Estonia: dwa Kościoły prawosławne wznawiają kontakty

Od czasu odzyskania przez Estonię niepodległości w 1991 r. stosunki między patriarchatami były bardzo napięte, a w pewnym okresie doszło nawet do ich zawieszenia.

O wznowieniu kontaktów z Estońskim Apostolskim Kościołem Prawosławnym (EAKP), podlegającym Patriarchatowi Konstantynopolskiemu, opowiedział estońskim środkom przekazu bp Łazarz, należący do Patriarchatu Moskiewskiego.

W wypowiedzi dla estońskiego portalu informacyjnego ERR.ee hierarcha, który swój urząd biskupa Narwy sprawuje od lipca ub.r., oświadczył, że „już teraz próbujemy ustanowić normalne stosunki i w zasadzie nic nas już nie dzieli”. Istnieją kontakty wzajemne, wierni EAKP i Estońskiego Kościoła Prawosławnego (EKP), należącego do Patriarchatu Moskiewskiego, składają sobie nawzajem życzenia świąteczne, a ich hierarchowie spotykają się z sobą. „Dlatego myślę, że napięcie z czasem opadnie i przy pomocy Bożej kiedyś doprowadzimy do wspólnoty eucharystycznej z nimi” – stwierdził bp Łazarz.

Zwrócił również uwagę na przyjazne stosunki jego Kościoła z innymi wyznaniami chrześcijańskimi w Estonii, co – jak podkreślił – jest szczególnie aktualne i ważne w tym roku, gdy wszyscy chrześcijanie obchodzili Wielkanoc w tym samym dniu.

Bp Łazarz (Aleksandr Gurkin) urodził się 13 marca 1969 r. na terenie Republiki Mordwińskiej (środkowa Rosja). Od 1989 r. posługiwał w cerkwi w swych stronach ojczystych, a 27 marca 1991 r. został postrzyżony jako mnich, przyjmując imię Łazarza, 3 dni później przyjął święcenia diakonatu, a 4 kwietnia tegoż roku został wyświęcony na kapłana. Pracował następnie duszpastersko w swej republice, m.in. w jej stolicy – Sarańsku. Ostatnio był m.in. namiestnikiem klasztoru św. Jana Teologa w tym mieście. W 2001 r. ukończył seminarium duchowne w Samarze, a 4 lata później Moskiewską Akademię Duchowną.

27 maja 2009 r. Święty Synod Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP) na prośbę metropolity tallińskiego i całej Estonii Korneliusza mianował o. Łazarza biskupem Narwy (w północno-wschodniej części kraju, na granicy z Rosją) i pomocniczym metropolity. Sakry udzielił mu 21 lipca tegoż roku patriarcha moskiewski i Wszechrusi Cyryl w stołecznej świątyni Chrystusa Zbawiciela.

W rozmowie z portalem estońskim bp Łazarz powiedział, że najpilniejszym zadaniem duszpasterskim jest dla niego obecnie głoszenie Słowa Bożego w narodzie. Podkreślił, że rejon, do którego został posłany, jest w większości rosyjskojęzyczny i formalnie związany przede wszystkim z RKP, w rzeczywistości jednak bardzo zeświecczony i mało religijny. Świadczy o tym, jego zdaniem, niewielka liczba osób przystępujących do komunii, chociaż udział wiernych w nabożeństwach jest stosunkowo wysoki. „Ale to nie wszystko, trzeba żyć po chrześcijańsku” – oświadczył hierarcha.

W Estonii działają dwa niezależne od siebie Kościoły prawosławne – Apostolski, powstały jeszcze w latach 20. XX w. i podlegający Konstantynopolowi na prawach szerokiej autonomii, i drugi, pozostający w jurysdykcji Patriarchatu Moskiewskiego. Przez wiele lat stosunki między nimi były bardzo napięte, a w pierwszym półroczu 1996 r. Moskwa zawiesiła na tym tle wspólnotę eucharystyczną z Konstantynopolem. Również dwa lata temu, tuż przed rozpoczęciem posiedzenia Międzynarodowej Komisji ds. Dialogu Teologicznego między Kościołami Katolickim i Prawosławnymi w Rawennie, z powodu obecności członka EAKP w składzie delegacji konstantynopolskiej, delegacja Patriarchatu Moskiewskiego opuściła salę obrad.

Na czele EAKP stoi od 1999 r. metropolita talliński i estoński Stefan (Charalambides; ur. w 1940), mający do pomocy biskupa Tartu Eliasza (Ojaperva), zaś głową EKP jest metropolita Tallina i całej Estonii Korneliusz (Jakobs; 1924), któremu pomaga wspomniany bp Łazarz (Gurkin). Ocenia się, że co najmniej 80 proc. tamtejszych prawosławnych podlega Moskwie.