Episkopat: biuro porad dla proboszczów

Jak zdobyć pieniądze na remont zabytkowego kościoła? Jak pisać pytania do służb konserwatorskich? – na takie pytania odpowiada konsultant ds. Zabytków Sakralnych przy Sekretariacie Episkopatu Polski w Warszawie.

Biuro zostało powołane specjalne na potrzeby proboszczów, którzy w swoich parafiach mają kościoły, kaplice lub wyposażenie świątyni zaliczone do dziedzictwa kulturowego. Tu mogą zgłaszać się z prośbą o pomoc i radę.
Zabytkowe, drewniane kościoły i kaplice znajdują się często na terenie małych parafii. Niewielkie wspólnoty nie są w stanie ponosić kosztów renowacji i konserwacji świątyni, do których są zobowiązani proboszczowie jako prawni opiekunowie zabytków.
– W biurze radzimy księżom jak starać się o wsparcie finansowe od państwa czyli od samorządowych lub państwowych służb konserwatorskich – powiedziała KAI Stefania Adamczyk, konsultant ds. Zabytków Sakralnych przy Sekretariacie Episkopatu Polski. Proboszczowie mogą u niej uzyskać poradę, jak i do kogo napisać stosowne podanie i jakie warunki trzeba spełnić, by otrzymać dotację.
Kościoły są nie tylko miejscem sprawowania liturgii i kultu religijnego. Odwiedzają je turyści, a także studenci architektury, historii sztuki czy akademii sztuk pięknych. To sprawia, że stają się one również obiektami dobra publicznego. – Na tej podstawie proboszczowie mają prawo zgłaszać się o dotacje do służb konserwatorskich – uważa Stefania Adamczyk.
Taka pomoc finansowa od państwa jest obłożona pewnymi warunkami: proboszcz powinien sporządzić plan renowacji, kosztorys prac oraz przedstawić wykonawcę i co najważniejsze – świątynia musi być wpisana w rejestr zabytków. – Nie wszystkie zabytki wpisywane są do rejestru – przypomina Adamczyk. Muszą prezentować sobą wartości artystyczne, naukowe i historyczne. Wówczas chronione są prawem zarówno sama świątynia, jak i jej zabytkowe wyposażenie. O taki wpis może poprosić sam właściciel bądź służby konserwatorskie. W tym drugim przypadku właściciele musi wyrazić zgodę na wpis, niektórzy nie chcą się zgodzić ze względu na spadające na nich automatycznie obowiązki.
Jednym z nich jest obowiązek konsultowania ze służbami konserwatorskimi wszystkich prac remontowych dotyczących samego zabytku i jego otoczenia, np. placu przykościelnego, cmentarza, kapliczek, a także drzew. – Ostatnio zgłosił się do mnie po poradę proboszcz, który chce ściąć starą lipę rosnącą przy kościele. Samorządowe służby konserwatorskie nie wyrażają na to zgody – wspomina Adamczyk. Sprawa była o tyle skomplikowana, że stara lipa rosła o sześć metrów od drewnianego kościoła. Jej konary zawadzały o dach. Proboszcz obawia się, że przy poważniejszej burzy czy wichurze drzewo zmiażdży świątynię. – To są trudne sprawy i wymagają długich, spokojnych negocjacji – uważa konsultant.
Ochrona drewnianych kościołów jest sprawą szczególnej troski Biura ds. Zabytków Sakralnych. – Co roku płonie ich kilka – dodała Stefania Adamczyk. Powodem są wadliwe instalacje elektryczne, systemy ogrzewania, czasem uderzenia pioruna lub ludzka złość. – Staramy się namawiać proboszczów do zakładani alarmów bezpośrednio połączonych ze strażą pożarną. To pozwala zaoszczędzić kilkanaście minut, które często decydują o uratowaniu świątyni – powiedziała Adamczyk.
W Biurze ds. Zabytków Sakralnych proboszczowie mogą otrzymać wzory wystąpień i podań, a także treści uchwał poszczególnych województw i miast w Polsce. Pomaga im to w poruszaniu na trudnym i obcym dla księży terenie prawa ochrony zabytków.
Dyżury Biura wyznaczone są na początek drugiego tygodnia każdego miesiąca, przez trzy dni: w poniedziałek od godz. 12.00 do16.00, we wtorek i środa od 9.00 do 16.00. Tel. (0 22) 530 48 30 lub (0 22) 838 92 51. Można też pisać na adres: Biuro ds. Zabytków Sakralnych przy Sekretariacie Episkopatu Polski, Skwer kard. Stefana Wyszyńskiego 6, 01-015 Warszawa.