Premiera filmu „Polskie serce Jerozolimy”

W gnieźnieńskim Kolegium Europejskim odbyła się 2 października premiera filmu dokumentalnego „Polskie serce Jerozolimy”, przybliżającego sylwetki założycieli i historię Domu Polskiego działającego od przeszło wieku w świętym mieście Żydów, chrześcijan i muzułmanów. To trzeci film reżysera Andrzeja Machnowskiego, w którym pojawiają się wątki gnieźnieńskie.

Jakie więzy łączą Dom Polski w dalekiej Jerozolimie z Gnieznem, a szerzej z archidiecezją gnieźnieńską? Najważniejszymi są ostatni prymasi Polski począwszy od kard. Augusta Hlonda, któremu twórca domu ks. kan. Marcin Pińciurek przekazał dzieło swojego życia w testamencie.

W czasach, gdy Polski nie było na mapie Europy, zbierając grosz do grosza, wydając modlitewniki, prosząc o fundusze, zdołał zakupić w pobliżu Bazyliki Grobu Pańskiego dwupiętrowy budynek, w którym pielgrzymujący do Ziemi Świętej Polacy znajdowali nocleg i opiekę. Dom został otwarty w 1908 roku. Pobyt w nim był bezpłatny. Posiłki pielgrzymi przygotowywali wspólnie. Przed wyjazdem musieli tylko wyprać pościel, z której korzystali.

Ks. Pińciurek „natura twarda i wytrwała” czuwał nad tym szczególnym miejscem do samej śmierci w 1930 roku. W testamencie dom przekazał pod opiekę Prymasowi Polski – wówczas kard. Augustowi Hlondowi, po którym troskę o „polskie serce Jerozolimy” podejmowali kolejni prymasi: kard. Stefan Wyszyński, kard. Józef Glemp, abp Henryk Muszyński i obecnie abp Wojciech Polak.

Na prośbę kard. Augusta Hlonda posługę w Domu Polskim w 1931 roku podjęły siostry elżbietanki z siostrą Innocentą Gierszewicz, pierwszą przełożoną, która podupadłą po śmierci ks. Pińciurka placówkę doprowadziła do rozkwitu. Dzięki jej staraniu i nieugiętości przy domu otwarto ambulatorium, w którym podstawową pomoc medyczną otrzymywali nie tylko pielgrzymi, ale i lokalna ludność.

Z czasem miejsce, choć prężnie działające, okazało się niewystarczające wobec rosnącej liczby pielgrzymów. Zaczęto myśleć o drugim domu, a słowo ciałem się stało w 1939 roku, kiedy na zakupionej nowej parceli stanęły pierwsze mury placówki. W jej wykończeniu pomogli polscy żołnierze z Brygady Strzelców Karpackich. Budynek, który w odróżnieniu od „Starego Domu Polskiego” zaczęto nazywać „Nowym Domem Polskim” poświęcono w 1941 roku. Swój ważny udział w jego powstaniu i funkcjonowaniu miał także urodzony w Trzemesznie ks. prof. Witold Gronkowski, kapłan archidiecezji gnieźnieńskiej, wybitny biblista i archeolog, który spoczywa na gnieźnieńskim cmentarzu św. Piotra.

„Te trzy postaci i związane z nimi rocznice – mówił w czasie premiery abp Wojciech Polak – były główną motywacją powstania dokumentu, który ukazuje to niezwykle ważne miejsce na duchowej mapie Jerozolimy, polskie serce świętego miasta, otwarte dla każdego pielgrzyma szukającego noclegu, posiłku, informacji, pomocy”.

W gnieźnieńskiej premierze obok Prymasa Polski oraz abp. seniora Henryka Muszyńskiego uczestniczyli także twórcy obrazu z reżyserem Andrzejem Machnowskim na czele. Obecny był ks. prof. Mirosław Wróbel, pełnomocnik rektora KUL ds. relacji katolicko-żydowskich oraz ks. dr hab. Mirosław Jasinski, delegat arcybiskupa gnieźnieńskiego ds. domów polskich w Jerozolimie.

Film obejrzeli również zaproszeni goście – duchowni, przedstawiciele władz, instytucji oraz gnieźnieńskich uczelni wyższych. Obecne były siostry elżbietanki oraz słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

„W świecie bez Polski istniał polski dom” – mówił abp senior Henryk Muszyński podkreślając znaczenie dokumentu dla zachowywania i upowszechniania dziedzictwa minionych pokoleń. Emerytowany arcybiskup gnieźnieński jest jedną z osób zaproszonych przez reżysera obrazu do podzielenia się wspomnieniami i refleksją nt. Domu Polskiego w Jerozolimie.

Oprócz abp. Muszyńskiego w filmie zobaczyć można również m.in.: łacińskiego patriarchę Jerozolimy kard. Pierbattista Pizzaballa OFM, abp. Wojciecha Polaka, prof. Normana Daviesa, siostry elżbietanki oraz wspomnianych ks. Mirosława Wróbla i ks. Mirosława Jasińskiego. Ponadto historyków i regionalistów m.in. z Trzemeszna i Bydgoszczy.

Dokument „Polskie serce Jerozolimy” wyreżyserował Andrzej Machnowski, twórca filmów „Emisariusz kardynała” (2016) o uratowaniu relikwii św. Wojciecha przez oficera Wehrmachtu Urbana Thelena oraz „Prymas dialogu. In Verbo Tuo” o abp. Henryku Muszyńskim. W Gnieźnie planowana jest także projekcja filmu dla szerszej publiczności.