Ikona Matki Bożej Kazańskiej wróciła do Rosji

Kard. Walter Kasper, przewodniczący delegacji Stolicy Apostolskiej, przekazał w Moskwie zwierzchnikowi Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP) Aleksemu II ikonę Matki Bożej Kazańskiej.

Jan Paweł II w orędziu do rosyjskich prawosławnych, skierowanym na ręce patriarchy moskiewskiego i Wszechrusi napisał: “Ta święta ikona staje przed nami jako jeden z symboli jedności uczniów Jednorodzonego Syna Bożego, do którego prowadzi Ona nas wszystkich”.

„Po długim okresie prób i cierpień, które w minionym stuleciu dotknęły Rosyjski Kościół Prawosławny i naród rosyjski, Pan dziejów, który kieruje wszystkim zgodnie ze swą wolą, umożliwia nam dzisiaj dzielić wspólną radość i nadzieję z okazji powrotu Ikony Matki Bożej Kazańskiej do ojczyzny” – napisał Ojciec Święty. Wyraził radość, że zwierzchnik RKP przyjmuje w tym dniu delegację, którą wysłał do Moskwy z kardynałami Walterem Kasperem i Edgardem T. McCarrickiem na czele, aby wręczyła „tę świętą ikonę, tak mocno związaną z wiarą i historią chrześcijaństwa w Rosji”.

Papież przypomniał, że “Opatrzność Boża sprawiła, iż Maryja przedstawiona na tej ikonie w ciągu wieków gromadziła wokół siebie wiernych prawosławnych, którzy gorąco modlili się za Kościół i naród. A w naszych czasach Opatrzność pozwoliła, że naród i Kościół w Rosji odzyskały wolność i że runął mur oddzielający obie części Europy”. „Mimo podziału, ciągle jeszcze, niestety istniejącego między chrześcijanami, ta święta ikona jawi się nam jako jeden z symboli jedności uczniów Jednorodzonego Syna Bożego, do którego prowadzi Ona nas wszystkich” – dodał Jan Paweł II.

Zwrócił następnie uwagę, że on sam modlił się przed nią, aby nadszedł dzień pełnej jedności i aby wspólnie można było głosić światu jednogłośnie i w sposób widzialny zbawienie, dokonane przez Pana i Jego zwycięstwo nad siłami zła i szkodzącymi naszej wierze.

Ojciec Święty zapewnił, że z patriarchą, biskupami, kapłanami, osobami konsekrowanymi i świeckimi RKP dołącza się w modlitwie on sam i cały Kościół katolicki. Wyraził życzenie, aby ten “powszechnie czczony obraz towarzyszył wszystkim w naśladowaniu Chrystusa oraz aby czuwał nad narodem, do którego obecnie powraca i nad całą ludzkością. Prosił Maryję, aby swym macierzyńskim spojrzeniem nadal ogarniała ludzi naszych czasów, umacniała wiernych, aby nie schodzili z wytyczonej im przez Boga drogi”.

Uroczystość odbyła się przed południem w Soborze Uspieńskim na Kremlu. Wbrew wcześniejszym zapowiedziom nie wziął w niej udziału prezydent Rosji Władimir Putin. Ceremonia przekazania ikony odbyła się po uroczystej liturgii z okazji obchodzonej dzisiaj przez RKP uroczystości Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny, jednego z dwunastu wielkich świąt prawosławnych. Przed nabożeństwem przewodniczący Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan ustawił ikonę przed ołtarzem.

„Ikona kazańska uprzedziła nasze wysiłki zmierzające do przywrócenia jedności Kościoła Bożego. My, katolicy, wyrażamy głęboki szacunek narodowi rosyjskiemu za jego bogatą tradycję chrześcijańską, za wierność jej, w tym także w latach strasznych prześladowań Kościoła” – powiedział papieski wysłannik wręczając wizerunek Aleksemu II. Podkreślił, że obecnie, gdy „przesławna Matka Boża Kazańska wraca do ojczyzny, modlimy się do Niej, aby chroniła i prowadziła swój naród w przyszłość, która oby była pokojowa i szczęśliwa, aby wstawiała się za pokojem między ludźmi różnych narodów i religii”.

Kardynał przypomniał, że ikona po przemierzeniu różnych krajów zachodnich wiele lat spędziła w Portugalii, a następnie u papieża, który „modlił się przed tym obrazem, upraszając o opiekę nad narodem rosyjskim”.

Przewodniczący Papieskiej Rady podkreślił, że jest to osobisty dar Ojca Świętego dla „Jego Świątobliwości Patriarchy i Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego [RKP]”, dodając, że chodzi o „starą i świętą ikonę (…), gorliwie czczoną przez całe pokolenia narodu rosyjskiego”.

Odbierając ikonę patriarcha wyraził wdzięczność Watykanowi i Janowi Pawłowi II osobiście za „powrót prawosławnej świętości do ojczyzny”. Aleksy II przypomniał, że ikona jest jedną z licznych kopii Matki Bożej Kazańskiej, która była wywieziona z Rosji w czasach prześladowań Kościoła i teraz powraca do kraju.

Patriarcha wyraził nadzieję, że za tym gestem Watykanu nastąpią inne kroki w kierunku uregulowania stosunków prawosławno-katolickich i jak się wyraził, „nie będziemy współzawodniczyć z katolikami na terytorium Rosji i obejmiemy duchową opieką każdy swoich wiernych”.

„Mam nadzieję, że papież zaświadczy o mocnym pragnieniu kierownictwa Watykanu powrotu do szczerych, pełnych wzajemnego szacunku stosunków między naszymi Kościołami, które byłyby wolne od niedobrej rywalizacji, a zarazem byłyby pełne gotowości braterskiego pomagania sobie wzajemnie” – powiedział patriarcha i dodał: „Dziś Rosja wita jedną z kopii Kazańskiej Ikony”

Przypomniał, że wizerunek ten odbył długą i trudną drogę przez wiele krajów i miast świata, modlili się przed nim katolicy i chrześcijanie innych wyznań i „przez długi okres przechowywano go troskliwie w Watykanie”. „Początkowo ikona Matki Bożej Kazańskiej ukazała się naszemu narodowi w XVI wieku i przez kilka następnych wieków była ona symbolem nieustannej pomocy Bogurodzicy dla naszych rodaków” – dodał zwierzchnik RKP. „Nie jest przypadkiem, że obraz ten był i pozostaje jednym z najbardziej ulubionych i czczonych na Rusi wizerunków Maryi Panny a jego kopie wiszą w niemal każdej cerkwi RKP” – kontynuował.

Zwrócił uwagę, że wspólna cześć okazywana Matce Bożej przez Kościoły rosyjski i katolicki „przypomina nam o czasach starożytnego, niepodzielonego Kościoła”. Jednocześnie Aleksy II oświadczył, że „dobrym przykładem współpracy międzykościelnej” są stosunki łączące RKP z Kościołem Norwegii (luterańskim). Okazją do wypowiedzenia tych słów była wizyta w Rosji delegacji tego Kościoła z biskupem Oslo Gunnarem Staalsettem na czele. Goście z kraju fiordów również uczestniczyli w ceremonii przekazania ikony.

Po uroczystości Aleksy II poinformował dziennikarzy, że na razie ikona będzie umieszczona w domowej kaplicy patriarchy. Zaznaczył, że nie wyklucza powrotu ikony do Kazania. Z ubolewaniem jednak stwierdził, że w klasztorze, z którego pochodziła ikona, znajduje się obecnie fabryka tytoniowa. Pytany dalej o ewentualną wizytę Jana Pawła II w Rosji patriarcha odpowiedział, że „jak na razie nie ma takiej możliwości”.

Dzieląc się wrażeniami po zakończeniu ceremonii Joaquin Navarro-Valls, rzecznik prasowy Watykanu powiedział Radiu Watykańskiemu: „Mam wrażenie, że wszyscy, ze strony prawosławnej i ze strony katolickiej, uważają, iż wydarzenie to ma wymiar historyczny. Być może po wiekach będzie się mówić o dzisiejszym dniu, gdy Papież podjął decyzję o tym, by Matka Boża Kazańska mogła powrócić do swej wschodniej ojczyzny. Mamy dzisiaj świadomość, że otwiera się nowa nadzieja wspólnego przezwyciężenia trudności, jakie nagromadziły się w ciągu dziesięciu wieków historii”.

Oprócz patriarchy Moskwy i Wszechrusi ze strony RKP w ceremonii wzięli udział m.in.: arcybiskup istrzański Arseniusz, biskup jegorewski Marek i biskup jakucki Herman. Ze strony watykańskiej obok kard. Kaspera byli m.in.: abp Antonio Mennini, nuncjusz apostolski w Federacji Rosyjskiej, abp Tadeusz Kondrusiewicz, przewodniczący Konferencji Biskupów Federacji Rosyjskiej, kard. Edgar Theodore McCarrick, arcybiskup Waszyngtonu bp Renato Boccardo, sekretarz Papieskiej Rady ds. Środków Społecznego Przekazu, Joaquín Navarro-Valls, dyrektor biura prasowego Stolicy Apostolskiej, o. Józef Maj, członek Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan, o. Enzo Bianchi, przeor ekumenicznej Wspólnoty Monastycznej w Bose, Andrea Riccardi, założyciel Wspólnoty świętego Idziego.

Czczona przez wyznawców rosyjskiego prawosławia ikona Matki Bożej Kazańskiej została sto lat temu wykradziona z soboru kazańskiego w Sankt-Petersburgu. W latach sześćdziesiątych pojawiła się w Wielkiej Brytanii, a przed 11 laty została podarowana Janowi Pawłowi II przez katolików amerykańskich. Od tego czasu znajdowała się w prywatnych apartamentach papieża.