Grabarka: prawosławne obchody Przemienienia Pańskiego

Z udziałem abp. Sawy, zwierzchnika Kościoła prawosławnego w Polsce i abp. Damiana, zwierzchnika Autonomicznej Cerkwi Prawosławnej Góry Synaj, na Grabarce miały miejsce uroczystości święta Przemienienia Pańskiego.

Na liturgii przy ołtarzu polowym zgromadziło się kilkanaście tysięcy prawosławnych wiernych. Po raz pierwszy mieli oni okazję oddać cześć relikwiom św. Katarzyny, które przywiózł z Góry Synaj abp Damian.
Główna uroczystość Przemienienia Pańskiego, zwana też świętem Spasa Izbawnika (Zbawiciela), w tym roku ma szczególny charakter także ze względu na przypadające w tym roku 60-lecie istnienia klasztoru św. Marty i Marii na Grabarce. Abp Sawa nazwał Grabarkę chlubą prawosławnych w Polsce, o którą trzeba dbać.
W orędziu ze Świętej Góry Grabarki hierarcha mówił o znaczeniu uroczystości Przemienienia i znaczeniu Grabarki. – Tu doświadczamy obecności Boga i jedności prawosławia, gdy z tysiąca ust wypływa jedna pieśń troparionu – powiedział abp Sawa. – Co roku aktualizujemy posłannictwo Chrystusa i stajemy się jego nosicielami. Tu wezwany jest człowiek, by porzucił grzeszny świat, przekroczył klasztorne mury i dostąpił duchowego przemienienia. Bóg wezwał na to miejsce ludzi, by znaleźli na tym miejscu ukojenie, by na tym miejscu wzywali Boga i znaleźli uzdrowienie od morowego powietrza.
Nawiązując do obecności arcybiskupa ze Świętej Góry Synaj, gdzie istnieje od VI w. klasztor męski, abp Sawa stwierdził, że Synaj i Grabarka to „dwa rozdziały tego samego Bożego Objawienia. To jak dwie siostry: starsza i młodsza, które się razem spotykają. Niesiecie nam przykazanie miłości i braterstwa, «Hezychię» św. Grzegorza Synaity, pozdrowienia św. Ojców Synajskich i błogosławieństwo wielkiej męczennicy Katarzyny, przed którymi wasi bracia wznoszą modlitwy codziennie za cały prawosławie na świecie”.
Wierni mieli okazję oddać cześć relikwiom św. Katarzyny, które przywiózł abp Damian. Jest on nie tylko zwierzchnikiem Cerkwi Góry Synaj, ale także przełożonym tamtejszego klasztoru pod wezwaniem świętej. Fragment relikwii św. Katarzyny pozostanie na Grabarce.
Dzień wcześniej, 18 sierpnia dotarły na Grabarkę pielgrzymki piesze, m.in. z Białegostoku, Warszawy, które pokonały około 120 kilometrów, oraz Drohiczyna, Jabłecznej, Bielska Podlaskiego, Hajnówki, Białowieży, Siemiatycz, Sokółki. Rokrocznie uczestniczą w nich też pielgrzymi z zagranicy. Wielu pątników przyjechało samochodami lub autokarami. Czuwanie na Świętej Górze dzień wcześniej rozpoczęło późnym wieczorem Wsienocznoje Bdienije (całonocne czuwanie). W nocy odmówiono Akatyst za zmarłych i świąteczną Liturgię (odpowiednik Mszy świętej). Szacuje się, że w sumie przez Grabarkę w ciągu doby przewinęło się niemal 100 tys. wiernych.
Prawie wszyscy pielgrzymi przynoszą ze sobą krzyże wotywne i ustawiają je na Świętej Górze, jako wyraz swojej pokuty i modlitwy. Na górze znajdują się tysiące krzyży różnej wielkości. Niedużą cerkiew na wzgórzu wielu obchodzi trzykrotnie na kolanach przed ustawieniem swego krzyża. W długich kolejkach wierni czekają, aby pomodlić się przed kopią ikony Matki Boskiej Iwierskiej z greckiej góry Athos, której kopia – dar greckich mnichów – jest przechowywana na Grabarce od 2000 r.
Przy pobliskim źródełku wiszą tysiące płóciennych chusteczek, pozostawionych przez pątników którzy obmywają chore miejsca na ciele wodą i pozostawiają chustki przy źródle. Jest to jedna z form modlitwy o uzdrowienie. W święto Przemienienia Pańskiego bardzo dużo osób przystępuje do spowiedzi i sakramentu Eucharystii.
Odpust w Grabarce to także okazja do świętowania poza murami klasztoru. Wokół wzgórza było wiele odpustowych straganów, a większość z nich czynna była przez całą noc. Na stoiskach sprzedawano ikony i inne dewocjonalia oraz lizaki, baloniki, kapiszony i watę cukrową.
Klasztor św. Katarzyny na Górze Synaj jest uważany za najstarszy na świecie, ponieważ jest czynny nieprzerwanie od VI wieku. Ok. 800 r. mnisi przenieśli tam z Aleksandrii relikwie św. Katarzyny, z obawy przed zbezczeszczeniem ich przez Arabów. Według przekazów, Katarzyna pochodziła z możnego rodu z Aleksandrii. Zmarła w wieku 17 lat, zamordowana na początku IV w. za wyznawanie chrześcijaństwa.
Jej relikwie zostały przywiezione do Polski po raz pierwszy. Razem z abp. Damianem odwiedziły już Warszawę, pojadą także do Białegostoku, Hajnówki i Jabłecznej. 18 sierpnia w katolickim kościele św. Katarzyny na warszawskim Służewie z okazji 1700. rocznicy śmierci Świętej odprawiono ekumeniczne nabożeństwo z udziałem m.in. abp. Damiana, abp. Sawy i abp. Kazimierza Nycza, metropolity warszawskiego.
Góra Grabarka, z żeńskim klasztorem, jest największym prawosławnym sanktuarium w Polsce. Najbardziej charakterystycznym elementem sanktuarium jest „wzgórze krzyży”. Wierni podczas pielgrzymek przynoszą ze sobą krzyże i ustawiają je na Świętej Górze. Przed murem otaczającym wzgórze znajduje się studzienka z wodą, która zgodnie z tradycją, przynosi chorym ukojenie. Pielgrzymowanie z krzyżami na Świętą Górę sięga początków XVIII w. Podczas epidemii w 1710 r. jeden z okolicznych mieszkańców doznał objawienia, wedle którego przed zarazą można się było schronić jedynie na górze Grabarce. Od 1948 r. pieczę nad tym prawosławnym sanktuarium sprawują mniszki z żeńskiego monasteru pw. Świętych Marty i Marii.