Formacja stała dla kapłanów

Niedawno zostałem zaproszony, by wygłosić mały wykład dla księży diecezji warszawsko-praskiej w ramach stałej formacji kapłanów. Temat brzmiał „Młody kapłan – jak zwyciężyć zniechęcenie”. Chciałem przede wszystkim podkreślić, że papież Franciszek ciągle ma w swoim nauczaniu ideę kapłana, który nieustannie wychodzi do świata i prowadzi misję. Życie kapłańskie to misja kapłańska.

Kryzys to słowo często używane w życiu człowieka, także kapłana. Nie musi być to od razu wielki kryzys, ale wystarczy by pojawiły się małe kłopoty, wtedy ciągle powraca podstawowe pytanie o to, jak być wiernym i dobrym kapłanem, by wypełnać misję w Kościele.

Trzeba powiedzieć jasno: kapłaństwo przekracza nasze ludzkie możliwości. Każdy z nas czuje ogromną przepaść między tym, kim jest – grzesznikiem, a kim powinien być: kapłanem Chrystusa. Mamy w naszych rękach ogromny skarb: kapłaństwo Jezusa Chrystusa. Nie jest to nasze kapłaństwo, bo nasze życie nie należy już do nas, ale do Niego. Każdy z nas może mieć ogromną wiarę we własne kapłaństwo. Każdy może żyć wiarą, że ten, ‘kto rozpoczął w nas dobre dzieło, doprowadzi nas też do końca.

Jak zwyciężać zniechęcenie? Jak pokonać własne – wielkie lub małe – kryzysy? Według mnie sprawa jest jasna i odpowiedź natychmiastowa: trzeba powracać jeszcze raz do Chrystusa. Modlić się tak, jak modli się małe dziecko. Trzeba też powracać do pierworodnej miłości. Pamiętajmy to, co jest napisane w Apokalipsie, w liście do Kościoła w Efezie: „Ty masz wytrwałość: i zniosłeś cierpienie dla imienia mego – niezmordowany. Ale mam przeciw tobie to, że odstąpiłeś od twej pierwotnej miłości. Pamiętaj więc, skąd spadłeś, i nawróć się, i pierwsze czyny podejmij! Jeśli zaś nie – przyjdę do ciebie i ruszę świecznik twój z jego miejsca, jeśli się nie nawrócisz”.

Jak nawracać się do Boga? Przez pobożność, modlitwę, dobre odprawianie nabożeństw kościelnych. Przez Mszę świętą odprawianą z namaszczeniem, z delikatnością, bez pospiechu, bez nerwów. Msza święta: oto centrum naszego życia kapłańskiego. Pobożny ksiądz przygotowuje się do odprawiania Mszy świętej zawsze kilka minut: niektórzy poświęcają codziennie pół godziny ma medytację; inni pamiętają o dziękczynieniu, błogosławionej chwili ciszy.

Pobożność, pobożność, pobożność: oto pierwsze i najważniejsze lekarstwo dla każdej choroby duchowej i recepta dla odnowienia życia kapłańskiego. Czasami wydaje się, że Duch Święty krzyczy do nas: Bądź gorącym kapłanem! Bądź gorliwym szafarzem sakramentów! Bądź pobożnym chrześcijaninem!

Innym cennym lekarstwem na choroby zniechęcenia jest kierownictwo duchowe, czy raczej towarzystwo duchowe. Nikt z nas nie jest samotną wyspą.

Papież Franciszek ma nową, rewolucyjną ideę kapłaństwa, która wcale nie zrywa z tradycją. Znajdziemy ją w „Veritatis gaudium”, nowej konstytucji dla studiów kościelnych, a także w papieskiej homilii z Wielkiego Czwartku na Mszy krzyżma i ostatnią adhortację apostolską o świętości w świecie współczesnym „Gaudete et exultate”.

W piątek, 16 marca, papież Franciszek spotkał się z klerykami i kapłanami, którzy studiują w różnych kościelnych uczelniach Rzymu. Duchowni z całego świata rozmawiali z Franciszkiem w sposób otwarty, szczery i z poczuciem humoru. Miejsce spotkania to aula Pawła VI. Papież zachęcał kapłanów do robienia prawdziwego rozeznania na modlitwie, aby dbali o formację ludzką i o stałą formację duchową. Warto przytoczyć papieskie odpowiedzi na zadane pytania:

1. Kapłan zawsze w drodze i w ukryciu

Kleryk z Francji zapytał papieża, jak łączyć służbę kapłańską z pokorą bycia uczniem i misjonarzem. Francisek zwrócił uwagę na to, że kapłan zawsze powinien być w drodze, bo to człowiek żyjący w ukryciu, ale nigdy nie samotny. Powinien mieć pokorę, by pozwolić na towarzystwo.

2. Sprawa podstawowa: czynić rozeznanie

Drugie pytanie odnosiło się do rozeznawania. Według Bergoglio bardzo ważną rzeczą jest stałe rozeznawanie drogi, którą należy iść dalej, by zauważyć to, co wychodzi dobrze, a co trzeba poprawić. Rozeznanie ma dwa warunki: by odbywało się na modlitwie – twarzą w twarz z Bogiem oraz by dokonywało się w rozmowie z drugim człowiekiem, z kierownikiem duszy, zdolnym do słuchania i udzielania rad.

Kiedy nie ma rozeznania w życiu kapłana, wtedy trudno iść dalej, bo wszystko zamyka się i Duch Święty nie może pracować. Papież zachęcał kapłanom, by przyjęli Ducha Świętego jako towarzysza w drodze. Nie wystarczy być dobrym i żyć tak, jak Ducha Świętego nie było.

3. Formacja ludzka kapłana

Kapłan z Meksyku zapytał jak zachować równowagę przez całe kapłańskie życie. Papież podkreślił ważność formacji ludzkiej prezbitera. Trzeba być osobami normalnymi, ludzkimi, zdolnymi.

Kapłan to człowiek, który cieszy się z innymi, uśmiecha się często, umie słuchać, przybywa w ciszy obok chorego, dotykając go z czułością. Trzeba być ojcem, który przekazuje innym życie duchowe. Kapłan to ojciec, a nie urzędnik, zatrudniony przez Boga.

4. Duchowość kapłana diecezjalnego

Diakon z Stanów Zjednoczonych zapytał o duchowość diecezjalną. ‘Diecezjalny kapłan’ to ten, który ma dobrą relację z własnym biskupem, mimo że czasami biskup może być trudnym człowiekiem; ma dobrą relację z swoimi braćmi kapłanami i z wiernymi jego parafii, którzy są jak jego dzieci. „Jeżeli kapłan pracuje w tych trzech obszarach będzie święty” – stwierdził papież.

5. Pokusy z tego świata

Kapłan z Filipin zapytał o formację stałą. Papież zachęcił kapłanów, by dbali o własną formację ludzką, duszpasterską, duchową i wspólnotową. „Potrzeba stałej formacji pochodzi z poczucia własnej słabości. Ważne jest poznać własne ograniczenia. Trzeba przygotowywać się, by sprzeciwiać się pokusie nieczystości. Pokusy na pewno się pojawiają. Potem trzeba zachować się od pychy, od atrakcji pieniądza, władzy i wygodnictwa” – mówił Franciszek.

Ks. Ignacy Soler

Ks. dr Ignacy Soler, urodzony w Alcañiz, w Hiszpanii (1955). Na Uniwersytecie Complutense w Madrycie ukończył studia matematyczne (1977). Stopień naukowy doktora nauk teologicznych uzyskał w 1983 na Uniwersytecie Navarry w Pamplonie. W 1981 został wyświęcony na kapłana prałatury personalnej Opus Dei. Od 1994 mieszka w Polsce.