Działania Archidiecezji Gdańskiej w kwestii zarzutów wobec ks. Jankowskiego

Komisja do zbadania sprawy ks. Jankowskiego została powołana już 18 marca 2019 r. – przypomniał KAI ks. Jerzy Więcek, oficjał Gdańskiego Trybunału Metropolitalnego. Wówczas powołano pełnomocników, którzy, jak dodał, byli gotowi rozmawiać z Panią Barbarą B. już 15 kwietnia 2019 r. W skład komisji wchodzą kanoniści, historyk i biegła psycholog.

Pierwsze zarzuty wobec ks. Henryka Jankowskiego o molestowanie seksualne 13–letniego chłopca pojawiły się pod koniec 2003 r. Wszczęte zostało wówczas postępowanie przez Prokuraturę w Elblągu, która jednak w grudniu 2004 r. umorzyła śledztwo, uznając – w oparciu o analizę seksuologa prof. Zbigniewa Lwa Starowicza – że czyny te „nie miały charakteru seksualnego, a były formą okazywania bliskości”.

W ciągu ostatnich 12 lat, czyli w okresie sprawowania rządów przez abp. Sławoja Leszka Głódzia, pierwszym sygnałem, jaki otrzymała Kuria Gdańska, dotyczącym wykorzystywania seksualnego osób małoletnich przez ks. Henryka Jankowskiego – w formie publikacji prasowej – był opublikowany 3 grudnia 2018 r. na łamach „Dużego Formatu” Gazety Wyborczej artykuł Bożeny Aksamit pt. „Sekret Świętej Brygidy”. Z kolei 7 grudnia 2018 r. prezydent Gdańska Paweł Adamowicz napisał list do abp. Sławoja Leszka Głódzia, w którym domagał się, aby Kościół zajął stanowisko w tej sprawie i wyjaśnił zarzuty.

W odpowiedzi na to Kuria 10 grudnia 2018 r. wydała oświadczenie informujące, że „do Kurii Metropolitalnej Gdańskiej, na przestrzeni ostatnich 10 lat nie wpłynęły żadne doniesienia potwierdzające zarzuty pojawiające się w mediach”. Jednocześnie Archidiecezja Gdańska wyraziła „gotowość podjęcia próby rzeczowego i zgodnego z prawdą zbadania wszystkich możliwych aspektów tej sprawy, w myśl Wytycznych KEP, dotyczących wstępnego dochodzenia kanonicznego (z 8 października 2014)”. Wytyczne zakładają, że „gdyby oskarżenie zostało wniesione przeciwko zmarłemu duchownemu, nie należy wszczynać dochodzenia kanonicznego, chyba że zasadnym wydawałoby się wyjaśnienie sprawy dla dobra Kościoła”.

14 lutego 2019 r. do Kurii Metropolitalnej Gdańskiej wpłynęło oświadczenie Barbary B. (bohaterki reportażu w „Dużym Formacie”) w którym oskarża ona śp. ks. Henryka Jankowskiego o molestowanie jej przed 50 laty, kiedy była jeszcze dzieckiem, a ks. Jankowski wikarym parafii św. Barbary w Gdańsku. Do wykorzystania seksualnego miało dojść wtedy od 10 do 20 razy. Zakończyły się one wraz z przeniesieniem ks. Jankowskiego. Oświadczenie to zostało przez Kurię potraktowane jako doniesienie o wykorzystywaniu seksualnym.

Nazajutrz w związku z tym, abp Sławoj Leszek Głódź skierował zapytanie do Kongregacji Nauki Wiary z prośbą o przedstawienie „modus procedendi” w tej trudnej – zarówno dla Barbary B., jak i dla Kościoła – sytuacji, ze względu na to, że nastąpiło już przedawnienie w odniesieniu do czynów, o których jest mowa (także na gruncie prawa kanonicznego), oraz że oskarżony już nie żyje.

Jednak ze względu wolę Barbary B. wyrażoną w korespondencji z 15 marca 2019 r., która poinformowała o gotowości i chęci spotkania, Arcybiskup Metropolita Gdański 18 marca 2019 r. wydał Dekret powołujący Pełnomocników („komisję”) do przeprowadzenia rozmowy z Barbarą B. oraz przyjęcia od niej zaprzysiężonych zeznań. W skład tej komisji wchodzą kanoniści, historyk i biegła psycholog. W dekrecie zaznaczono jednak, że przyjęcie zeznań nie musi oznaczać rozpoczęcia badania wstępnego (które jest pierwszym elementem postępowania procesowego), co jest uzależnione od decyzji Kongregacji Nauki Wiary. W ślad za tym Barbara B. w piśmie z dnia 19 marca br., została poinformowana, że Kuria Gdańska „podjęła czynności zmierzające do ustalenia czasowo określonych faktów”, a także o tym, że ta sama Kuria skierowała zapytanie o opinię prawną Kongregacji dotyczącą dalszego postępowania w tej nietypowej sprawie.

Pismem z 15 marca 2019 Barbara B. zwróciła się do Kurii z szeregiem pytań, na które nie można było odpowiedzieć, gdyż odpowiedź zależna była od decyzji Kongregacji. Jednocześnie Barbara B. poinformowała, że 15 kwietnia przewiduje swój pobyt w Polsce i wyraża gotowość spotkania. 5 kwietnia Kuria zaprosiła Barbarę B. na spotkanie w Gdańskim Trybunale Metropolitalnym. W korespondencji z 12 kwietnia Kuria wyjaśniała dodatkowo, że „nie znamy jeszcze treści odpowiedzi Kongregacji, ale postanowiliśmy odpowiedzieć na Pani propozycję spotkania (biorąc pod uwagę Pani obecność w Polsce) i tym samym możliwość przyjęcia od Pani zaprzysiężonych zeznań. Jeśli bowiem odpowiedź Kongregacji zobliguje nas do prowadzenia w przyszłości badania kanonicznego, złożone przez Panią zeznania mogłyby posłużyć jako jego część”.

Do zaakceptowanego przez Kurię i Barbarę B. spotkania jednak nie doszło, gdyż ustalony termin na dzień 15 kwietnia br. (czas planowanego przez Barbarę B. pobytu w Polsce) został odwołany w ostatniej chwili przez zainteresowaną. Tłumaczyła swoją nieobecność brakiem odpowiedzi Kurii na zadawane korespondencyjnie wcześniej pytania dotyczące – między innymi – czy planowane spotkanie ma być „oficjalnym wszczęciem postępowania kanonicznego?”. Na to pytanie Kuria odpowiedziała jednak kilkakrotnie wcześniej, tłumacząc, że możliwe jest złożenie zeznań przed powołaną specjalnie w tym celu komisją, natomiast decyzję o wszczęciu postępowania kanonicznego uzależnia od stanowiska Kongregacji.

W miesiąc później, 13 maja 2019, Barbara B. bez uprzedzenia zjawiła się na placu kurialnym w Gdańsku Oliwie wraz z ekipą telewizji TVN. Kamery nagrywały jej pukanie do zamkniętych drzwi, co następnego dnia zostało wyemitowane w TVN 24.

6 sierpnia 2019 r. Kuria Metropolitalna Gdańska otrzymała odpowiedź z Kongregacji Nauki Wiary, z której jednoznacznie wynikało, iż w sytuacji oskarżenia skierowanego po śmierci osoby oskarżonej, w tym wypadku ks. Henryka Jankowskiego, prowadzenie postępowania procesowego jest niemożliwe. Następnie Kuria Gdańska poinformowała o tym Barbarę B.

24 lutego 2020 Nuncjatura Apostolska w Warszawie, w korespondencji do Metropolity Gdańskiego przypomniała o zasadności wyjaśnienia sprawy ks. Henryka Jankowskiego „w trybie Wytycznych Konferencji Episkopatu Polski dotyczących wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko 6. przykazaniu”. Przypomniano także, że Wytyczne KEP stwierdzają w art. 8, że „gdyby oskarżenie zostało wniesione przeciwko zmarłemu duchownemu, nie należy wszczynać dochodzenia kanonicznego, chyba że zasadnym wydawałoby się wyjaśnienie sprawy dla dobra Kościoła. Osobę wnoszącą oskarżenie należy powiadomić o tych okolicznościach”. Możliwość taka przewidziana została już niemal rok wcześniej przez abp. Głodzia, i potwierdzona jego dekretem z 18 marca 2019 r.

26 lutego 2020 r. abp Sławoj Leszek Głódź w oświadczeniu przekazanym mediom oświadczył: „Chcę podkreślić, że nie wykazałem żadnej opieszałości w sprawie jakichkolwiek duchownych, którzy dopuścili się przestępstwa. Prowadzone są one zgodnie z procedurami określonymi przez Stolicę Apostolską i Konferencję Episkopatu Polski”.

W liście z 17 kwietnia br. Barbara B. została zawiadomiona po raz kolejny przez Kurię Gdańską, że w mocy pozostaje decyzja Kongregacji Nauki Wiary, iż prowadzenie postępowania procesowego (karnego) ws. ks. Jankowskiego jest niemożliwe, ale że „została powołana komisja, której zadaniem będzie jedynie zebranie informacji, w aspekcie historycznym a także moralnym, dotyczących zarzutów stawianych ks. Henrykowi Jankowskiemu”. Jest tam też informacja, że chodzi tu o komisję działającą przy Gdańskim Trybunale Metropolitalnym, który będzie prowadzić dalszą korespondencję w tej sprawie.