Francja: kilkuset kościołom grozi rozbiórka

Kilkuset francuskim kościołom grozi rozbiórka – alarmuje dziennik katolicki „La Croix”. Gazeta powołuje się na raport Senatu z 2007 r, który wskazuje, że 5 proc. wszystkich zabytków historycznych grozi całkowite zniszczenie, następne 15 proc. jest zagrożone częściowo.

Większość kościołów we Francji jest własnością państwową. Ustawa o rozdziale państwa i Kościoła z grudnia 1905 r. przyznała gminom własność 60 tys. kościołów parafialnych istniejących w tamtym czasie we Francji, natomiast władze państwowe przejęły na własność katedry. Z kolei 3 tys. kościołów zbudowanych po 1905 r. jest własnością poszczególnych diecezji.

W ostatnim czasie pojawiły się alarmistyczne doniesienia, iż wielu francuskim kościołom grozi rozbiórka. Była pracownica paryskiego merostwa, odpowiedzialna za kulturę, Beatrice de Andia utworzyła organizację „Obserwatorium dziedzictwa religijnego”, która często ostrzega o stanie budynków kultu we Francji.

Np. w Gesté (departament Maine-et-Loire) w maju 2007 r. przegłosowano zniszczenie neogotyckiego kościoła pw. św. Piotra w Okowach. Renowacja, która kosztowałaby 3 mln euro okazała się zbyt kosztowna dla władz miejskich. Merostwo zdecydowało się rozebrać wszystko, za wyjątkiem wieży, i za połowę tej kwoty zbudować nowy kościół.

Z kolei w diecezji Nantes, zostanie niebawem rozebrany pochodzący z 1940 r. kościół pw. św. Joanny d’Arc. Diecezja rozważa też sprzedaż kościoła pw. św. Franciszka z Asyżu w Vandoeuvre, zaprojektowanego w XX w. Przez znanego architekta Jeana Prouvé.

Jednak Bruno Foucart, przewodniczący ministerialnego Komitetu na rzecz Dziedzictwa Kulturalnego twierdzi, że sytuacja nie jest aż tak zła. „Jest oczywiste, że kolejne rozbiórki będą miały miejsce. Jednakże dzisiaj, władze miejskie w dużej większości czynią olbrzymie wysiłki, by utrzymać budynki religijne, które są im powierzone”.

Zdaniem dziennikarzy „La Croix”, liczby potwierdzają tezę Foucarta. Od 1905 r. tylko 144 kościołom zmieniono pierwotne przeznaczenie, z czego 30 zniszczono, 44 straciły charakter religijny na rzecz innych funkcji publicznych, zaś 5 zostało zmienionych na budynki mieszkalne. Mimo iż większość budynków kościelnych należy do państwa, to zgodnie z ustawą z 1905 r. zmiana ich religijnego statusu może nastąpić tylko za sprawą porozumienia z władzami kościelnymi. Odpowiedni akt wydaje prefekt, za pisemną zgodą odpowiednich władz religijnych.

W ostatnim czasie ze szczególnym nasileniem występuje problem finansowania renowacji budynków kościelnych. Problem stanowi fakt, iż 10 proc. kościołów należy do gmin mniejszych niż 200 mieszkańców, a 75 proc. do gmin które mają mniej niż 3 tys. mieszkańców. Tymczasem renowacja kościołów jest bardzo droga. Na przykład diecezja Evry w 2007 r. wydała na renowację budynków kościelnych ok. 1 mln euro. Całkowity dochód diecezji wyniósł w tym czasie ok. 3 mln euro.

Jak podkreślają dziennikarze „La Croix”, pierwszoplanowym problemem nie jest samo utrzymanie kościołów, ale przywrócenie im „żywego” charakteru. Część z nich stoi bowiem pusta i nieużywana. Podczas listopadowego posiedzenia zgromadzenie plenarne Konferencji Biskupów Francji podjęło kroki mające zapobiec tej sytuacji. Na czele grupy roboczej ds. dziedzictwa religijnego stanął abp Roland Minnerath z Dijon. Jednym z priorytetów grupy będzie wypracowanie propozycji lepszego wykorzystania kościołów wiejskich.

Większość Francuzów, bo aż 67 proc. jest za zachowaniem jak największej liczby kościołów. Według tych samych danych, opublikowanych przez tygodnik „Pelerin”, 77 proc. mieszkańców kraju jest za organizacją imprez kulturalnych w miejscach kultu, za zgodą księży, przy zachowaniu sakralnego charakteru miejsca.

W wielu mniejszych miejscowościach powstały stowarzyszenia, które podejmują działania na rzecz odnowienia tamtejszych kościołów. Przykładem jest kościół w Briols, który miał być rozebrany, a został ocalony dzięki działalności stowarzyszenia, które zdołało zebrać 300 tys. euro na jego renowację.

Inny pozytywny przykład stanowi kościół pw. św. Sulpicjusza w Favieres. Dzięki staraniom nowo wybranego mera udało się otrzymać rządowe fundusze na rzecz odnowienia średniowiecznego, gotyckiego kościoła. Z kolei prywatne stowarzyszenie zdobyło środki na odnowienie XIII-wiecznych witraży, a diecezja zorganizowała w tej świątyni centrum duszpasterskie, stawiając nowy ołtarz i ambonę. Czworo wolontariuszy oprowadza zainteresowanych kościołem turystów.

Zdaniem ordynariusz diecezji Angouleme, bp. Claude’a Dagensa zmiana religijnego charakteru kościoła powinna pozostać środkiem ostatecznym. Jego zdaniem „kościół katolicki na zawsze zostanie związany z katolickim kultem, ponieważ jego korzenie stanowią o jego historii. Nigdy nie można o tym zapominać”. W opinii francuskiego hierarchy najlepszym rozwiązaniem jest „reaktywacja roboczych spotkań między przełożonymi kościelnymi, przedstawicielami władz lokalnych i odpowiedzialnymi za kulturę, konserwatorami i architektami”.