą kobiecość w każdym wymiarze: duchowym, fizycznym, intelektualnym i emocjonalnym” – zapewniają członkinie „Dzielnych Niewiast” i oczywiście zapraszają do wstąpienia do wspólnoty. Więcej informacji na stronie: dzielneniewiasty.pl

Inne przykłady wspólnot

Duszpasterstwo Kobiet Diecezji Tarnowskiej jest z kolei mocno osadzone w tamtejszym Duszpasterstwie Małżeństw i Rodzin. „Chcemy podkreślić, że każda kobieta posiada w sobie wielki dar – „godność kobiety”, który otrzymała od Stwórcy. Celem spotkań jest więc pomoc kobiecie w odkryciu godności kobiety, którą przeżywa w różnym czasie swego życia i realizując różne powołania życiowe. Chcemy więc ukazać kobietę w relacji do Stwórcy, męża, dzieci, członków swojej rodziny, członków wspólnoty zakonnej” – czytamy na facebookowym profilu duszpasterstwa.

Spotkania odbywają się zawsze w ostatnią sobotę miesiąca. Rozpoczynają od Mszy św. z kazaniem tematycznym. Po Eucharystii, sprawowanej w intencji uczestniczek, ma miejsce konferencja podejmująca zagadnienie wyznaczone w planie rocznej formacji. „Po jej zakończeniu podejmujemy pracę w małych grupach. Wyniki tej dyskusji są następnie przedstawiane całej grupie w krótkim końcowym podsumowaniu. Spotkanie kończymy kapłańskim błogosławieństwem księdza opiekuna”. Duszpasterzem kobiet jest ks. Piotr Cebula.

W ramach Duszpasterstwa Kobiet Archidiecezji Łódzkiej działają Macierzanki, czyli wspólnota skierowana do młodych mam. „Młodych, choć każda z nas jest w innym wieku, z różnym stażem i doświadczeniem macierzyństwa. Łączy nas wspólny cel: pragnienie spotkania, rozmowy, dzielenia się swoim doświadczeniem oraz chęć wzrastania. Naszym fundamentem jest wiara i przez jej pryzmat patrzymy na życie” – piszą o sobie członkinie wspólnoty.

Funkcjonowaniu wspólnoty przyświecają konkretne zasady. Tworzą ją kobiety, dla których rodzina jest najważniejsza. Wiara w Boga odgrywa w ich życiu fundamentalne znaczenie. Szanują swoją kobiecość i męskość ich życiowych partnerów. Doceniają dar macierzyństwa. Chcą, by ich dzieci wychowywały się w duchu chrześcijańskich wartości. Przez działalność charytatywną rozwijają w sobie otwartość na innego człowieka, wreszcie promują poszanowania kobiety, wartość małżeństwa i rodziny.

Spotkania rozpoczynają wspólną modlitwą, później przechodząc do wcześniej ustalonego tematu. W odkrywaniu rożnych aspektów macierzyństwa i kobiecości pomagają im zaproszeni goście. Po krótkim wykładzie następuje część dyskusyjna. „Każda z nas, w atmosferze zrozumienia i zaufania, może podzielić się swoimi spostrzeżeniami, doświadczeniami lub też zwyczajnie zadać pytanie” – zapewniają.

Na spotkania można przyjść z dziećmi, są one częścią wspólnoty. „Obserwują jak się modlimy i po swojemu uczestniczą w tych modlitwach, a przede wszystkim w Eucharystii. Są z nami także maluszki, które spotkanie spędzają na rękach mamy, lub jeszcze mniejsze, które są pod sercem swoich mam” – informują panie ze wspólnoty Macierzanki. Spotkania są otwarte, nie trzeba się na nie zapisywać. Więcej informacji na stronie: macierzanki.pl