Gdziekolwiek cię poślą, pójdziesz… – wystawa na Dworcu Centralnym w Warszawie

„Gdziekolwiek cię poślą, pójdziesz…” – to tytuł ekspozycji, która została otwarta w Hali Głównej Dworca Centralnego w Warszawie. Na dwunastu planszach zaprezentowano fotografie i biogramy kapelanów wojskowych pięciu wyznań, którzy zginęli w ramach Zbrodni Katyńskiej. 13 kwietnia obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci o Zbrodni Katyńskiej. W tym roku przypada też 80. rocznica odkrycia masowych grobów w Katyniu i innych miejscach na Wschodzie.

W otwarciu wystawy wzięli udział m.in. biskup polowy Wiesław Lechowicz, ewangelicki naczelny duszpasterz wojskowy bp Marcin Makula, szef Gabinetu Politycznego Ministra Obrony Narodowej Łukasz Kudlicki, przewodniczący Komitetu Katyńskiego Andrzej Melak, prezes Stowarzyszenia Pamięć Kapelanów Katyńskich Łukasz Stefaniak, prezes PKP S.A. Krzysztof Mamiński, przedstawiciele Wojskowego Instytut Wydawniczego, IPN, Archiwum Akt Nowych oraz mieszkańcy Warszawy i podróżni obecni w hali dworca.

Prezes Krzysztof Mamiński podkreślił, że prawda o Zbrodni Katyńskiej jest od 80 lat w zbiorowej świadomości Polaków, ale niewiele osób pamięta, że w tej ostatniej drodze towarzyszyli im duszpasterze. – Byli z nimi do końca. Zginęli, bo dawali siłę, wiarę i nadzieję. Pamiętajmy o ofiarach Zbrodni Katyńskiej, pamiętajmy o kapelanach katyńskich, którzy „poszli tam, gdzie zostali posłani” – powiedział.

Prof. Tadeusz Wolsza odczytał list Marszałek Sejmu Elżbiety Witek, skierowany do uczestników uroczystości. Marszałek podkreśliła, że powstanie ekspozycji jest dowodem na to, że nie zapominamy o kapelanach, którzy zginęli na Wschodzie. „Jestem przekonana, że wystawa wzbudzi zainteresowanie przechodniów i pasażerów PKP, którzy w ciszy i w zadumie zachcą lepiej poznać niezwykle bolesny fragment naszej historii. Ufam, że prezentowane fotografie staną się źródłem historycznej refleksji.

List przesłał także minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak, który zwrócił uwagę, że 83 lata po Katyniu, na Ukrainie widzimy kontynuację zbrodniczej polityki sowieckiego imperializmu, opartej o pogardę dla ludzkiego życia, niewyobrażalne okrucieństwo oraz bezgraniczną przemoc wobec niewinnych. Podkreślił, że przez wiele lata prawda o Zbrodni Katyńskiej była otaczana murem kłamstw i milczeniem świata. „Dziś jest inaczej niż dekady temu. Cały demokratyczny świat widzi i potępia zbrodnie popełnione przez rosyjskich żołnierzy na Ukrainie, domaga się ukarania winnych. Dziś nie ma i nie będzie milczenia, jakim otaczano przez dekady Zbrodnię Katyńską.”. Słowa ministra Błaszczaka odczytał Łukasz Kudlicki, który podziękował Wojskowemu Instytutowi Wydawniczemu za zrealizowanie poruszającej ekspozycji.

Bp Wiesław Lechowicz przywołał słowa z wiersza Zbigniewa Herberta, który pisał: „Tylko guziki nieugięte przetrwały śmierć, świadkowie zbrodni”. – To jednak nie jest cała prawda. Przetrwały też krzyżyki, medaliki, obrazki, różańce i modlitwy zapisane na skrawkach kartek, które należały do polskich oficerów, ale i kapelanów, którzy im towarzyszyli – powiedział. Przypomniał, że Zbrodnia Katyńska miała miejsce w okresie wielkanocnym, dlatego otwarcie wystawy w okresie Oktawy Wielkanocnej, ma jego zdaniem wymowny i symboliczny charakter. – Wiara w zmartwychwstanie była umacniana przez księży kapelanów, m.in. po to, żeby czerpać siłę do przetrwania tych okrutnych dni, spędzanych w nieludzkich warunkach. Dla zdecydowanej większości ofiar Katynia wiara w zmartwychwstanie Pana Jezusa była inspiracją do wiary w to, że Polska zmartwychwstanie i odzyska swą niepodległość – powiedział.

Ordynariusz wojskowy wyraził nadzieję, że plansze z wizerunkami kapelanów katyńskich będą zachęcały podróżnych do tego, aby zatrzymali się i zastanowili nad historią naszej Ojczyzny. – Pamięć buduje naszą tożsamość a z kolei siła naszej tożsamości decyduje o naszym morale, a morale, jak wskazuje wojna za naszą wschodnią granicą, decyduje o tym w jakim stopniu jesteśmy w stanie obronić naszą wolność i niepodległość – powiedział. Biskup odmówił modlitwę w intencji ofiar Zbrodni Katyńskiej i duszpasterzy wojskowych, którzy zginęli na wschodzie.

Na wielkoformatowych planszach zaprezentowane zostały fotografie kapelanów katolickich: ks. gen. bryg. Czesława Wojtyniaka, ks. płk. Edmunda Nowaka, ks. ppłk. Edwarda Chomy, ks. ppłk. Stanisława Kontka, ks. ppłk. Andrzeja Niwy, ks. ppłk. Jana Ziółkowskiego i ks. mjr. Mieczysława Janasa, kapelana prawosławnego ks. płk. Szymona Fedorońko, kapelana ewangelicko-augsburskiego gen. bryg. Ryszarda Paszko oraz rabina ppłk. Barucha Steinberga. Zdjęciom towarzyszą krótkie biogramy kapelanów.

Wystawa została zainicjowana przez Stowarzyszenie Pamięć Kapelanów Katyńskich, zorganizowana przez Polskie Koleje Państwowe S.A. we współpracy z Ordynariatem Polowym i Muzeum Wojska Polskiego a przygotowana od strony plastycznej przez Wojskowy Instytut Wydawniczy. Patronat honorowy nad wystawą objął Mariusz Błaszczak wicepremier i minister obrony narodowej.

Ofiarami zbrodni katyńskiej było co najmniej 33 duchownych: 24 kapelanów Kościoła rzymskokatolickiego, 2 kleryków pełniących posługę sanitariuszy, 1 kapelan greckokatolicki, 3 kapelanów prawosławnych, 2 kapelanów kościołów protestanckich oraz wojskowy rabin.

Powstałe w 2018 r. Stowarzyszenie Pamięć Kapelanów Katyńskich troszczy się o zebranie dokumentacji i upamiętnienie kapelanów wojskowych, którzy byli ofiarami Zbrodni Katyńskiej.