Grzegorz Peradze – prawosławny święty

Grzegorz Peradze (ur. 13 września 1899 w Tbilisi, zm. 6 grudnia 1942 w Auschwitz-Birkenau) to święty prawosławny, gruziński duchowny, wybitny uczony i teolog.

W młodym wieku wstąpił do seminarium duchownego, po ukończeniu którego otrzymał prawo do studiowania we wszystkich akademiach teologicznych w Rosji. Wskutek wybuchu rewolucji w 1917 r. rozpoczął naukę na wydziale filologicznym uniwersytetu w Tbilisi. W 1921 władze cerkwi gruzińskiej wysłały go na studia teologiczne do Berlina, gdzie uzyskał tytuł magistra teologii, a w 1927 w Bonn obronił doktorat z filozofii.

W Belgii przez ponad rok studiował starodruki gruzińskie w bogatej bibliotece bolandystów, badał też rękopisy przechowywane w Anglii w Muzeum Brytyjskim oraz w słynnej bibliotece Bodleana w Oksfordzie. Potem wrócił do Bonn z zamiarem całkowitego oddania się pracy naukowej. Szybko uzyskał habilitację.

W 1932 na wezwanie gruzińskich emigrantów wyjechał do Paryża i tam po przyjęciu święceń kapłańskich (śluby zakonne złożył wcześniej) zajął się działalnością duszpasterską. Szybko jednak opuścił wewnętrznie skłócone środowisko. W 1933 odpowiedział na propozycję złożoną przez polskiego metropolitę Dionizego (Waledyńskiego) i podjął pracę w Studium Teologii Prawosławnej Uniwersytetu Warszawskiego.

W ciągu kolejnych lat Grzegorz Peradze odbył wiele podróży naukowych m. in. do: Ziemi Świętej, Syrii, Grecji, Bułgarii, Rumunii, Austrii, Włoch. Nawet w pierwszych latach wojny nie zrezygnował z badań. W sumie stał się autorem ponad siedemdziesięciu prac naukowych.

5 maja 1942 został aresztowany przez gestapo i zesłany do obozu w Oświęcimiu. Prawdopodobnie przyczyną aresztowania był donos, informujący o pomocy okazywanej przez świętego Żydom i jego współpracy z polskim podziemiem.

Grzegorz Peradze zginął w obozie 6 grudnia 1942. Według świadectwa naocznego świadka dobrowolnie zgłosił się na śmierć za innych więźniów. Ustawiono go boso na śniegu, szczuto psami, po czym polano benzyną i podpalono. Nie udało się ustalić co stało się z ciałem umęczonego.

Grzegorz Peradze pośmiertnie został podniesiony do godności archimandryty przez patriarchat ekumeniczny. 19 września 1995 został kanonizowany przez Gruzińską Cerkiew Prawosławną. Jego pamięć czci również Cerkiew w Polsce.