Inauguracja obchodów 74. rocznicy pogromu kieleckiego

Złożenie wieńców, zapalenie zniczy przez przedstawicieli władz miasta i województwa, odczytanie nazwisk ofiar, przypomnienie dokumentów dotyczących pogromu i program artystyczny w wykonaniu aktora Jerzego Treli i artysty muzyka Konstantego Wileńskiego – złożyły się na inaugurację obchodów 74. rocznicy pogromu kieleckiego, która odbyła się 4 lipca w Kielcach.

W samo południe otwarta została wystawa o pogromie kieleckim w Instytucie Kultury Spotkania i Dialogu Stowarzyszenia im. Jana Karskiego w domu przy ul. Planty 7. W tym samym czasie pod tablicą upamiętniającą w tym miejscu krwawe wydarzenia sprzed 74 lat delegacje władz Kielc, województwa świętokrzyskiego, Parlamentu RP, „Solidarności” oraz Kieleckiej Delegatury IPN złożyły wiązanki kwiatów. Złożone zostały także kwiaty od prezydenta RP Andrzeja Dudy oraz premiera Mateusza Morawickiego.

Popołudniowe uroczystości zorganizowane przez Stowarzyszenie im, Jana Karskiego rozpoczęło odczytanie nazwisk ofiar i zapalone znicze. Prezes Stowarzyszenie im Jana Karskiego Bogdan Białek w swym wystąpienia podkreślił, że to, co się wydarzyło 74 lata temu w kamienicy przy ul. Planty 7/9 było obrzydliwą i ohydną zbrodnią i przemocą.

– Zbrodnię należy nazywać zbrodnią, przemoc – przemocą, nienawiść – nienawiścią! To wszystko wydarzyło się tu. W miejscu uświęconym męczeńską krwią tych, którzy cudem ocaleli – wskazywał prezes Białek.

Zwrócił on uwagę na to, że historia tego miejsca pokazuje do czego doprowadza nienawiść, strach i manipulowanie ludźmi oraz emocjami. Uświadamia także to, że wzbudzanie strachu w społeczeństwie jest zbrodnicze.

Prezydent Kielc Bogdan Wenta wskazywał na potrzebę otwarciu się na dialog dzięki, któremu relacje międzyludzkie będą łatwiejsze. Podkreślał, że pogrom kielecki jest przestrogą, która musi być pielęgnowana, poprzez m.in. składanie hołdu pomordowanym osobom. Zdaniem prezydenta, dzięki dialogowi można znaleźć kompromis.

Wybitny aktor Jerzy Trela przypomniał teksty dokumentalne dotyczące krwawych wydarzeń, w tym fragment wspomnień Rafaela Blumenfelda z książki „Kieleckie wspomnienia” wydanej w Kielcach w tłumaczeniu Michaela Sobelmana. Oprawę muzyczną zapewnił znakomity muzyk Konstanty Wileński.

W niedzielę 5 lipca o godz. 12.30 na cmentarzu żydowskim w Kielcach, przy grobie ofiar pogromu kieleckiego, modlitwę poprowadzi Michael Schudrich – Naczelny Rabin Polski. W modlitwie ekumenicznej udział wezmą duchowni różnych religii i wyznań.

Na zakończenie obchodów, 8 lipca o godz. 18.30 w kościele św. Jana Pawła II przy ul. Wesołej 54 odprawiona będzie Msza św. w intencji ofiar pogromu, ale i sprawców, a także pokoju i pojednania na świecie.

Pogrom kielecki („zajścia antyżydowskie”) miał miejsce w Kielcach 4 lipca 1946 r. Do masowej zbrodni na ludności żydowskiej doprowadziła nieprawdziwa pogłoska o porwaniu i zamordowaniu przez Żydów dziecka, ale także podzielane przez część społeczeństwa nastroje antysemickie (m.in. stereotyp „żydokomuny”) oraz niezrozumiała, niewiarygodna wręcz bierność i nieudolność tych, którzy kierowali formacjami sił porządkowych, mogąca być uznana za przyzwolenie i prowokację.

Trwające wiele godzin zajścia antyżydowskie (z udziałem cywili, milicjantów, funkcjonariuszy UB i żołnierzy z różnych jednostek wojskowych) spowodowały, według śledztwa Instytutu Pamięci Narodowej, śmierć 37 Żydów oraz 3 Polaków. Rannych zostało 35 Żydów. W niektórych dokumentach i publikacjach liczba ofiar jest większa. W dziewięciu procesach oskarżonych zostało 38 osób.

Po pogromie, pod zarzutem odpowiedzialności za tragiczne wydarzenia, władze komunistyczne przeprowadziły gwałtowną kampanię propagandową wymierzoną w podziemie niepodległościowe, Polskie Stronnictwo Ludowe, Kościół katolicki i władze RP na uchodźstwie.

Zdaniem naukowców IPN, problemem ciągle otwartym i spornym pozostaje pytanie: czy przebieg i dynamika zajść antyżydowskich w Kielcach spowodowane były szeregiem działań o charakterze prowokacyjnym, czy też były wynikiem spontanicznych działań tłumu lub poszczególnych grup ludzi.