Hanna Suchocka: nauczanie Jana Pawła II o pracy inspirowało polską Konstytucję

Premier Hanna Suchocka omówiła fenomen pracy w encyklikach społecznych Jana Pawła II, nawiązując do doświadczeń z prac nad polską Konstytucją. „Wciąż możemy znajdować nowe i inspirujące treści w tym, co Jan Paweł II pisał o pracy” – przekonywała podczas międzynarodowej VI konferencji Creatio Continua, w tym roku pod hasłem „Znaki harmonii”.

Hanna Suchocka omówiła fenomen pracy w encyklikach społecznych Jana Pawła II, odnosząc je do kwestii prawnej regulacji pracy. Nawiązywała do doświadczeń z dyskusji w trakcie prac nad polską Konstytucją. „Wciąż możemy znajdować nowe i inspirujące treści w tym, co Jan Paweł II pisał o pracy” – przekonywała.

Omawiając encyklikę „Laborem exercens” z 1981 r. wskazała, że powstała w szczególnym okresie i bez wątpienia była powiązana silnie z ruchem Solidarności. Mimo, że encyklika powstała kilka dziesięcioleci temu i w konkretnym kontekście, wciąż „można znaleźć w niej idee pomocne do współczesnych refleksji, nawet o problematyce sztucznej inteligencji. To treści ponadczasowe”.

– Poświęcona jest w całości problemowi pracy. To tzw. polska encyklika. Jestem przekonana, że bez polskiego doświadczenia, bez dziedzictwa, które Jan Paweł II wyniósł z Polski, ta encyklika by nie powstała – mówiła premier Suchocka.

Omawiając główne przesłanie encykliki, zwróciła uwagę, że praca jako problem człowieka znajduje się w samym centrum kwestii społecznej, ku której od „Rerum novarum” zwraca się nauczanie Kościoła.

– Mimo że encyklika tak mocno osadzona jest w polskiej sytuacji, nie jest partykularna, ma o wiele szerszy wymiar, jest głęboko zakorzeniona w społecznym nauczaniu Kościoła, zawiera też wiele krytycznych uwag, które odnosić można do aktualnych problemów – mówiła prelegentka.

Relacjonując myśl Jana Pawła II wskazała, że rozważania o pracy prowadzone są w duchu personalistycznym, z naciskiem na rozwój człowieka. Praca u papieża z Polski jest immanentnie połączona z człowiekiem. Ważną kategorią stanowi tu godność pracy, osadzona w godności człowieka. Godność podmiotu jest miarą godności pracy. Praca nie może być traktowana jak towar, człowiek nie może być dla człowieka towarem ale podmiotem. „Papież dokonuje krytyki wąsko rozumianej pracy, krytyki gospodarki komunistycznej. Ta krytyka może nam służyć do interpretacji i oceny również aktualnych problemów” – wskazała prof. Suchecka, omawiając dalej kwestię prawa do strajku w nauczaniu Jana Pawła II.

Uczestniczka prac w komisjach konstytucyjnych przywoływała przykłady inspiracji społecznym nauczaniem Kościoła, zwłaszcza Jana Pawła II, obecne w polskiej ustawie zasadniczej. Twórcom zależało na mocnym podkreśleniu, że ta Konstytucja oparta jest na innej aksjologii niż komunistyczna. Ważną rolę odgrywa pojęcie godności człowieka, godność stała się kategorią prawną. Pojęcie godności miało zmienić hierarchię wartości, zamiast kolektywizmu – personalizm, zamiast centralnego zarządzania – wolność gospodarcza, etc.

Jak wskazała prof. Suchocka, nauka społeczna Kościoła przewiduje aktywną rolę państwa, które powinno wspierać politykę pracy.

Zwróciła uwagę na związek społecznego nauczania Jana Pawła II z kolejnymi pielgrzymkami do Polski. Przywołała zwłaszcza pielgrzymkę z 1987 r. i słynne przemówienie papieża do ludzi morza w Gdańsku – m.in. apel o solidarność międzyludzką, potrzebę dążenia do wolności.

Przechodząc do kwestii gospodarczych stwierdziła, że encykliki Jana Pawła II stanowią wyraz koncepcji społecznej gospodarki rynkowej, papież nigdy nie był zwolennikiem drapieżnego wolnego rynku. „Zdawał sobie proroczo sprawę, że może dojść do napięcia praca – kapitał; przeczuwał że może to być źródłem nowych konfliktów społecznych” – mówiła, dodając, że ta troska papieża z Polski spowodowała że powołał Papieską Akademię Nauk Społecznych, której pierwsze posiedzenia były poświęcone właśnie pracy. „Akademia przyczyniła się do uznania zasady pierwszeństwa pracy nad kapitałem” – stwierdziła premier Suchocka.

Pod hasłem „Znaki harmonii” w Krakowie odbywa się VI dwudniowa konferencja naukowa z cyklu Creatio Continua, pod hasłem „Znaki harmonii” – tych intelektualiści z różnych dziedzin poszukują w ekologii, ekonomii, polityce, duchowości. Wydarzenie odbywa się w auli Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej.
Organizatorzy: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Nottingham University – Centre for Theology and Philosophy, Światowy Ruch Katolików na rzecz Środowiska.