Grekokatolicy otrzymali lubelski kościół św. Jozafata

Z okazji 400-lecia męczeńskiej śmierci św. Jozafata Kuncewicza oraz 30-lecia erygowania parafii greckokatolickiej w Lublinie 16 listopada  odprawiono w kościele pw. św. Jozafata Boską Liturgię pod przewodnictwem arcybiskupa większego kijowsko-halickiego Światosława Szewczuka, metropolity lubelskiego abp. Stanisława Budzika, metropolity przemysko-warszawskiego abp. Eugeniusza Popowicza. W koncelebrze byli biskupi pomocniczy archidiecezji lubelskiej oraz  kilkudziesięciu kapłanów obrządku bizantyńsko-ukraińskiego i łacińskiego. Świątynia przy ul. Zielonej 3 została oficjalnie użyczona na potrzeby duszpasterskie lubelskiej parafii greckokatolickiej, której proboszczem jest ks. mitrat Stefan Batruch.

– Wspominając św. Jozafata, który jest apostołem wschodniej i zachodniej tradycji, pragniemy użyczyć kościół przy ulicy Zielonej parafii greckokatolickiej w Lublinie. W skutek barbarzyńskiego napadu Rosji na Ukrainę znacznie zwiększyła się obecność braci Ukraińców w naszym mieście. Obok zapewnienia uchodźcom miejsca do życia, warto zatroszczyć się także o ich potrzeby duchowe. Niech więc to święte miejsce służy do sprawowania Boskiej Liturgii oraz integrowaniu się wokół własnego języka i kultury” – powiedział abp Budzik zwracając się do zgromadzonych.

Arcybiskup lubelski  przypomniał, że „św. Jozafat mimo upływu wieków, ciągle do nas przemawia i jest dla nas wzorem niewzruszonej wiary, która nie cofa się i nie łamie nawet w obliczu największego cierpienia. Jest apostołem jedności Kościoła w jego wschodniej i zachodniej tradycji”.

– Pragnienie Jezusa, abyśmy stanowili jedno jest wpisane także w misję kościoła, a żywym świadkiem i przykładem jedności był św. Jozafat. Urodził się on 140 km od Lublina, na Wołyniu tuż po zawarciu Unii Lubelskiej, która połączyła Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie. Gdy była proklamowana unia między cerkwią kijowską a kościołem rzymskim w Brześciu nad Bugiem, Jozafat miał 16 lat. Jego życie były ściśle połączone z kształtowaniem się w Europie Wschodniej wspólnot narodowych. Swoje nawrócenie przeżył na Wołyniu, mądrości i ascezy zakonnej uczył się u Bazylianów w Wilnie, posługę pasterską pełnił w Połocku. Jego tragiczna śmierć, w wieku 43 lat, stała się punktem zwrotnym i przyczyniła do uznania autorytetu Jozafata nawet wśród wrogów. Już po 20 latach od jego śmierci, papież Urban VIII ogłosił go błogosławionym. Jego kult szerzył się w całej Europie ukazując więź wewnętrzną między naszymi narodami. Jego droga życiowa pokazała, że Polska, Ukraina, Litwa i Białoruś mają wspólne dziedzictwo duchowe i kulturowe, a jego postać łączy nas przy zachowaniu obrządków i różnic kulturowych, dlatego propaganda rosyjska, po dzień dzisiejszy, próbuje zdyskredytować św. Jozafata. Nawet jego doczesne szczątki były uważane w Rosji za zagrożenie i musiały wędrować w ukryciu, aż trafiły do Białej Podlaskiej, gdzie były przechowywane w podziemiach cerkwi bazyliańskiej. Dopiero w 1919 roku relikwie przewieziono do Rzymu i zostały umieszczone w bazylice św. Piotra – przypomniał w homilii sylwetkę świętego zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego.

Abp Szewczuk zapewnił o ciągłej pamięci cerkwi o swoich wiernych poza granicami ojczyzny. Jednocześnie zwierzchnik UKGK wyraził wdzięczność za wszystkie wsparcie i solidarności wobec cierpiącej Ukrainy. – Dla osób które przebyły do Lublina dzięki życzliwości hierarchów, duchowieństwa i wiernych archidiecezji lubelskiej oraz ogromnej otwartości metropolity Stanisława Budzika drzwi wielu plebanii, kościoła i wspólnot parafialnych zostały szeroko otwarte. Kościół lubelski raz z podległymi mu strukturami stał się ewangelicznym przykładem bezinteresownej służby wobec osób skazanych na nieistnienie i obdartych z godności. Nie sposób pominąć zaangażowania wszystkich lubelskich środowisk, działających na rzecz pojednania polsko-ukraińskiego oraz w pomoc poszkodowanym – powiedział abp Szewczuk.

Zwierzchnik UKGK podkreślił: „W obecnej sytuacji dramatu wojny wiele osób poszukuje sensu i pocieszenia we wspólnotach kościelnych, dlatego udostępnienie tego kościoła w centrum miasta jest dla nas bardzo pomocne i odbieramy to jako wyraz solidarności i miłości chrześcijańskiej. Jestem przekonany, że ta świątynia, mając takiego patrona, będzie dobrze służyć porozumieniu i gojeniu ran”.

Podczas aktu przekazania świątyni ks. mitrat Batruch podkreślił, że archidiecezja lubelska użyczając kościół przy ul. Zielonej dla potrzeb duszpasterskich parafii greckokatolickiej w Lublinie wyraziła ogromną solidarność ze wspólnotą greckokatolicką, która w przeszłości i obecnie przezywa niezwykle trudny czas próby. „Ten gest jest ogromnym wsparciem i uświadomieniem, że jesteśmy jedną wspólnotą. Różnimy się tradycjami, ale należymy do jednego Kościoła” – powiedział ks. Batruch, który odczytał akt użyczenia świątyni.

W dokumencie podpisanym przez abp Szewczuka i abp Budzika czytamy:  „W dzieje Lublina wpisane są piękne stronice posługi oraz współpracy osób i wspólnot kościelnych o tożsamości łacińsko-polskiej i bizantyjsko-ukraińskiej pokazujący ewangeliczny przykład budowania jedności Kościoła katolickiego w jego różnych tradycjach. (…) Od ponad pół wieku Kościół rzymskokatolicki i greckokatolicki, wypełniając swoje szczególne powołanie łączenia narodów, wspierają pojednanie i dobrosąsiedzkie relacje między Polakami i Ukraińcami. Za co pragniemy wyrazić wdzięczność Bogu i tym, którzy tworzyli ten klimat wzajemnego zaufania na przestrzeni dziesięcioleci i czynią to również obecnie” .

Abp Szewczuk odczytał podziękowania Synodu Biskupów UKGK . „Archidiecezja Lubelska w osobie Ekscelencji Arcybiskupa Stanisława Budzika i podległych mu struktur stała się domem dla wiernych Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego, którzy w wyniku wojny Rosji przeciwko Ukrainie przybyli do Polski. Jest ewangelicznym przykładem bezinteresownej służby wobec niewinnie poszkodowanych” – napisano w podziękowaniu.

Podczas Liturgii w sposób szczególny modlono się w intencji aresztowanych przez rosyjską administrację okupacyjną w Berdiańsku przed rokiem dwóch ukraińskich redemptorystów: o. Iwana Lewickiego i o. Bohdan Heletę. Do dzisiaj nic nie wiadomo o losach kapłanów.

W uroczystości wzięli udział m. in.: ambasador Ukrainy w Polsce, Wasyl Zwarycz oraz przedstawiciele miasta i województwa lubelskiego.

Podczas Liturgii wystawiono do adoracji relikwie patrona świątyni. Dłoń św. Jozafata, którą otrzymała na początku XX w. od papieża Piusa X księżna Maria Radziwiłłowa przez całe stulecie była przechowywana w bazylice Serca Jezusowego w Warszawie. W 1996 roku ojcowie salezjanie przekazali do archikatedry grekokatolickiej w Przemyślu, zmumifikowaną lewą dłoń św. Jozafata, z pierścieniem na palcu środkowym, ułożoną na białej jedwabnej poduszce, osłoniętą szklaną kapsułą osadzoną na srebrnej stopie na której widnieje łacińska inskrypcja: „S. Iosaphati Archi. Episc. Martyris”.

Jozafat Kuncewicz, święty, męczennik. Urodzony we Włodzimierzu Wołyńskim (1580), przełożony klasztoru bazyliańskiego w Wilnie, arcybiskup Połocka, stracony w Witebsku (1623), trumna ze szczątkami ukrywana podczas zaboru rosyjskiego w Białej Podlaskiej (1765-1916), obecnie zabalsamowane relikwie św. Jozafata znajdują się w ołtarzu bocznej nawy Bazyliki św. Piotra na Watykanie (1963).W latach 1960-1980 nieregularne Liturgie greckokatolickie były w Lublinie odprawiane w czterech kościołach: pw. św. Jozafata (ul. Zielona), pw. św. Wojciecha (ul. Podwale), pw. Nawrócenia św. Pawła (ul. Bernardyńska) i pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zwycięskiej (ul. Narutowicza), a także w kaplicy lubelskiego seminarium duchownego, gdzie kształcili się greckokatoliccy kandydaci do kapłaństwa.

Odrodzenie greckokatolickiego życia duszpasterskiego w Lublinie, nastąpiło jesienią 1985 r., a pierwszym duszpasterzem został ks. Józef Ulicki. Oficjalnie parafię greckokatolicką pw. św. Jozafata w Lublinie erygował bp Jan Martyniak, 1 stycznia 1993 r. Jej administratorem a później proboszczem został ks. Stefan Batruch, który nadal pełni tę funkcję.

Kościół przy ul. Zielonej został zbudowany w II połowie XVIII wieku przez lubelską prawosławną diasporę grecką. Po I wojnie światowej kościół stał się własnością rzymskokatolickiej diecezji lubelskiej i zyskał wezwanie św. Jozafata. W okresie międzywojennym służył m. in. potrzebom Instytutu Misyjnego, przygotowującego duchownych do działalności na obszarze Związku Radzieckiego. Po II wojnie światowej pełnił funkcję kościoła rektoralnego parafii archikatedralnej, a w latach 80. XX wieku był miejscem odradzania się życia religijnego lubelskich grekokatolików. Wewnątrz znajduje się obraz św. Jozafata autorstwa lubelskiego malarza Władysława Barwickiego.