Gotycka Matka Boska Czaniecka odkrywa swą mistyczną głębię

Impregnacja drewnianego podobrazia oraz próba sklejenia i wyrównania lica wizerunku – to najważniejsze czynności, jakie muszą podjąć krakowscy konserwatorzy, zajmujący się obrazie Matki Boskiej z Dzieciątkiem z kościoła parafialnego św. Bartłomieja w Czańcu – beskidzkiej wsi, w której urodzili się prapradziadek, pradziadek oraz dziadek Karola Wojtyły. Zakończony został kolejny etap pracy nad łaskami słynącym wizerunkiem maryjnym. Obraz został powiązany z warsztatem tzw. Mistrza Matki Boskiej z Kociny, a jego czas powstania określono na drugą połowę XV w.

Pod XIX-wiecznymi przemalowaniami obrazu z Czańca odkryto bardzo dobrze zachowaną, pierwotną gotycką formę. Czaniecki obraz tablicowy jest najstarszym w pełni zachowanym tego rodzaju wizerunkiem w diecezji bielsko-żywieckiej.

Diecezjalny konserwator architektury i sztuki sakralnej ks. dr Szymon Tracz zapewnił, że choć wygląd obrazu po zakończeniu konserwacji się zmieni, to jednak będzie to ten sam wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem „przed którym w Czańcu modlili się przodkowie, a wśród nich zapewne św. Jan Kanty oraz pradziadowie Karola Wojtyły”.

„Zmieniła się kolorystyka szat, pojawiły się przepięknie malowane klejnoty na ich obszyciach, nigdzie nie występujące tak obficie na żadnym ze znanych nam ponad stu dwudziestu obrazach tego typu, co czyni go wyjątkowym. Obraz nabrał mistycznej głębi, pewnej surowości i dostojeństwa, charakterystycznego dla krakowskiego gotyckiego malarstwa drugiej połowy wieku XV” – wyjaśnił wykładowca UPJPII.

Na wydziale konserwacji i restauracji dzieł sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie od maja br. specjaliści odsłaniają pierwotne gotyckie tło czanieckiego obrazu, trwa obecnie czasochłonna impregnacja drewnianego podobrazia.

„Po jej zakończeniu będzie można podjąć próbę sklejenia i wyrównania lica wizerunku. W międzyczasie przeprowadzona została kwerenda archiwalna oraz poddano analizie stylistyczno-formalnej odsłonięty gotycki wizerunek” – poinformował naukowiec i zaznaczył, że przebadane dotąd zapisy źródłowe potwierdziły trwałość kultu obrazu w czanieckiej parafii.

Kapłan zaznaczył, że po raz pierwszy szczegółowo o czanieckim obrazie wspomina notatka z wizytacji biskupiej z 1658 r.: „Jest to bardzo istotny zapis. Świadczy on, że obraz był malowany na sposób grecki, co wtedy oznaczało gotycki i miał wota, a więc był czczony jako cudowny. Biskup Załuski wspomina w kolejnej wizytacji, że w roku 1737 w miejscu ponownie spalonego kościoła wzniesiono nowy, gdzie w ołtarzu głównym cieszy się czcią wiernych cudowny obraz imago gratiosa Matki Boskiej z Dzieciątkiem, czyli łaskami słynący” – dodał ks. Tracz, wskazując, że najprawdopodobniej obraz przemalował w roku 1825 malarz z Oświęcimia Michał Piwowarski.

Czytaj także: Bielsko-Biała: koncert muzyki gospel na rzecz Klubu dla Osób Niepełnosprawnych

„W kolejnych latach próbowano ratować wizerunek, jak umiano, aż trafił on w tym roku do fachowej konserwacji” – zaznaczył.

Zdaniem konserwatora, artysta, który przemalował wizerunek na początku wieku XIX, uchwycił wszystkie istotne cechy gotyckiego pierwowzoru. „Nie zrobił tego mechanicznie. Zanim przemalował obraz musiał przed nim spędzić wiele czasu na modlitwie. Wtedy nie mógł zrobić zdjęcia, gdyż nie było jeszcze fotografii. Kiedy nakładał nowe farby na starą deskę, stary obraz miał w swoim sercu” – podkreślił duchowny. O każdym etapie prowadzonych prac na bieżąco informowany jest ksiądz proboszcz Wiesław Ostrowski oraz przedstawiciele rady parafialnej, którzy przyjeżdżają odwiedzać swój cudowny wizerunek.

Czaniec związany jest z protoplastami papieża Polaka. Prapradziadek Jana Pawła II – Bartłomiej urodził się w 1788 r., jego syn, Franciszek, zasłynął w okolicy jako radny gminy i sędzia pokoju. Syn Franciszka, Maciej Wojtyła po kilkunastu latach opuścił Czaniec i przeprowadził się do pobliskiej wsi Lipnik. W roku 1879 żona Macieja, Anna, urodziła pierworodnego syna Karola, ojca przyszłego papieża.

Przy wejściu na cmentarz parafialny w Czańcu znajduje się granitowy obelisk, na którym umieszczone zostało drzewo genealogiczne rodu Wojtyłów. Napis na tablicy przypomina słowa kard. Wojtyły, ówczesnego metropolity krakowskiego, napisane do parafian 23 maja 1974 roku: „Jestem związany z parafią czaniecką przez moich pradziadów”.