„Filokalia” – benedyktyni z Tyńca zachęcają do ukochania tego, co piękne i dobre

Po latach propagowania duchowości chrześcijańskiego Wschodu Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec rozpoczęło publikację całościowego przekładu „Filokalii” – dzieł poświęconych modlitwie, życiu wewnętrznemu i ascezie, będących antologią tekstów duchowych zebranych w XVIII w. przez Greków – mnicha Nikodema Hagiorytę oraz biskupa Maksyma z Koryntu.

Obecnie wydawnictwo zdecydowało się na publikację dwóch dzieł z I tomu. Wolumin ukazał się w serii „Teksty z Filokalii” pt. „Pseudo-Antoni Wielki, Izajasz Anachoreta”.

– Filokalia znaczy umiłowanie piękna, umiłowanie tego, co piękne. (…) W epoce wczesnochrześcijańskiej to słowo znaczyło mniej więcej to, co dziś określamy mianem antologii, kolekcji tekstów, czyli w wolnym tłumaczeniu można powiedzieć: filokalia to te wszystkie piękne fragmenty, które mi się podobają – podkreślił o. Szymon Hiżycki OSB, odpowiadający za komentarze i redakcję tekstu.

Duchowny zaznaczył, że pobieżna lektura natchnionych tekstów bez sięgnięcia do źródeł i opracowań, może prowadzić do błędnej interpretacji. – Wieloznaczność tekstu, różne poziomy jego rozumienia, różnorodne pochodzenie – to wszystko skłania, by zatrzymać się nad czytaną pozycją i nieco poszukać – dodał.

O. Hiżycki zauważył, że jednym z walorów dzieła jest jego ekumeniczny charakter, polegający na zobrazowaniu tradycji, którą żył zarówno kościół wschodni, jak i zachodni. – Nasza działalność ma za cel przypomnienie pewnego modelu duchowości w oparciu o teksty klasyczne – tłumaczył.

Obecnie wydawnictwo zdecydowało się na publikację dwóch dzieł z I tomu: Pseudo-Antoniego Wielkiego i Izajasza Anachorety. Pierwszy autor opisuje zwłaszcza zbiór zasad przydatnych dla człowieka ćwiczącego się w cnocie i filozofii, o charakterze zachęty. Drugi koncentruje się głównie na zagadnieniu czujności, stawiając na piedestale „praktykę straży umysłu i kontroli myśli”, a także „medytacji wewnętrznej”, prowadzącej do modlitwy Jezusowej chrześcijańskiego wschodu, polegającej na powtarzaniu słów „Panie Jezu Chryste, Synu Boży, zmiłuj się nade mną, grzesznikiem!”.

Czytaj także: Benedyktyni przetłumaczą „podręcznik” do modlitwy jezusowej

– Od setek lat modlitwa ta jest ceniona na chrześcijańskim Wschodzie; benedyktyni, których tożsamość ukształtowała się w Kościele niepodzielonym, na granicy między duchowością Wschodu i Zachodu, pragną dziś wprowadzić w ten nurt ludzi poszukujących zjednoczenia z Bogiem. A skoro mamy się uczyć tej modlitwy, potrzebny nam również podręcznik – „Filokalia” właśnie – zachęcają pomysłodawcy projektu.

Wydawnictwo zgromadziło grupę osób, którym bliska jest ta tradycja modlitwy, i które zaangażowały się w koordynowanie projektu. Jego aktywność obejmuje wiele sektorów: prace nad przekładem i redakcję, przygotowanie szaty graficznej nowej publikacji, rozpowszechnianie informacji o projekcie, opracowanie aplikacji mobilnych z tekstami z tego nurtu duchowości, gromadzenie środków na prace nad projektem, współpraca z darczyńcami i patronami medialnymi.

– Liczymy na to, że wokół naszego projektu zgromadzi się społeczność tych, którzy szukając Boga, wkroczyli na ścieżkę duchowości mniszej, ukształtowanej w swych podstawach w okresie, gdy Kościół jeszcze cieszył się jednością – podkreślają twórcy, wyrażając nadzieję, że inicjatywa wydawnictwa posłuży jako zalążek nowej wspólnoty, będzie źródłem wsparcia i duchowego pokrzepienia dla osób pragnących się modlić.

Pseudo-Antoni (IV w.) to pisarz bliżej nieznany, podający się za św. Antoniego Wielkiego, przypuszczalnie jednak jego tekst stanowi odpowiednio przekształcony traktat stoicki, który próbowano rozpowszechnić jako pismo chrześcijańskie. Niewątpliwie cenne dzieło anonimowego filozofa porusza temat opatrzności, umysłu, rozumu, przeciwstawienia duszy rozumnej i nierozumnej, cnoty i praktyki ascetycznej.

Izajasz Anachoreta (V w.) z kolei to spadkobierca Ojców Pustyni. Podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób należy chronić i oczyszczać swój umysł, jaka jest rola gniewu, sumienia, wewnętrznej modlitwy. Izajasz proponuje podjęcie dzieła czujności (nepsis), straży serca, która stanie się z biegiem czasu istotnym elementem nauki o modlitwie Jezusowej.