Europejskie stowarzyszenia rodzinne i ich wpływ na politykę

Liczne stowarzyszenia rodzin w Europie coraz bardziej skutecznie prowadzą lobbing w swoich krajach, nie wyłączając samej Unii Europejskiej.

Oto konkretne przykłady:

Przykład francuski

Polityka rodzina we Francji przedstawiana jest jako modelowa. Można zaryzykować twierdzenie, że jest rezultatem ponad stuletniej działalności stowarzyszeń rodzinnych.

Stowarzyszenia Rodzin Katolickich we Francji powstały w wyniku procesu rozdziału państwa od Kościoła i ostrych ustaw laicyzacyjnych na początku XX w. W takiej sytuacji powstały liczne stowarzyszenia np. Francuskie Tygodnie Społeczne czy Stowarzyszenie Rodzin Katolickich. Stawiały sobie za cel wdrażanie nauki społecznej Kościoła i szukanie praktycznych sposobów jej realizacji. Chodziło m.in. o prawo do wychowania uwzględniającego naukę Kościoła. Stowarzyszenia rodzin katolickich stworzyły ogólnokrajową sieć i działają na wszystkich szczeblach administracji. Zajmują one bardzo poważne miejsce na mapie stowarzyszeń rodzinnych, liczących we Francji w sumie 8 tys. mniejszych czy większych ugrupowań. Stowarzyszenia te reprezentują różne grupy rodzin. Obok wyznaniowych, uwzględniają specyfikę zawodową, np. rodziny rolnicze, sytuację rodzinną czyli rodziny z osobą niepełnosprawną, osoby samotnie wychowujące dzieci, itp.

Francja to kraj prekursorski we wprowadzaniu rozwiązań prorodzinnych. Zaczęło się jeszcze przed pierwszą wojną światową od indywidualnie wprowadzanych zasiłków rodzinnych na dzieci w poszczególnych przedsiębiorstwach. Zasiłki miały wspomagać sytuację pracownika mającego dzieci. Po pierwszej wojnie światowej wprowadzono zniżki kolejowe dla rodzin, poczynając od trójki dzieci. Cała rodzina, łącznie z rodzicami, płaci mniej o 30% przy trójce dzieci, a przy czwórce aż 75% mniej. Od piątki dzieci zniżka przysługuje także rodzicom do końca ich życia. I to rozwiązanie utrzymuje się niezmiennie od prawie 100 lat! Potem przyszły darmowe bilety do muzeów dla rodzin wielodzietnych i wreszcie karta dużej rodziny z ogromną listą obniżek. W ostatnich latach rozszerzono ją także na rodziny ubogie nawet z mniejszą liczbą dzieci.

UNAF – Krajowe Zjednoczenie Stowarzyszeń Rodzinnych zrzesza wszystkie działające we Francji stowarzyszenia rodzinne (również katolickie) i ma za zadanie reprezentowanie interesów rodzin wobec najwyższych władz państwowych. Aby to było możliwe w 1945 r. stowarzyszeniom rodzinnym zapewniono subwencje państwowe w celu wywiązywania się z powierzonych zadań.

Stowarzyszenia rodzin mają ponadto prawo do:

– wyrażania opinii wobec władz państwowych w imieniu rodzin i proponowanie rozwiązań korzystnych dla potrzeb ekonomicznych i wychowawczych rodzin,

– oficjalnego reprezentowania wszystkich rodzin a nie tylko członków stowarzyszeń,

-występowania w sytuacji zagrożenia potrzeb ekonomicznych i wychowawczych rodziny.

Ich formami aktywności są m. in.:

– uczestniczenie w dorocznych spotkaniach Wysokiej Rady ds. Rodziny. Każdy rok przynosi inny ważny temat,

– uczestniczenie w obradach parlamentu i senatu oraz stała współpraca z nimi, jak również współpraca z ministerstwami,

– uczestniczenie i zabieranie głosu w Radzie Ekonomicznej, Społecznej i Ochrony Środowiska.

Niemcy

Stowarzyszenie Rodzin Niemieckich działa od 1922 roku jako jedno z pierwszych organizacji obywatelskich. Potem powstały stowarzyszenia ewangelickie i katolickie oraz samotnych rodziców i rodziców różnych narodowości.

Belgia

Aktywne są dwa bardzo liczne stowarzyszenia. Osobno flamandzkie i walońskie. Początkowo działały jako stowarzyszenia rodzin wielodzietnych, a obecnie reprezentują wszystkie rodziny. Stowarzyszenia te wydają np. ogólnopaństwową kartę zniżek dla rodzin – w zależności od liczby dzieci.

Włochy i Hiszpania

Oba te kraje utworzyły krajowe forum rodziny, zrzeszające szereg stowarzyszeń i ruchów, które jest przedstawicielem rodzin wobec władz. Organizują też masowe wystąpienia w sprawach istotnych dla rodzin.

Węgry

Największy w Europie ruch rodzin wielodzietnych. Stowarzyszenie NOE działające od 1987 roku zrzesza 20 tysięcy członków w 300 oddziałach. Prowadzi bardzo szeroką działalność prawną, ekonomiczną, kulturalną i badawczą.

Szwecja

Stowarzyszenie Haro grupujące rodziców chcących odzyskać prawo wyboru do osobistego zajmowania się dziećmi, równości również w zakresie ochrony praw kobiet rezygnujących z pełnego zatrudnienia na rzecz obowiązków domowych i prawo dziecka do czasu spędzanego w rodzinie.

Europejskie federacje stowarzyszeń rodzinnych
Pomimo że rodzina należy do kwestii nie podlegających prawodawstwu Unii Europejskiej, to jej znaczenie jest coraz mocniej akcentowane w Europie, a decyzje podejmowane w Brukseli mają bezpośredni wpływ na jej losy.

COFACE (Confederation of Family Organisations in the EU – Konfederacja Stowarzyszeñ Rodzinnych w UE)

Najszerszą federacją stowarzyszeń rodzinnych w Europie jest COFACE, stawiające sobie za cel obronę interesów każdej rodziny. Jest organizacją pluralistyczną grupującą ponad 50 rożnych stowarzyszeń. Próbuje szukać rozwiązań dotykających potrzeb wszystkich rodzin, ale i rodzin w specyficznych sytuacjach, w tym rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi.

COFACE współpracuje ze wszystkimi organami Unii Europejskiej, bierze czynny udział w pracach i dialogu, podejmuje prace w pięciu głównych działach:

FAFCE (Fédération des Associations Familiales Catholiques en Europe – Federacja Stowarzyszeñ Rodzin Katolickich w Europie)

Federacja stowarzyszeń katolickich, obchodziła nie dawno dwudziestolecie swojej działalności. Od dwóch lat ma swoją siedzibę w Brukseli przy Komisji Episkopatów Europejskich COMECE. Polska przystąpiła do FAFCE poprzez akces Polskiej Federacji Ruchów Obrony Życia oraz Przymierza Rodzin.

FAFCE podejmuje działania na szczeblu europejskim na rzecz uznania i docenienia wartości rodziny i jej miejsca w społeczeństwie. Pilnuje aby każde prawo stanowione na szczeblu europejskim było rozpatrywane pod kątem skutków dla rodziny.

ELFAC (The European Large Families Confederation – Europejska Konfederacja Rodzin Wielodzietnych)

Europejska Konfederacja Dużych Rodzin została formalnie ukonstytuowana w Lizbonie 27 marca 2004 r., zrzeszając Związki Dużych Rodzin z całej Europy. Reprezentuje 50 milionów osób żyjących w rodzinach wielodzietnych Europy. Głównym celem ELFAC jest promowanie i popieranie wartości, jakie reprezentuje rodzina oraz uzyskanie prawnej ochrony rodzin wielodzietnych w całej Europie. Nie domaga się specjalnych praw dla rodzin wielodzietnych, ale sprawiedliwego traktowania.

Dla promowania wyznawanych wartości ELFAC organizuje konferencje i seminaria oraz wydaje liczne publikacje. W skład federacji wchodzi obecnie 17 krajów w tym polski Związek Dużych Rodzin „Trzy Plus”.

FEFAF (Fédération Européenne Des Femmes Actives Au Foyer – Europejska Federacja Osób Aktywnych w Domu)

Obserwatorem i uczestnikiem prac w Brukseli jest również FEFAF, Europejska Federacja Osób Aktywnych w Domu Tegoroczne walne zgromadzenie przedstawicieli odbywało się w Warszawie.

FEFAF jest federacją osób aktywnych w domu (głównie matek). Warto zauważyć, że w ramach ewolucji rynku pracy, coraz mniej jest dosterzegana praca w domu, pomimo, że według obliczeń ekonomistów wynosi ona 30% -50% PKB. Nie jest mimo to uwzględniana w rachunkach ekonomicznych i często w rozwiązaniach systemowych.

W Polsce we współpracy z FEFAF powstał ciekawy raport „ zrobione-zapłacone”. W ramach roku wolontariatu w Brukseli miała miejsce konferencja o „pracy niewidzialnej”, podkreślająca jej ogromne znaczenie i nieodzowność.

WFO (World Family Organisation- Światowa Organizacja Rodzin)

W Europie działa również sekcja Światowej Organizacji Rodzin. Z ramienia Polski członkiem WFO jest Krajowe Centrum ds. Aids Jest to chyba jedyny przypadek afiliowania tego typu instytucji do Światowej Organizacji Rodzin.

Temat rodziny na forum Unii Europejskiej

Słowo rodzina nie pojawiło się do tej pory w żadnym z traktatów: Rzym, Maastricht, Amsterdam, Nicea. Karta Praw Podstawowych UE jest jedynym tekstem przywołującym rodzinę. Brzmi on: “Ochrona rodziny jest zapewniona na gruncie prawnym, ekonomicznym i społecznym”.

Jednak tematyka rodzinna jest podejmowana w ramach poszczególnych prezydencji narodowych.

W 2007 r. prezydencja niemiecka powołała Europejskie Porozumienie na Rzecz Rodzin. Przymierze to miało za zadanie stworzyć stałą formę wymiany dobrych rozwiązań sprzyjających rodzinie. Jedną z formuł jest stworzenie strony internetowej „Europe Alliance for Family”, zbierającej dane i rozwiązania funkcjonujące w poszczególnych krajach, zmiany w zakresie prawa, statystyki, informacje o konferencjach, badaniach itd. Inną z formuł są okresowe spotkania ministrów do spraw rodzin. Wiele krajów ma bowiem osobne ministerstwa ds. rodziny. Niektóre przekazują te zagadnienia Ministerstwom Pracy i Spraw Socjalnych jak się dzieje w przypadku Polski.

Prezydencja czeska zwróciła uwagę, że nasze kraje pamiętają czasy gdy 30% dzieci było w żłobkach a 90% w przedszkolach i nie chcą do tych czasów powracać. Zauważono, że taki model jest możliwy do zrealizowania jedynie przy przymusie finansowym wobec rodziny, tzn. drogą wycofania środków finansowych dla osób wybierających sprawowanie osobistej opieki nad dziećmi w domu.

Prezydencja belgijska zorganizowała konferencję ”Rodziny Europy” postulując ogłoszenie roku 2014 rokiem rodziny.

Prezydencja Węgierska podjęła zagadnienia dotyczące kwestii demograficznych w Europie. Węgierski Tydzień Rodziny – organizowany jamko jedno ze sztandarowych wydarzeń prezydencji węgierskiej – zgromadził naukowców, ministrów oraz licznie stowarzyszenia rodzinne z całej Europy.

Ciekawe jest prześledzenie protokołów z posiedzeń ministrów ds. rodziny poszczególnych krajów UE. Polska na tym tle wypada bardzo blado: ogranicza się praktycznie do jednego tematu: godzenia ról zawodowych i rodzinnych. Inne kraje mają dużo szersze pomysły w tym zakresie. Są to kwestie bezrobocia młodzieży, coraz późniejszego usamodzielniania się, trudności napotykane w zdobyciu odrębnego mieszkania, co ma wpływ na zakładanie rodzin, itp. Towarzyszą temu konkretne rozwiązania.

Ostatnią inicjatywą i projektem UE było stworzenie programu „Family Platform”. Jest to projekt badawczy zbierający i prezentujący istniejące badania dotyczące rodzin. Do uczestniczenia w tym projekcie zaproszone zostały wszystkie stowarzyszenia rodzinne.

Jednym z ciekawszych materiałów prezentowanych w ramach „Family Platform” był raport Światowego Ruchu Matek. Wynika z niego, że jedynie 11% kobiet chce kontynuować pracę zawodową po urodzeniu dziecka, 25% chciałoby w pełni poświęcić się rodzinie, a pozostałe godzić bezkonfliktowo pracę i dom. Trzeba podkreślić, że europejski wskaźnik zatrudnienia kobiet mających dzieci do lat trzech waha się wokół 30%, w sytuacji gdy w Polsce przewyższa średnią zatrudnienia.

Komisja Europejska razem z Przymierzem dla Rodziny, powstałym w ramach prezydencji niemieckiej w UE, zorganizowała 12 października 2011 roku seminarium ”Przyszłość rodzin”. Seminarium zgromadziło w Brukseli 127 uczestników i prelegentów z różnych krajów. Byli wśród nich członkowie rządów, uniwersytetów, stowarzyszeń, federacji, instytutów naukowych oraz członkowie Komisji Europejskiej.

Przykłady skutecznych działań

1 października 2010 FAFCE zwróciło się z apelem do uczestników obrad plenarnych Rady Europy w sprawie wolności sumienia w wykonywaniu zawodu lekarskiego. Opracowany i przedstawiony do zatwierdzenia Raport proponował poważne ograniczenia w zakresie klauzuli sumienia w związku z ochroną życia. Głosowanie poprzedzone zostało dużą akcją informacyjną i konferencją zorganizowaną przez FAFCE. Wolność sumienia została obroniona, proponowany raport został zmieniony, zapewniając większy zakres wolności sumienia niż dotąd.

Innym przykładem jest ostania akcja AFC (Francuskiego Stowarzyszenia Rodzin Katolickich). Zwróciło się ono do prezydenta Sarkozy’ego kwestionując wprowadzanie pojęcia gender w podręcznikach szkolnych. Argumentowano, że jest to pojęcie ideologiczne, za mało udowodnione. Sarkozy przychylił się do opinii stowarzyszeniowa wyrażając wdzięczność za zwrócenie uwagi na to zagadnienie.