Dz 18, 1-22: Duch Święty kieruje krokami Apostoła w Koryncie i napełnia jego słowa Mocą

 Tekst w przekładzie Biblii Tysiąclecia

1 Potem [Paweł] opuścił Ateny i przybył do Koryntu. 2 Znalazł tam pewnego Żyda, imieniem Akwila, rodem z Pontu, który z żoną Pryscyllą przybył niedawno z Italii, ponieważ Klaudiusz wysiedlił z Rzymu wszystkich Żydów. Przyszedł do nich, 3 a ponieważ znał to samo rzemiosło, zamieszkał u nich i pracował; zajmowali się wyrobem namiotów. 4 A co szabat rozprawiał w synagodze i przekonywał tak Żydów, jak i Greków. 5 Kiedy Sylas i Tymoteusz przyszli z Macedonii, Paweł oddał się wyłącznie nauczaniu i udowadniał Żydom, że Jezus jest Mesjaszem. 6 A kiedy się sprzeciwiali i bluźnili, otrząsnął swe szaty i powiedział do nich: «Krew wasza na waszą głowę, jam nie winien. Od tej chwili pójdę do pogan». 7 Odszedł stamtąd i poszedł do domu pewnego „czciciela Boga”, imieniem Tycjusz Justus. Dom ten przylegał do synagogi. 8 Przełożony synagogi, Kryspus, uwierzył w Pana z całym swym domem, wielu też słuchaczy korynckich uwierzyło i przyjmowało wiarę i chrzest. 9 W nocy Pan przemówił do Pawła w widzeniu: «Przestań się lękać, a przemawiaj i nie milcz, 10 bo Ja jestem z tobą i nikt nie targnie się na ciebie, aby cię skrzywdzić, dlatego że wiele ludu mam w tym mieście». 11 Pozostał więc i głosił im słowo Boże przez rok i sześć miesięcy. 12 Kiedy Gallio został prokonsulem Achai, Żydzi jednomyślnie wystąpili przeciw Pawłowi i przyprowadzili go przed sąd. 13 Powiedzieli: «Ten namawia ludzi, aby czcili Boga niezgodnie z Prawem». 14 Gdy Paweł miał już usta otworzyć, Gallio przemówił do Żydów: «Gdyby tu chodziło o jakieś przestępstwo albo zły czyn, zająłbym się wami, Żydzi, jak należy, 15 ale gdy spór toczy się o słowa i nazwy, i o wasze Prawo, rozpatrzcie to sami! Ja nie chcę być sędzią w tych sprawach». 16 I wypędził ich z sądu. 17 A wszyscy Grecy, schwyciwszy przewodniczącego synagogi, Sostenesa, bili go przed sądem, lecz Galliona nic to nie obchodziło. 18 Paweł pozostał jeszcze przez dłuższy czas, potem pożegnał się z braćmi i popłynął do Syrii, a z nim Pryscylla i Akwila. W Kenchrach ostrzygł głowę, bo złożył taki ślub. 19 Następnie przybyli do Efezu i tam ich zostawił. Sam zaś wszedł do synagogi i rozprawiał z Żydami, 20 a gdy go prosili, aby pozostał dłużej, nie zgodził się, 21 ale żegnając się z nimi, powiedział: «Wrócę do was, jeżeli Bóg zechce». I odpłynął z Efezu. 22 Po przybyciu do Cezarei udał się do Jerozolimy. I pozdrowiwszy tamtejszy Kościół, zeszedł do Antiochii.

Tło historyczne i literackie

• W wersecie 1. termin grecki meta de tauta jest przetłumaczony na „potem”. Można go bardziej dosłownie przetłumaczyć na „po tym wszystkim”. W tym dosłownym znaczeniu łatwiej jest zauważyć, że bezpośrednim kontekstem osiemnastego rozdziału jest nieudana mowa św. Pawła na Aeropagu w Atenach, gdzie spotkał się z odrzuceniem przez inteligencję ówczesnego świata. Przybywa więc do Koryntu czując się najprawdopodobniej upokorzonym.
• Korynt, jako miasto portowe, charakteryzowało się głębokim upadkiem moralnym. Popularny był tam pogański kult bogini miłości – Afrodyty, a ogólna rozwiązłość utrwaliła się w powszechnie używanym wyrażeniu „córy Koryntu”.
• Wzmianka o tym, że „Klaudiusz wysiedlił z Rzymu wszystkich Żydów” (w. 2) jest poświadczona przez rzymskiego historyka Swetoniusza, który wspomina o tym wydarzeniu w biografii Klaudiusza.
• Wzmianka o prokonsulu Gallio w wersecie 12. pozwala ustalić datę przebywania tam św. Pawła na 51 lub 52 rok n.e. dzięki temu, że zachowała się starożytna grecka inskrypcja w Delfach (odkryta w 1905 roku), która wspomina o krótkim okresie rządów Galliona w Achai. Był on bratem stoickiego filozofa Seneki i adoptowanym synem rzymianina Lucjusza Gallio.
• Termin „czciciel Boga” w wersecie 6. odnosi się do Tycjusza Justyna, który chociaż jest pochodzenia pogańskiego pragnie przejść na wiarę żydowską i żyje według przepisów Prawa żydowskiego. Jest więc konwertytą.

Orędzie teologiczne

• Stan ducha św. Pawła przy rozpoczęciu misji w Koryncie po porażce apostolskiej w Atenach jest pięknie opisany w Jego pierwszym liście do Koryntian: „Tak też i ja przyszedłszy do was, bracia, nie przybyłem, aby błyszcząc słowem i mądrością głosić wam świadectwo Boże. Postanowiłem bowiem, będąc wśród was, nie znać niczego więcej, jak tylko Jezusa Chrystusa, i to ukrzyżowanego. I stanąłem przed wami w słabości i w bojaźni, i z wielkim drżeniem. A mowa moja i moje głoszenie nauki nie miały nic z uwodzących przekonywaniem słów mądrości, lecz były ukazywaniem ducha i mocy, aby wiara wasza opierała się nie na mądrości ludzkiej, lecz na mocy Bożej” (1 Kor 2,1-5).
  Te pełne pokory słowa Apostoła Narodów są w kontraście do wcześniejszej przemowy do greckich uczonych na Areopagu w Atenach, gdzie św. Paweł przygotował piękną mowę, ale pominął fakt ukrzyżowania Jezusa Chrystusa i został wyśmiany (por. Dz 17,22-31).
  W ten sposób odsłania się przed czytelnikiem wymowne orędzie teologiczne – przekonująca moc kerygmatu nie tkwi w umiejętnościach oratorskich apostoła, ale jest darem łaski samego Boga.
• W kontraście do apostolskiej porażki w cywilizowanych Atenach, św. Paweł doświadcza ogromnego sukcesu w tak zepsutym i pogańskim mieście jak Korynt. Nawracają się najwięksi grzesznicy, co po raz kolejny ilustruje słowa Jezusa: „Nie potrzebują lekarza zdrowi, ale ci, którzy się źle mają” (Łk 5,31).
• Misja św. Pawła w zepsutym Koryncie była ponad ludzkie siły, dlatego sam Jezus umacnia go w nocnym widzeniu (w. 9-10). Jest to przypomnienie, że mocą apostoła jest obecność Jezusa, który mówi: „Ja jestem z tobą i nikt nie targnie się na ciebie, aby cię skrzywdzić” (w. 10). Dzięki temu zapewnieniu św. Paweł będzie głosił słowo Boże w Koryncie przez rok i sześć miesięcy (w. 11).
• Wydarzenie przed prokonsulem Galio jest ilustracją szczególnej ochrony św. Pawła, którą obiecał mu Pan Jezus. Nawet poganie stają w obronie Apostoła Narodów (w. 14-17).
• Wypełnienie ślubu złożonego wobec Boga jest dla św. Pawła bardzo ważne. Opis tego wydarzenia jest połączony z pośpieszną drogą do Jerozolimy, gdzie prawdopodobnie złożył Bogu ofiarę jako dopełnienie okresu konsekracji. Ostrzyżenie w Kenchrach sugeruje, że był to czasowy ślub Nazireatu, który obejmował powstrzymanie się od wina i mocnych alkoholi, od kontaktu ze zwłokami i ścinania włosów (Lb 6,4-6). Słynnym przykładem trwającego całe życie ślubu nazireatu jest starotestamentalna postać Samsona (Sdz 13 – 16).

Ojcowie Kościoła

• „Praca jest naturalnym stanem człowieka. Bezczynność jest sprzeczna z jego naturą.” – św. Jan Chryzostom, Homilia do Dziejów Apostolskich, 35.
• „Nie tylko filozofowie i uczeni uwierzyli w Chrystusa […], ale także ludzie pracy oraz całkowicie niewykształceni, który wzgardzili chwałą, strachem i śmiercią” – św. Justyn, Apologia, 1, 10, 8.

Nauczanie Kościoła

• Jan Paweł II, Familiaris consortio, 54: Jak u zarania chrześcijaństwa Akwila i Pryscylla występowali jako para misjonarska, tak dzisiaj Kościół świadczy o swej nieprzemijającej nowości i rozkwicie poprzez obecność małżonków i rodzin chrześcijańskich, które przynajmniej na pewien czas udają się na tereny misyjne, ażeby głosić Ewangelię, służąc człowiekowi z miłością Jezusa Chrystusa. Rodziny chrześcijańskie dają szczególny wkład w sprawę misyjną Kościoła, pielęgnując powołania misyjne wśród swoich synów i córek oraz, w ogólniejszy sposób, poprzez całe dzieło wychowania, które przysposabia dzieci od najmłodszych lat do coraz lepszego poznawania miłości Boga ku wszystkim ludziom.
• Jan Paweł II, Laborem exercens, 26: Chrystusowa nauka o pracy, oparta na przykładzie własnego życia w ciągu lat nazaretańskich, znajduje szczególnie żywe echo w nauczaniu św. Pawła Apostoła. Św. Paweł szczycił się tym, że pracował w swoim zawodzie (prawdopodobnie wyrabiał namioty), (por. Dz 18,3) i że dzięki temu mógł również, jako Apostoł, sam zarabiać na swoje życie.
• Katechizm Kościoła Katolickiego, 1252: Praktyka chrztu dzieci od niepamiętnych czasów należy do tradycji Kościoła; wyraźne jej świadectwa pochodzą z II wieku. Jest jednak bardzo możliwe, że od początku przepowiadania apostolskiego, gdy całe „domy” (por. Dz 18,8) przyjmowały chrzest, chrzczono także dzieci.
• Katechizm Kościoła Katolickiego, 1655: Chrystus chciał przyjść na świat i wzrastać w łonie Świętej Rodziny Józefa i Maryi. Kościół jest „rodziną Bożą”. Od początku zatem istnienia jego zalążkiem często byli ci, którzy „z całym swoim domem” stawali się ludźmi wierzącymi (por. Dz 18,8). Gdy nawracali się, pragnęli, by także „cały ich dom” był zbawiony. Rodziny te, przyjmując wiarę, były oazami życia chrześcijańskiego w niewierzącym świecie.
• Katechizm Kościoła Katolickiego, 2102: „Ślub, to jest świadomą i dobrowolną obietnicę uczynioną Bogu, mającą za przedmiot dobro możliwe i lepsze, należy wypełnić z pobudek cnoty religijności”. Ślub jest aktem pobożności, w którym chrześcijanin poświęca siebie samego Bogu lub obiecuje Mu dobry czyn. Wypełniając śluby, oddaje się więc Bogu to, co zostało Mu przyrzeczone i poświęcone. Dzieje Apostolskie ukazują nam św. Pawła zatroskanego o wypełnienie ślubów, które złożył (por. Dz 18,18).

Pytania do refleksji

• Po porażce apostolskiej w Atenach, św. Paweł wyrusza na trudną misję w Koryncie. Jak radzę sobie z moimi osobistymi porażkami? Czy potrafię z Bogiem zacząć od nowa?
• W Koryncie św. Paweł porzuca głoszenie słowa Bożego w komfortowej synagodze i głosi Ewangelię zepsutym moralnie poganom. Czy w moim życiu duchowym potrafię wyjść poza swoją strefę komfortu? Jak radzę sobie z lękiem?
• Pan Jezus w nocy umacnia św. Pawła swoim słowem. Czy odnajduję duchową siłę w wiernym czytaniu słowa Bożego? Jak wsłuchuję się w głos Chrystusa na co dzień?