Ekspert KUL o różnych koncepcjach odpisu podatkowego na Kościoły

O ryzykach i kontrowersjach związanych z wprowadzeniem systemu odpisu od podatku dochodowego na Kościoły i związki wyznaniowe mówił dr Marcin Burzec z Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL podczas zorganizowanej we wtorek przez KAI konferencji „Co dalej z Funduszem Kościelnym?”.

Dr Marcin Burzec z Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL przedstawił system odprowadzania 1,5% podatku na organizacje pożytku publicznego (OPP) jako ewentualny wzorzec dla przyszłego odpisu na Kościoły i inne związki wyznaniowe.

Wskazał jako możliwe trzy koncepcje zbudowania takiego systemu. Pierwsza z nich zaistniałaby poprzez podzielenie 1,5% na część przekazywaną na rzecz OPP i na rzecz związków wyznaniowych oraz Kościołów.

Zdaniem dr. Burzca, pierwsza opcja mogłaby być uznana za kontrowersyjną. – Polacy pokochali system przekazywania 1,5% części swojego podatku należnego na rzecz OPP. Podatnicy mieliby poczucie, że coś im się odbiera i nie byłoby to uczciwe – powiedział.

Druga koncepcja zakłada pozostawienie 1,5% na dotychczasowych zasadach i wprowadzenie możliwości przekazania dodatkowego odpisu na rzecz związków wyznaniowych i Kościołów. – Podatnik wskazywałby w zeznaniu podatkowym w kolejnej rubryce po OPP, na rzecz jakiego związku wyznaniowego lub Kościoła chce przekazać jakiś udział. Na temat wysokości tego udziału należałoby się zastanowić, ale jeśli chodzi o realne wydatki na rzecz Funduszu Kościelnego i biorąc pod uwagę, że wydatkowane są z niego środki na pokrycie składek ubezpieczenia społecznego, można dojść do obliczenia jakiegoś algorytmu, który spowodowałby, że byłyby one zbieżne z wpłatami na Fundusz Kościelny – powiedział.

Trzecia natomiast koncepcja polegałaby na rozszerzeniu systemu odpisu także na związki wyznaniowe i Kościoły w ramach istniejącej instytucji 1,5% należnego podatku. Ta koncepcja mogłaby wzbudzić zdaniem eksperta kontrowersje, gdyż spowodowałaby, że mniej środków wpływałoby do OPP.

Prelegent przypomniał, że od początku wprowadzenia systemu wspierania organizacji pożytku publicznego dobrowolnym odpisem podatku dochodowego, suma przekazywana na tę rzecz przez polskich podatników systematycznie rośnie. W 2022 r. Polacy przekazali na OPP rekordowe ponad 1,5 mld zł. Przeciętnie było to 121 zł.

Dr Burzec wskazał także na ewentualne ryzyka związane z koncepcją przekazania części należnego podatku na rzecz Kościołów i związków wyznaniowych.

Jego zdaniem, może dojść przede wszystkim do wystąpienia „negatywnych czynników makroekonomicznych”, które mogą wpływać na zmniejszenie wpływów do budżetu z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, a tym samym – na zmniejszenie wpływów z udziału w podatku należnym.

Ponadto dr Burzec wskazał na wrażliwość wprowadzenia nowych ulg czy zwolnień podatkowych oraz korzystniejszego ustalenia kosztów uzyskania przychodów, niższych stawek podatkowych i wyższej kwoty wolnej od podatku. To powoduje, że zmniejsza się wysokość środków z uzyskiwanych z odpisu.

Innym ryzykiem według niego jest to, że nowy system wspierania Kościołów i związków wyznaniowych nie uwzględni wszystkich wiernych z uwagi na niskie dochody (część emerytów), zwolnienie dochodów (młodzi ludzie do 26. roku życia) lub wyłączenia z PIT dochodów (rolnicy). Ich nieobecność w systemie odpisu także wpłynie na łączną sumę, jaka z niego byłaby uzyskiwana.

Nie bez znaczenia, zdaniem eksperta, mogą być ponadto pojawiające się co jakiś czas koncepcje o powolnym odchodzeniu od podatku dochodowego na rzecz innych obciążeń podatkowych.