Gorzów Wlkp.: Dzień Pamięci i Pojednania

Uderzeniem w Dzwon Pokoju, złożeniem wieńców i wiązanek kwiatów w lapidarium i na Cmentarzu Wojennym 30 stycznia w Gorzowie Wielkopolskim Polacy i Niemcy uczcili Dzień Pamięci i Pojednania, który obchodzony jest od lat 90. ubiegłego stulecia. Niemiecka delegacja przedstawicieli Fundacji Landsberg – tak nazywał się przed wojną Gorzów – przybyła z młodzieżą studiującą, która pragnie poznawać i kultywować historię przodków i swoją wiedzę przekazywać kolejnym pokoleniom.

Data 30 stycznia stała się symbolem upamiętniającym moment wysiedlenia Niemców z dawnego Landsbergu i początek polskiej administracji Gorzowa. Dniowi Pamięci i Pojednania towarzyszą wspólne projekty polsko-niemieckie, upamiętniające dziedzictwo kulturowe Landsbergu i jego obywateli.
Najbardziej uroczyście obchodzony był Dzień Pamięci i Pojednania w roku jubileuszu – 750-lecia Gorzowa/Landsberga. Obchody rozpoczęły się nabożeństwem ekumenicznym w Katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Jednym z projektów realizowanych w ramach współpracy polsko-niemieckiej jest „Dzwon Pokoju”, symbolizujący idee przyjaźni i wspólnego działania, z uwzględnieniem 750-letniej historii Miasta. „Dzwon Pokoju”, ufundowany przez Stowarzyszenie Byłych Mieszkańców Landsbergu, odsłonięto 2 września 2006 r., dzwonnicę ufundowało Miasto. Dzwon poświęcony został po nabożeństwie ekumenicznym w gorzowskiej katedrze przez pastora Kościoła ewangelickiego Mirosława Wolę i proboszcza fary ks. Zbigniewa Samociaka. Wykonała go gliwicka odlewnia "Anna" rodziny Felczyńskich. Waży tonę, ma wysokość 1,5 m. Po obu stronach widnieje napis "Pokój" w językach: polskim, niemieckim i łacińskim.

Kolejnymi efektami współpracy władz Gorzowa ze Stowarzyszeniem Byłych Mieszkańców Landsbergu był m.in. remont organów firmy Sauer w katedrze. Niemcy wsparli renowację kościoła w Janczewie koło Gorzowa, w którym po odnowieniu modlili się wspólnie z obecnymi mieszkańcy podgorzowskiej wsi. Z okazji 750-lecia miasta, Polacy na znak upamiętniania miejsc i osób nadali uroczyście imię Marie Juchacz z domu Gohlke, byłej mieszkanki Landsberga, działaczki społecznej – Domowi Pomocy Społecznej. Gorzowianie i byli Landsberczycy upamiętnili dom, w którym tworzył kompozytor Karl Teike, twórca m.in. znanego Marsza „Starzy Przyjaciele”. O mieszkańcach Landsberga i Gorzowa powstał film i spektakl teatralny. Uroczyste obchody rocznicowe zapoczątkowane i zakończone zostały ekumenicznym nabożeństwem w gorzowskiej katedrze.

30 stycznia 2007 r. odbył się pochówek szczątków wydobytych podczas prac ekshumacyjnych w parku Kopernika na Cmentarzu Komunalnym w Gorzowie, powstała tablica upamiętniająca dawnych zmarłych mieszkańców Landsberga oraz Hermanna Pauckscha – honorowego obywatela miasta.

Lapidarium znajduje się obok świątyni ewangelickiej, położone w Parku Kopernika. „W latach 1831–1945 Park Kopernika był Cmentarzem Ewangelickim Miasta Landsberg nad Wartą. Kamienie w Lapidarium są tego świadkami” – taki napis w językach polskim i niemieckim widnieje na bramie przed lapidarium. Natomiast na obelisku wygrawerowany jest napis „Pamięci mieszkańców naszego miasta pochowanych na tym cmentarzu w latach 1831 – 1945”.

Cmentarz Wojenny w Gorzowie założony został w 1953 r. na powierzchni 3 ha. Na jego terenie złożone są ekshumowane szczątki żołnierzy pochowanych uprzednio w różnych miejscowościach byłego województwa zielonogórskiego. Spoczywają tu żołnierze polscy i radzieccy. W mogiłach zbiorowych pochowani są Francuzi, Belgowie, Holendrzy, Czesi i obywatele Wielkiego Księstwa Luksemburga. Na Cmentarzu Wojennym znajdują się: Obelisk ku czci żołnierzy poległych w II wojnie światowej oraz Pomnik ku czci polskich jeńców wojennych z Oflagu II C Woldenburg /Dobiegniew/. Na cmentarzu pochowanych jest ponad 7,5 tys. osób.