Ważny krok Greckiego Kościoła Prawosławnego w kierunku uznania autokefalii ukraińskiej

Święty Synod prawosławnego Kościoła Grecji „uznaje kanoniczne prawo patriarchy ekumenicznego do udzielania autokefalii oraz przyznaje przywilej głowie Kościoła Grecji dalszego zajmowania się sprawą uznania Prawosławnego Kościoła Ukrainy”. Takie stanowisko zawiera komunikat z posiedzenia Synodu, który w dniach 26-28 sierpnia obradował w Atenach pod przewodnictwem zwierzchnika Kościoła, arcybiskupa Aten i całej Grecji Hieronima.

Biskupi zaznaczyli, że problem ukraiński rozpatrywano zgodnie z zaleceniami synodalnych komitetów do spraw dogmatycznych i kanonicznych oraz ds. stosunków międzyprawosławnych i międzychrześcijańskich. Na tej podstawie podjęto powyższe postanowienie, które nie jest jeszcze oficjalnym uznaniem nowego autokefalicznego Kościoła prawosławnego na Ukrainie, ale oznacza ważny krok na tej drodze.

Komentując te stwierdzenia na swej stronie na Facebooku Rostysław Pawłenko – doradca byłego prezydenta Ukrainy Petra Poroszenki wyraził przekonanie, że Kościół Grecji stworzył w ten sposób „precedens i wzór dla innych Kościołów”. „Czekamy na dobre wiadomości w październiku i później” – dodał polityk.

Uchwała biskupów greckich stanowi kontrast ze stanowiskiem niektórych innych Kościołów prawosławnych, przede wszystkim rosyjskiego, które uważają, że decyzja o nadaniu autokefalii nie może być jednostronna (w tym wypadku podjęta tylko przez Konstantynopol), ale musi wyrazić na nią zgodę cały świat prawosławny. Ponadto przyznanie głowie Kościoła, a nie ogółowi hierarchii, prawa do uznania (lub nie) autokefalii ukraińskiej, również różni się zasadniczo od poglądu Patriarchatu Moskiewskiego.

Z drugiej strony, według źródeł greckich, abp Hieronim postanowił, że nie będzie podejmował jednoosobowo tak ważnej decyzji, ale odłożył ją do rozpatrzenia na posiedzeniu Świętego Synodu z udziałem wszystkich biskupów, którzy zbiorą się w październiku br.

Stały Święty Synod Kościoła Grecji tworzą jego głowa – arcybiskup Aten i 12 innych biskupów (metropolitów), przy czym skład ten zmienia się każdorazowo na zasadzie rotacji. Tymczasem np. w Kościele rosyjskim członkami tego gremium jest również jego zwierzchnik, ale dochodzi do tego pięciu stałych członków i sześciu biskupów, zapraszanych imiennie na kolejne posiedzenia. Oznacza to, że u Greków wielu znaczących i wpływowych hierarchów nie wchodzi obecnie w skład Stałego Synodu, a arcybiskup stolicy może jednostronnie decydować o ważnych sprawach Kościoła.

Prawosławny Kościół Ukrainy powstał na soborze zjednoczeniowym w Kijowie 15 grudnia ub.r., a tomos (dekret) o autokefalii otrzymał z rąk patriarchy konstantynopolskiego Bartłomieja 6 stycznia br. w Stambule. Dotychczas decyzji tej i utworzenia nowego Kościoła nie uznała reszta świata prawosławnego.