Ełk: seminarium o ks. Karolu Foxie – kapłanie trudnych czasów

Seminarium naukowe poświęcone postaci księdza Karola Foxa – "kapłana trudnych czasów” odbyło się 8 listopada w Starych Juchach koło Ełku. Ks. Fox, który żył w latach 1878-1953, od 1919 roku był proboszczem niemieckiej parafii rzymskokatolickiej św. Adalberta (dzisiejszej św. Wojciecha) w Ełku.

Po przegranym przez Polskę plebiscycie w 1920 roku udzielał pomocy i pomagał ukrywać się polskim aktywistom plebiscytowym z powiatu ełckiego zagrożonym represjami i deportacją do Polski. Natomiast w czasie drugiej wojny światowej pomagał polskim robotnikom zbiegłym z robót przymusowych i niemieckim dezerterom. W roku 1945 został pierwszym katolickim proboszczem już w polskim Ełku.

Funkcję tę piastował do 1946 roku, kiedy przeniesiono go do parafii w pobliskich Starych Juchach. Z nowymi parafianami znalazł wspólny język, podobnie jak i z pozostałymi w okolicznych wsiach Mazurami wyznania ewangelickiego.

Zmarł w 1953 roku. Spoczywa na cmentarzu w Starych Juchach. Po księdzu Foxie przez kilka miesięcy rządy sprawował ks. Józef Kącki, który dziś jako 93-letni kapłan wspominał ks. Foxa.

W styczniu 1945 roku, kiedy niemieccy parafianie ks. Foxa w pośpiechu opuszczali Ełk przed nadciągającą Armią Czerwoną, on – mimo nakazu ewakuacji – pozostał. Był Niemcem, ale mówił też dobrze po polsku, chociaż z silnym niemieckim akcentem. Zyskał sympatię powojennych polskich osadników. Otrzymał polskie obywatelstwo.

Ks. Jan Adaszczyk, proboszcz parafii pw. Trójcy Przenajświętszej w Starych Juchach i organizator seminarium, zauważył, że ten niezwykły kapłan w ciągu 50 lat kapłaństwa służył Bogu i ludziom w dwóch państwach, w czterech ustrojach, podczas dwóch wojen, dwom wrogim sobie narodom, a także reprezentantom różnych wyznań. W takich trudnych okolicznościach niełatwo jest pozyskać ludzkie uznanie czy miłość. A ks. Fox to potrafił. Rzeczywiście był kapłanem trudnych czasów.

Patronat honorowy nad seminarium sprawowali: Marian Podziewski – wojewoda warmińsko-mazurski, biskup ełcki Jerzy Mazur, prezydent Ełku Tomasz Andrukiewicz oraz Ewa Jurkowska-Kawałko – wójt gminy Stare Juchy. Na seminarium obecny bp Romuald Kamiński. Prelegentami byli: ks. prof. Andrzej Kopiczko z Olsztyna, ks. dr Tadeusz Białous i dr Ryszard Skawiński z Ełku, dr Krzysztof Zychowicz z IPN w Białymstoku, dr Jerzy Łapo z Węgorzewa i ks. dr Krzysztof Bielawny z Gietrzwałdu. Prelegenci nakreślili sylwetkę ks. Karola Foxa w rozległym kontekście czasowo-przestrzennym Mazur, Kościoła katolickiego na tych terenach, Ełku i Starych Juch.

Uzupełnieniem seminarium była wystawa starych fotografii ukazująca ks. Foxa jako kapłana trudnych czasów.