Gnieźnieńska szkoła dialogu

„Gnieźnieńska szkoła dialogu” – tak papież Benedykt XVI nazwał Zjazdy Gnieźnieńskie odbywające się w nowożytnej formule od 2003 roku, a nawiązujące do tego pierwszego, historycznego Zjazdu z roku 1000, który wprowadził Polskę w krąg kultury i cywilizacji europejskiej.

Ówczesny biskup merseburski Thietmar pisał o tym wydarzeniu tak: „(…) cesarz [Otto III] na wieść o cudach, jakie Bóg działał przez miłego sobie męczennika Wojciecha, pośpieszył tamże celem pomodlenia się [przy jego grobie]. (…) Widząc z daleka miasto upragnione szedł doń pobożnie bosymi stopami, a przyjęty z czcią niezwykłą przez biskupa tamecznego Ungera, wprowadzony został do kościoła, błagając zlany łzami wstawiennictwa świętego męczennika dla pozyskania sobie łaski Chrystusowej. I niezwłocznie ustanowił tam arcybiskupstwo (…)”.

Chodzi o ogłoszenie decyzji o erygowaniu w Gnieźnie metropolii kościelnej z podległymi jej biskupstwami w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu. Otton III udzielił też Bolesławowi Chrobremu prawa inwestytury (nadawania godności kościelnych), przekazując mu tym samym władzę nad samodzielną, zależną jedynie od Rzymu, organizacją kościelną. Nałożył też na skronie polskiego księcia swój diadem oraz wręczył mu włócznię św. Maurycego, co interpretowane jest jako początek suwerenności i niepodległości państwa polskiego.

Nie będzie jedności…

II Zjazdem Gnieźnieńskim nazywane jest spotkanie, które miało miejsce w Gnieźnie blisko osiem wieków później, w czerwcu 1997 roku, podczas obchodów jubileusz 1000-lecia śmierci św. Wojciecha i pielgrzymki papieża Jana Pawła II. Ojciec Święty wypowiedział wtedy do zgromadzonych na placu św. Wojciecha 300 tysięcy pielgrzymów oraz obecnych na Mszy św. prezydentów: Ukrainy, Niemiec, Słowacji, Litwy, Czech, Węgier i Polski znamienne słowa i jak czas pokazał profetyczne słowa, że: „Nie będzie jedności Europy, dopóki nie będzie ona wspólnotą ducha”.

Jako patrona i symbol tej duchowej jedności wskazał św. Wojciecha, którego świadectwo nazwał nieprzemijającym, gdyż cechuje je umiejętność harmonijnego łączenia różnych kultur. Papież powtórzył też wezwanie z początku swego pontyfikatu: „Nie lękajcie się! Otwórzcie drzwi Chrystusowi”. Bez Chrystusa bowiem nie można budować trwałej jedności. Nie można tego robić, odcinając się od korzeni, z których wyrosły europejskie narody.

Przepraszamy i wybaczamy

Trzy lata później, w marcu 2000 roku, miało miejsce wydarzenie nazywane III Zjazdem Gnieźnieńskim. Do Gniezna ponownie przybyli prezydenci państw Europy Środkowowschodniej (Litwy, Niemiec, Słowacji, Węgier i Polski), którzy we wspólnym orędziu zaapelowali o rozwijanie współpracy między narodami wbrew zadawnionej nienawiści.

Zjazd Gnieźnieński [SERWIS SPECJALNY]

III Zjazdowi Gnieźnieńskiemu towarzyszyło Europejskie Spotkanie Młodzieży pod hasłem „Tradycja i przyszłość”, które odwoływało się do idei jednoczącej się Europy. Jego uczestnicy w specjalnej rezolucji apelowali o podejmowanie i wspieranie działań na rzecz europejskiej integracji.

Quo vadis Europo?

To pytanie towarzyszyło IV Zjazdowi Gnieźnieńskiemu, który odbył się w dniach 15-16 marca 2003 roku. O duchowym kształcie przyszłej Europy oraz wkładzie chrześcijan w proces jej jednoczenia dyskutowali chrześcijańscy intelektualiści, europejscy politycy oraz przedstawiciele Kościoła. W przesłaniu do Polaków, Europejczyków oraz przywódców państw Starego Kontynentu uczestnicy spotkania przypominali, że: „u progu nowej Europy nie może zabraknąć wartości i świadectwa życia chrześcijańskiego”.

Apelowali również o umieszczenie w preambule przyszłej Konstytucji Europejskiej zapisu o religijnym dziedzictwie Europy, gwarancji w aktach prawnych Unii Europejskiej poszanowania życia od poczęcia do naturalnej śmierci oraz anulowania unijnej rezolucji zachęcającej państwa kandydujące do wprowadzenia aborcji na życzenie. IV Zjazd Gnieźnieński był również spotkaniem Kościoła Wschodu i Zachodu, pytaniem o naszą tożsamość religijną i narodową oraz modlitwą o odrodzenie się Starego Kontynentu i o nową Europę Ducha.

Europa Ducha

Kontynuacją tej formuły zjazdów był V Zjazd Gnieźnieński pod hasłem „Europa ducha”, który odbył się w dniach 12-14 marca 2004. Zamiarem organizatorów było ukazanie współczesnych duchowych źródeł Europy, z których wciąż można obficie czerpać. Kongres zgromadził najwybitniejszych świadków wiary ukazujących nową wiosnę Kościoła zapowiadaną w proroczy sposób przez Jana Pawła II.

Przybyli m.in. założyciele i duchowi liderzy nowych wspólnot apostolskich powstałych w Kościele po Soborze Watykańskim II oraz reprezentanci około 150 ruchów i stowarzyszeń chrześcijańskich z 15 krajów Europy, którzy gnieźnieńskie spotkanie nazwali wymianą darów między Wschodem i Zachodem. Było ono także wielką modlitwą za Europę przyszłości. Za pośrednictwem specjalnego telemostu uczestnicy kongresu połączyli się z papieżem i młodzieżą z 10 krajów wstępujących do UE, aby wspólnie odmówić różaniec w intencji jednoczącego się kontynentu.

Europa dialogu

Tak brzmiało hasło VI Zjazdu Gnieźnieńskiego, który obradował w dniach 16-18 września 2005 roku. To właśnie wówczas, w swoim przesłaniu do uczestników papież Benedykt XVI nazwał gnieźnieńskie spotkanie szkołą dialogu dla środowisk laikatu krajów Europy, głównie środkowej i wschodniej, a zarazem „największym w tej części Europy spotkaniem ruchów i stowarzyszeń chrześcijańskich”. Benedykta XVI reprezentował na kongresie kard. Walter Kasper, ówczesny przewodniczący Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan.

Obecni byli przedstawiciele środowisk żydowskich i muzułmańskich. Wydarzeniem bez precedensu była wzajemna modlitwa za siebie i Europę przedstawicieli trzech wielkich religii monoteistycznych – Żydów, chrześcijan i muzułmanów. W przesłaniu końcowym uczestnicy zjazdu przypominali, że postawa dialogu powinna stać się normą i stylem życia każdego chrześcijanina, i że dialog opiera się na uznaniu dobrej woli partnerów oraz gotowości zrozumienia drugiej strony tak, jak ona sama siebie rozumie.

Człowiek drogą Europy

Kim jest człowiek? Na ile stanowi fundament Europy? W jakich sferach człowieczeństwo jest najbardziej zagrożone? Te pytania stawiano podczas VII Zjazdu Gnieźnieńskiego, który miał miejsce w dniach 15-17 czerwca 2007 roku. Gośćmi kongresu byli m.in. sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kard. Tarcisio Bertone, prezydent Polski śp. Lech Kaczyński i przewodniczący Parlamentu Europejskiego Hans-Gert Poettering.

W przesłaniu końcowym uczestnicy przypomnieli, że miarą człowieczeństwa – zarówno jednostek, jak i całego społeczeństwa – jest stosunek do najsłabszych, i że przyszłość Europy zależy nie tylko od władz państwowych, ale i od wszystkich Europejczyków, od naszej troski o drugiego człowieka, od zdolności wzajemnego zrozumienia i współpracy i od naszej zdolności przezwyciężania ciasnych egoizmów.

Rodzina nadzieją Europy

Czym jest rodzina? Jaka jest jej kondycja, rola i przyszłość? Wobec jakich wyzwań stoi i jak sobie z nimi radzi? Na te i wiele innych pytań starali się odpowiedzieć uczestnicy VIII Zjazdu Gnieźnieńskiego zwołanego w dniach 12-14 marca 2010 roku. W wielowymiarowej dyskusji uczestniczyli liderzy i członkowie licznych ruchów i stowarzyszeń, które w swoją działalność mają wpisaną szczególną troskę o rodzinę.

Gościem specjalny zjazdu był prezydent RP śp. Lech Kaczyński, a Mszy św. na zakończenie przewodniczył kard. Ennio Antonellego. W przesłaniu uczestnicy kongresu apelowali: „Europo, odnajdź prawdziwą rodzinę, a wraz z nią nadzieję dla siebie!” Zwrócili się też do rządzących o uznanie polityki rodzinnej za jedno z najważniejszych zadań państwa.

Europa obywatelska

IX Zjazd Gnieźnieński odbył się w dniach 16-18 marca 2012 roku pod hasłem „Europa obywatelska. Rola i miejsce chrześcijan”. W licznych debatach, panelach dyskusyjnych i nabożeństwach ekumenicznych uczestniczyło ponad tysiąc osób z Polski i Europy. Debatom jak zawsze towarzyszyła modlitwa ekumeniczna. W przesłaniu uczestnicy kongresu zaapelowali do wszystkich chrześcijan o większe zaangażowanie na rzecz budowy otaczającego świata w duchu chrześcijańskich wartości. Wyrazili pragnienie Europy bardziej chrześcijańskiej, przepojonej w życiu publicznym, nie wyłączając polityki, zasadami płynącymi z Ewangelii, gdyż jej przesłanie – jak uzasadniali – nie straciło i nigdy nie straci na aktualności.

Pozdrowienia do uczestników Zjazdu skierował także Benedykt XVI, który przypomniał, że chrześcijaństwo, choć ukierunkowuje człowieka ku wieczności, nie zwalnia go z troski o rzeczywistość doczesną, co więcej zachęca do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym w duchu miłości Boga i bliźniego.

Europa nowych początków

Pod hasłem „Europa nowych początków. Wyzwalająca moc chrześcijaństwa” odbył się w dniach 11-13 marca 2016 roku w Gnieźnie jubileuszowy X Zjazd Gnieźnieński. Kongres zgromadził ponad pół tysiąca uczestników z Polski i Europy – duchownych różnych wyznań chrześcijańskich, społeczników, ludzi polityki, kultury i mediów, a przede wszystkim świadków wiary.

Do Gniezna przyjechał również prezydent RP Andrzej Duda, kard. Luis Antonio Tagle z Filipin oraz zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego abp Światosław Szewczuk, który w czasie zjazdowych debat mówił o pojednaniu polsko-ukraińsko-rosyjskim. Po raz pierwszy gospodarzem spotkania był prymas Polski abp Wojciech Polak, a jednym z ważniejszych postulatów przesłania końcowego był apel, aby chrześcijańskie miłosierdzie wobec ludzi uciekających przed nędzą, prześladowaniami i wojną nie padło ofiarą przetargów oraz kłótni politycznych.

Europa ludzi wolnych

XI Zjazd Gnieźnieński pod hasłem „Europa ludzi wolnych. Inspirująca moc chrześcijaństwa” odbędzie się w dniach 21-23 września w budynkach I LO i Kolegium Europejskiego. W wydarzeniu weźmie udział Prezydent RP Andrzej Duda. Obecni będą przedstawiciele kościołów chrześcijańskich zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej, której prezes, wraz z prymasem Polski, tradycyjnie otworzy obrady.

Po śmierci abp. Jeremiasza uczyni to po raz pierwszy bp Jerzy Samiec, zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Wśród zaproszonych gości i prelegentów są także m.in.: kard. Peter Turkson, prefekt watykańskiej Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Człowieka, prof. Chantal Delsol, profesor filozofii politycznej, dyrektor Ośrodka Studiów Europejskich na Uniwersytecie Marne-la-Vallée w Paryżu, prof. Rocco Buttiglione, filozof, polityk, znawca myśli kard. Karola Wojtyły oraz prof. Andrea Riccardi, założyciel wspólnoty Sant’Egidio, która obchodzi w tym roku 50-lecie istnienia. W debatach udział wezmą świadkowie wiary, społecznicy, politycy, komentatorzy, ludzie zaangażowani w szeroko rozumianą działalność publiczną.