Dziś Dzień Solidarności i Wolności – 40. rocznica powstania wolnych związków zawodowych

Czterdzieści lat temu, 31 sierpnia 1980 r., strajkujący robotnicy Stoczni Gdańskiej podpisali z przedstawicielami komunistycznej władzy porozumienie kończące trwający od połowy sierpnia strajk. Zawarcie porozumień otworzyło drogę do powstania niezależnych od władzy związków zawodowych, władze zobowiązały się także do ograniczenia cenzury. Od 2005 r. w celu upamiętnienia zrywu Polaków do wolności obchodzony jest Dzień Solidarności i Wolności.

Czterdzieści lat temu, 31 sierpnia 1980 r., strajkujący robotnicy Stoczni Gdańskiej podpisali z przedstawicielami komunistycznej władzy porozumienie kończące trwający od połowy sierpnia strajk. Podobne dokumenty na przełomie sierpnia i września 1980 r. podpisane zostały w Szczecinie (30 sierpnia), Jastrzębiu-Zdroju (3 września) i w Dąbrowie Górniczej (11 września).

Zawarcie porozumień otworzyło drogę do powstania niezależnych od władzy związków zawodowych, władze zobowiązały się także do ograniczenia cenzury. W czasach PRL była to znacząca zdobycz. Do Sierpnia 1980 podobne przejawy niezależności były tępione przez władze, a osoby usiłujące korzystać z prawa do zrzeszania się i manifestowania poglądów innych niż uznane oficjalnie poddawane były represjom.

Jak pokazała historia, znaczenie sierpniowych strajków i porozumień je kończących okazało się daleko większe, niż mogli przypuszczać sygnatariusze i niż było to zapisane w tych dokumentach. Chociaż na odzyskanie wolności Polska musiała czekać jeszcze niemal dekadę, przechodząc w tym czasie przez noc stanu wojennego, to ziarno swobód obywatelskich zasiane w Sierpniu 1980 r., podlane 15 miesiącami „karnawału Solidarności”, wykiełkowało w czerwcowych wyborach do Sejmu i Senatu 1989 r. Wtedy to Polacy, mając wreszcie wybór, masowo opowiedzieli się za kandydatami wywodzącymi się z opozycji demokratycznej.

W 2005 r. Sejm „w celu upamiętnienia 25. rocznicy historycznego zrywu Polaków do wolności” uchwalił ustawę o ustanowieniu nowego święta: Dnia Solidarności i Wolności. Przypada ono 31 sierpnia – w rocznicę podpisania porozumienia w Gdańsku. Pod dwoma projektami ustaw w tej sprawie podpisali się posłowie wszystkich klubów.

Jak napisali wnioskodawcy w uzasadnieniach projektów, dzień ten ma przypominać wysiłek ludzi, którzy dawali świadectwo wierności idei Polski Niepodległej oraz być wyrazem hołdu dla osób, które przyczyniły się do powstania i zwycięstwa „Solidarności” oraz odbudowania suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej.

Przypomniano też o znaczeniu Porozumień dla historii Europy i świata – skutkiem polskiego Sierpnia było wyzwolenie Europy Środkowo-Wschodniej spod jarzma komunizmu oraz zburzenie pojałtańskiego podziału naszego kontynentu.