„Dzwony Pokoju dla Europy” – projekt związany ze zwrotem zrabowanych przez Niemców dzwonów

W dniach 24-25 września br. diecezja Rottenburg-Stuttgart (land Badenia Wirtembergia) zainicjowała projekt „Dzwony Pokoju dla Europy”. W wydarzeniu tym uczestniczyli biskupi trzech diecezji: Jacek Jezierski (diecezja elbląska, Polska), Martin David (diecezja Ostrawa-Opawa, Czechy) oraz gospodarz miejsca bp Gebhard Fürst (diecezja Rottenburg-Stuttgart, Niemcy). Obecni byli również księża z Polski, zwłaszcza z archidiecezji warmińskiej, grupa wiernych świeckich z Republiki Czeskiej, a także przedstawiciele lokalnego samorządu oraz parafii.

Podczas konferencji prasowej zorganizowanej w centrum duszpasterskim parafii w Aichtal-Grötzingen zaprezentowano główne idee projektu. Dotyczy on zwrócenia do rodzimych kościołów zrabowanych przez hitlerowców dzwonów, które miały służyć machinie II wojny światowej. Jak twierdzi kierownik projektu prof. dr Hans Schnieders (diecezja Rottenburg-Stuttgart) skonfiskowano w ten sposób ponad 100 tys. dzwonów kościelnych, z czego około 80 procent przetopiono na cele zbrojeniowe. Pod koniec wojny było ich jeszcze 16 tysięcy. Spośród nich 1300, przechowywanych na „cmentarzu dzwonów” w porcie w Hamburgu, zostało przydzielonych przez brytyjski rząd wojskowy wspólnotom kościelnym w zachodnich Niemczech. Tą drogą do parafii katolickich w Badenii Wirtembergii trafiło w sumie 67 dzwonów. 54 z nich znajduje się dziś w diecezji Rottenburg-Stuttgart.

W kościele „Maria Hilfe der Christen” w Aichtal-Grötzingen znalazły miejsce i były używane do tej pory dzwony z kościołów: św. Mikołaja we Fromborku (archidiecezja warmińska) oraz z kościoła św. Wawrzyńca w Píšť (diecezja Ostrawa-Opawa). Natomiast w kościele św. Alberta Wielkiego w Oberesslingen k. Stuttgartu dzwony: z kościoła św. Katarzyny w Straszewie (diecezja elbląska) oraz dzwon z kościoła św. Jana Apostoła i Ewangelisty w Żegotach (archidiecezja warmińska). Miejsce zwróconych dzwonów zajmą nowe, które ozdobiono specjalnym logo zaprojektowanym przez młodego włoskiego artystę Massimiliano Pirontiego. Przedstawia on dwa gołębie z gałązką oliwną ukazane nad aureolą z dwunastu gwiazd.

Poświęcenia nowych dzwonów oraz pamiątkowych tablic dokonali trzej biskupi podczas uroczystej Mszy sprawowanej w Aichtal-Grötzingen. Jak mówił bp Fürst punktem wyjścia dla prowadzonego projektu była pojęta przed ponad 10 laty próba odnowienia dzwonów w rottenburskiej katedrze św. Marcina. Wówczas odkryto, że jeden z dzwonów pochodzi z Gorzowa Śląskiego, z terenów dzisiejszej Polski. Bp Fürst zaproponował, że przywiezie dzwon do rodzinnej parafii i przekaże go podczas uroczystego nabożeństwa. Spotkał się z bardzo pozytywną reakcją: „Doświadczyłem na miejscu, jak wielkie i emocjonalnie głębokie znaczenie ma dla ludzi ten świąteczny akt. My, przybysze z Rottenburga, zostaliśmy przyjęci jako niemieccy bracia i siostry w wierze i jako przyjaciele. Mogłem doświadczyć, że smutna i niesprawiedliwa historia tego dzwonu sprawiła, że ostatecznie stał się on symbolem nadziei, międzynarodowego zrozumienia i pokoju. Z tego doświadczenia zrodził się projekt „Dzwony Pokoju dla Europy” – mówił pasterz rottenburskiej diecezji.

Również bp Jezierski podkreślił symboliczny wymiar zwrotu dzwonów: „Każdy dzwon znaczy więcej, aniżeli wartość metalu, z którego został odlany. Posiada bowiem wartość historyczną, kulturową i duchową. Pan Jezus powiedział w kazaniu na Górze: „błogosławieni, którzy wprowadzają pokój”, błogosławieni budowniczowie pokoju, architekci pokoju, ci którzy budują sprawiedliwy pokój, możliwy do przyjęcia przez wszystkich. Biskup Fürst i diecezja Rottenburg-Stuttgart dają nam znaki pokoju, czynią przyjazne gesty. Odbieramy to z wdzięcznością”.

Inicjatywa rottenburskiej diecezji jest przyjmowana z radością także w Czechach. Jak twierdzi bp David: „Dzwony nigdy nie są odlewane tylko dla jednego pokolenia. Dzwony, które przemierzyły tysiące kilometrów opuszczając ponad 70 lat temu kościoły, dla których zostały wykonane, będą przypominać dziś swoim głosem kolejnym pokoleniom o potrzebie nieustannego dążenia do pokoju w stosunkach między ludźmi i narodami”.

Pomysłodawcą projektu „Dzwony pokoju dla Europy” jest bp Gebhard Fürst oraz diecezja Rottenburg-Stuttgart, która poniesie wszystkie koszty związane z tą inicjatywą. Szacuje się, że zwrot dzwonów do parafii ich pierwotnego przeznaczenia oraz odlanie nowych dzwonów w ich miejsce kosztować będzie ok. 2,5 mln euro. Warto podkreślić, że dzwony udało się odnaleźć dzięki pracy zespołu, do którego należała pochodząca z Polski siostra zakonna Faustyna Niestrój (muzykolog, organistka), pracująca dziś w diecezji rottenburskiej. Jej zadaniem było głównie tłumaczenie niemieckiej dokumentacji archiwalnej na język polski i nawiązywanie kontaktów z parafiami, do których miały wrócić dzwony.