Istebna: wielkanocne plamy z ” kocianek” zapewniają urodzaj

Funkcję palmy w Beskidzie Śląskim pełniły od dawna wiązanki baź, zwanych tutaj „kociankami”. W niektórych rejonach pogranicza polsko-czesko-słowackiego wciąż kultywowany jest zwyczaj kładzenia gałązki palmy pod pierwszą bruzdę podczas orki wiosennej – przypominają naukowcy.

Małgorzata Kiereś, dyrektorka Muzeum Beskidzkiego w Wiśle, zwraca uwagę, że u górali z Istebnej wielkanocna palma składa się głównie z witek wierzbowych, które po poświęceniu mają moc. „Nadal się tu wierzy w ich moc ochrony przed burzą, ale przede wszystkim w moc zapewnienia urodzaju. Toteż do dziś wiele gospodyń wkłada kociankym pod pyrszóm skibym coby się ziymnioczki rodziły, i do owsa, kiery będzie sioty” – pisze etnografka w swej niedawno wydanej książce o dorocznej obrzędowości w społecznościach zróżnicowanych religijnie.

Kiereś podkreśla, że święcenie palm w Niedzielę Palmową kultywuje się w społecznościach katolickich pogranicza, natomiast nie jest znany ten zwyczaj wśród zamieszkujących te ziemie ewangelików.

Niegdyś poświęconą palmę z baź wtykano nad drzwi do obory stajni. W okolicach czeskiego Frydka-Mistka poświęcone plamy łączono w krzyż i wkładano do zaoranego pola. Był także zwyczaj, że po poświęceniu palm niektórzy połykali trzy „kocianki”, by zabezpieczyć się przed chorobami gardła.